تحلیل گستره دوره های خشکسالی و ترسالی هواشناسی با استفاده از شاخص‌های مبتنی بر بارش (مطالعه موردی حوزه هلیل رود جیرفت)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران

2 دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

    خشکسالی به عنوان یکی ازپدیده­های طبیعی که در هنگام وقوع خسارات جبران ناپذیری به اکوسیستم­های طبیعی وارد می‌کند، مطرح است. تداوم، شدت، زمان آغاز و پایان خشکسالی از ویژیگی‌های خاص این پدیده می­باشد. از مهمترین انواع آن، خشکسالی هواشناسی است. این واقعه به صورت کمبود بارش نسبت به شرایط متوسط با استفاده از نمایه­های مبتنی بر بارش بررسی می­شود. این مطالعه بر روی حوزه آبریز هلیل رود جیرفت انجام شده است. در این تحقیق از دو شاخص SPI[1]وSIAP[2] در پایه زمانی سالانه به منظور بررسی تحلیل گستره دوره­های خشکسالی و تر سالی در منطقه مورد نظر استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد گستره دوره­های خشکسالی بیشتر به سمت غرب حوزه هلیل رود می­باشد و گستره دوره­های ترسالی بیشتر از جنوب به سمت شمال غرب منطقه بوده است.




[1]- Standardized Precipitation Index


[2] - Standard Index of Anual Precipition

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of meteorological drought and wet periods range using indices based on rainfall (Case Study: Halil River basin, Jiroft)

نویسندگان [English]

  • Farshad Solaimani Sardou 1
  • Elham Rafiei Sardooi 2
1 Dept. of Natural Resources, University of Jiroft, Iran
2 Ph.D. student, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
    Drought is as one of the natural phenomena, that causes irreparable damages on natural ecosystems. Severity, duration, start time and end time of drought are special characteristic of this phenomenon. Meteorological drought is the most important type of that. This event is evaluated as shortage of rainfall compared to average conditions using indices based on rainfall. This study has performed in Halil river basin of Jiroft. In this study, two indices of SPI and SIAP were used in annual time step in order to study and analyze drought and wet periods range in study area. Results show that drought periods range is more toward West of Halil river basin and wet periods range is more from south toward North-West of area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Drought
  • Wet period
  • SIAP
  • SPI
  • Halil river basin of Jiroft
انصاری, نادریان فر، مرادی، حوریه. 1390. پایش و تحلیل اثر تغییرات مکانی خشکسالی‌ها بر تغییرات سطح آب زیرزمینی با استفادها ز GIS (مطالعه موردی: دشت نیشابور). هفتمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران.
باروتی، ح، فضلی اولی، ر، امام قلی زاده، ص، 1388، تحلیل و پایش شاخص‌های خشکسالی با استفاده از شاخص SPI در استان قزوین، کنفرانس بین المللی منابع آب، دانشگاه شاهرود.
جوانمرد، سهیلا؛ جواد بداق جمالی؛ جواد احمدیان و ناصر جاودانی، ۱۳۷۹، سیستم مراقبت از شدت و وسعت خشکسالی بر اساس پهنه بندی شاخص پالمر، اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با کم آبی و خشکسالی، کرمان، دانشگاه باهنر کرمان.
حیدری، م. ، ا. فرخی، اس تنیان و ب. حساری، 1388. تجزیه وتحلیل خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک با استفاده از نرم افزار DIP: ارومیه وخوی. پنجمین کنفرانس ملی علوم و مهندسی ابخیزداری. 114 ص.
رضییی، طیبه، 1386، بررسی خشکسالی‌های هواشناسی (اقلیمی) در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از نمایه SPI و مدل زنجیره مارکف، تحقیقات منابع آب ایران بهار 1386ص 25-35
زارع ابیانه، حمید، علی اکبر سبزی پرور، صفر معروفی، صفر، قیامی، میرمسعودی، سیده شقایق، کاظمی، آزاده. 1394. تحلیل و پایش خشکسالی هواشناسی منطقه سیستان و بلوچستان. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست 17(1): 49-61. ‎
زارع ابیانه، حمید. 1392. بررسی نقش عوامل اقلیمی و خشکسالی بر تغییرپذیری عملکرد چهار محصول دیم در مشهد و بیرجند. " دانش آب و خاک 23(1): 39-56. ‎
زارع ابیانه حمید،محبوبی علی اکبر،نیشابوری محمدرضا. بررسی وضعیت خشکسالی و روند آن در منطقه همدانی بر اساس شاخص‌های آماری خشکسالی، پژوهش و سازندگی پاییز 1383; 17(3 (پی آیند64) در زراعت و باغبانی):2-7.
طالبی، محمد صادق و موسوی بفرویی، مهناز. 1389. ارزیابی، پهنه بندی و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص‌های معتبرمطالعه موردی: استان کرمان، اولین کنفرانس بین المللی مدلسازی گیاه، آب، خاک و هوا، مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
فلاح‌پور، مرتضی، رضایی زارچی، سعید، کوثری، محمدرضا، اسدی، محمدامین (1388). مدیریت و پهنه‌بندی خطر خشکسالی در استان یزد با استفاده از شاخص SPI، دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، اصفهان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.
کریمی، وحید. 1377. بررسی خشکسالی‌های هواشناسی در استان فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی،. دانشگاه شیراز. ص 217
معلمی، مونا، مرتضی خداقلی، راضیه صبوح، و لیلا یغمایی(1390). ارزیابی شاخص بارش استاندارد در برآورد و مقایسه خشکسالی‌های ایستگاه‌های منتخب اقالیم رویشی ایران و توران، هفتمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان.
ناصرزاده، محمدحسین. احمدی، اسماعیل. "بررسی عملکرد شاخص‌های خشکسالی هواشناسی در ارزیابی خشکسالی و پهنه بندی آن در استان قزوین. " نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی 12(27):145-161
نصرالهی ، محمد. خسروی، حسن. مقدم نیا، علیرضا. ملکیان، آرش. 1394. ارزیابی شاخص خطر خشکسالی استان سمنان با استفاده از نمایه SPI. نشریه هواشناسی کشاورزی. 3 (1):57-66.
Dupigny-Giroux, L. , 2001, Towards Characterizing and Planning for Drought inVermont - Part I: A Climatologically Perspective, J. of the Am. Water Res. Assoc. , 37, 505-525.
McKee, T. B. , Does ken N. J. and Kleist, J. 1993, The relationship of drought Frequency and duration to time scales, 8th conference on Applied Climatology, 17-22 January, Anaheim, CA, pp. 176-184.
Mckee, T. B. , Doesken, N. J. , Kleist, J. , 1993. Drought monitoring with multiple timescales. Preprints, Eighth Conf. on Applied Climatology, Anaheim, CA, Amer. Meteor. Soc. , 179-184
Nalbantis, I. , and Tsakiris, G. (2009). Assessment of hydrological drought revisited. Water Resources Management, 23(5), 881-897.
Tsakiris, G. , Vangelis, H. , 2004. Towards a drought watch system based on spatial SPI. Water
Vicente-Serrano, S. M and. Lopez-Moreno, J. I. , 2005, “Hydrological response to different time scales of climatological drought: an evaluation of the standardized precipitation index in a mountainousmediterranean basin” , Hydrology and Earth System Sciences Discussions , No 2, pp. 1221-1246