کاربرد مدل تاکسونومی عددی در تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر سنندج)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه شهرسازی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 استادیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

چکیده
توسعه، فرایندی پیچیده و چند بعدی جهت بهبودکیفیت زندگی افراد جامعه است که مستلزم تغییر در ساختار اجتماعی-فرهنگی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر و برقراری عدالت اجتماعی و پایداری محیط است. در دنیای کنونی به دلایل نظری و تجربی، نمی‌توان تنها شاخص‌های اقتصادی را معرف شرایط توسعه دانست لذا برای شناسایی و تعریف وضع توسعه هر کشور یا منطقه باید به شاخص‌های دیگری چون شاخص‌های انسانی، بهداشتی، آموزشی، جمعیتی و فرهنگی - اجتماعی روی آورده تا در کنار شاخص‌های اقتصادی بتوانند معرف صحیحی برای سنجش درجه توسعه باشند. به کارگیری معیارها و روش­های کمی جهت سطح بندی سکونتگاه­ها در سیستم فضایی نواحی از طرفی منجر به شناخت میزان نابرابری نقاط سکونتگاهی و از طرفی دیگر معیاری جهت تلاش در راستای کاهش و رفع نابرابری­های موجود میان آنها محسوب می‌گردد. بدین منظورتحقیق حاضر قصد دارد تا با بررسی و تحلیل مجموعه­ای از شاخص‌های توسعه در قالب معیارهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی درمناطق شهری سنندج اقدام به سطح بندی درجه توسعه یافتگی مناطق شهری سنندج نمایید تا بدین شیوه مشکلات و کمبودهای هر منطقه را شناسایی و با اولویت دهی به مناطق در خصوص تخصیص و توزیع منابع و امکانات شهری براساس شاخص‌های مورد بررسی گامی در جهت ایجاد توسعه متعادل مناطق بردارد. در این راستا شاخص‌های مورد مطالعه پس از بررسی وضع موجود، با استفاده از مدل تاکسونومی عددی و نرم­افزار ArcGis به منظور تعیین سطح توسعه یافتگی نواحی شهر سنندج مورد تحلیل قرار گرفته­اند. نتایج تحلیل بیانگر آنست که در مجموع با وجود سطح نسبتاً پایین توسعه برای نواحی شهر سنندج، از بین نواحی در مقایسه با هم 9.5 درصد نواحی شهر سنندج (نواحی:14 و 18) در سطح اول توسعه (برخوردار)،23.8 درصد نواحی شهر (نواحی:19،15،11،16 و 14 ب) در سطح دوم توسعه (نسبتاًبرخوردار)،23.8 درصد نواحی شهر (نواحی:12،7،17،13 و 1) در سطح سوم توسعه (متوسط)،14.3 درصد نواحی شهر (نواحی: 10،9 و 8) در سطح چهارم توسعه (محروم) و 28.6 درصد نواحی شهر (نواحی:5،4،3،2،4 ب و 6) در سطح پنجم توسعه (کاملاً محروم) واقع شده­اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The usage of numerical taxonomy model to analyze the levels of development of urban regions (Case study: Sanandaj)

نویسندگان [English]

  • Homa Habibian 1
  • Bijan Kalhorni 2
  • Nozar Ghanbari 3
1 Department of Urban Planning, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Abstract
Development is complex and multi-dimensional process to improve the quality of life in the community which requires a change in the socio-cultural structure and as well as accelerating economic growth, Reduce inequality and eradicate poverty and social justice, and environmental sustainability. In the current world because of the theoretical and empirical reasons, not only economic indicator represents the development requirements, therefore for identify and define the state of development of each country or region there should be other factors such as human factors, health, education, population and socio - cultural problems to along with economic indicators, they could be right reagent to measure the degree of development. The use of quantitative criteria and procedures for ranking settlements in space system also led to identification of measure the inequality settlement and on the other hand this is a measure to try to reduce and eliminate disparities between them. Therefore, this study aims to analyze a set of development indicators in terms of economic, social and physical criteria in Sanandaj urban regions to ranking development of the urban regions of Sanandaj and in this way the problems of each region will identify and by prioritize the regions for the allocation and distribution of resources and amenities based on surveyed criterions created a balanced development of its regions. In this regard, the indices studied after examining the status quo, by using numerical taxonomy and ArcGIS software have been analyzed to determine the level of regions development of Sanandaj. The results indicate that in general, despite the relatively low level of development in regions of the Sanandaj city, compare with Sanandaj regions 9.5% are in first development level (provided), 23.8% are second level (relatively provided), 23.8% are in third level (average), 14.3 are in forth level (deprived), 28.6% are in fifth level (completely deprived).
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: development
  • Development criteria
  • Numerical Taxonomy
  • Sanandaj
گریفین، کیث و مک­کنلی،1377، توسعه انسانی، ترجمه­ی غلام رضا خواجه پور، نشر وداد.
مرتضی، هشام،1387، اصول سنتی ساخت و ساز در اسلام، مترجمان کیومرث حبیبی و ابولفضل مشکینی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
مرادی-مسیحی، واراز، 1384، برنامه ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی"مطالعه موردی کلان شهر تهران".
لینچ، کوین، 1381، تئوری شکل خوب شهر؛ ترجمه­ی سید حسین بحرینی؛ انتشارات دانشگاه تهران.
ظهرابی، علی و ملک آبادی، محمد،1381، مقاله: تحلیل شاخص‌های توسعه یافتگی مناطق یازده گانه شهر اصفهان، اولین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری.
رضویان، محمد تقی؛ 1381، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری؛ تهران.
افروغ، عماد؛1379، چشم اندازی نظری به تحلیل طبقاتی و توسعه؛ موسسه فرهنگ و دانش.
افروغ، عماد؛1377، فضا و نابرابری اجتماعی؛ انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
شکوئی، حسین؛1378، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا؛ انتشارات گیتاشناسی؛ چاپ سوم.
بایر، جرالدوسیرزدادی؛1368، پیشگامان توسعه؛ ترجمه سید علی اصغر هدایتی و علی یاسری، انتشارات سمت.
مهندسین مشاور تدبیر شهر،1383، طرح" تجدید نظر طرح جامع سنندج".
سازمان آمار ایران،1385، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سنندج.
زیاری، کرامت الله و همکاران؛1379، سنجش درجه توسعه یافتگی روستاهای استان یزد؛ مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 13.
قدیرمعصوم، مجتبی­وحبیبی، کیومرث؛1383، سنجش­ و تحلیل سطوح توسعه یافتگی شهرها و شهرستانهای استان گلستان؛ ماه­نامه علوم اجتماعی، شماره 23.
قرخلو، مهدی­وحبیبی، کیومرث؛1386، تحلیل مهاجرت در ارتباط با توسعه یافتگی استان­های کشور با استفاده از تکنیک­های برنامه ریزی؛ مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 81.
خاکپور، براتعلی و باوان پوری، علیرضا؛1388، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه بافتگی مناطق شهر مشهد؛ مجله دانش و توسعه، شماره 27.
هاروی، دیوید؛1377، عدالت اجتماعی و شهر؛ مترجم فرخ حسانیان و همکاران؛ انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.
Arthur C.N and et al,1994,The Raleaf Regional Development Management in Cenral City, Revitalization,journal of planning Literature, vol&no.4.
Long,Norman,1988,sociological Perspectiveon Agrarian Development and state james Midgley,Manchester university Press.
Bhatia.v.k&Rai,s.c,1997, Evaluation of Socio-Economic Development in small areas, New dehli.UNDP,Human Development Report, New York,1991,PP:011-230,2004.
Peet.R,1999,Theories of development, Guilford press,New York,London.
Hall,peter(1996), cities of tomorrow,oxford.
Lefebvre, Henri(1970), La Révolution Urbaine. Paris: Gallimard.
Rawls,johan(1972),A Theory of Justice, clarend on press of oxford.
Harvey,David(1969), Explanation in Geography,Martin Press.
Ernesto M. Serote(2008), Social Justice and urban and regional planning,pp,4-5.
Bowen,William.M,AHP:Multiple criteria Evaluation,in klosterman,R.et al(Eds),spreadsheet models for urban and rejional analysis, new Brunswick:center for urban policy research,1993.
Saaty,T.L,decision making for leaders,usa:rws publication,1990.