تحلیل و سطح‌بندی مسکن در استان‌های مرزی با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تهران، تهران، ایرا

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

 در نزد هر یک از افراد جامعه بعد از خوراک و پوشاک، مسکن سومین نیاز اساسی است. مسکن چیزی بیش از یک سرپناه فیزیکی صرف است و تمامی خدمات و تسهیلات عمومی لازم را برای بهتر زیستن انسان شامل می‌شود و باید حق تصرف نسبتاً طولانی و مطمئن برای استفاده کننده فراهم باشد.. امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، افرادی را می‌یابیم که به دلایل گوناگون توانایی زندگی در خانه‌های مناسب و متعارف را در شهرهای خود نداشته و از روی اجبار برای ادامه‌ی زندگی به شهرهای دیگر ودر برخی موارد کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند. این مهاجرت ازیک سو باعث پیدایش حاشیه نشینی و مشکلات ناشی از آن می‌شود و از سوی دیگر امنیت (قاچاق کالا، قاچاق مواد مخدر) کشور را در نواحی مرزی به خطر می‌اندازد. با توجه به اینکه هدف این مقاله تحلیل فضایی مسکن در استان‌های مرزی است، این پژوهش در صدد آن است که با استفاده از روشهای تصمیم‌گیری چند معیارِ (Electre, Topsis) و نرم‌افزار GIS به سطح‌بندی مسکن و مقایسه‌ی کیفیت مسکن استان‌های مرزی بپردازد. تا بتوان بر این اساس برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری برای بهبود وضعیت مسکن این استان‌ها و جلوگیری از مشکلات گفته شده انجام داد. روش تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی است و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. نتایج نشان می‌دهد که در بین استان‌های مرزی ازلحاظ سطح‌بندی مسکن وکیفیت مسکن استان آذربایجان شرقی و مازندران رتبه اول را دارند و بدترین وضعیت به ترتیب مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing and ranking housing in border provinces; using multi-criteria decision-making models

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Huseini 1
  • Askar Khodadadi 2
  • Seyed Ali Huseini 3
1 Assistant Prof., of Geography & Urban Planning, Tehran University, Tehran, Iran
2 M.A. of earth Planning, Tehran University, Tehran, Iran
3 M.A. of earth Planning, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
In the eyes of people housing after food and clothing, is the third of most basic needs. Housing is more than a mere physical shelter, and includes all the services and public facilities necessary for a better human life; thus a relatively long and ensured tenure should be provided. Nowadays, in the most big cities of the world, many people are found that are not able to live in Suitable and conventional houses in their cities for various reasons; and are force to live and migrate to other cities and in some cases to other countries. This has caused, on the one hand, marginalization and its subsequent problems; and on the other hand, it violates the security of the country in the border areas (drug dealing and smuggling goods). Given that the purpose of this article is an analysis of housing space in border provinces, this study seeks to do house ranking and to compare house quality of border provinces using multi-criteria decision-making methods (3Electre, 2Topsis) and GIS software. In order to make a detailed plan to improve the housing situation in the province, and also to prevent the problems mentioned. The research methodology is descriptive and correlational; and the information is collected through biblical and documentary approach. The results show that among the border cities Azerbaijan & Mazandran are in the first rank in terms of house ranking and housing quality; and worst ranks are occupied by Sistan-ve-Baluchestan, Hormozgan and Boshehr.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: housing
  • housing ranking
  • border provinces
  • Multiple Attribute Decision Making
  • Electra
اهری، زهرا و دیگران، (1367)، مسکن حداقل، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازی.
بحرینی، سید حسین (1371)، مجموعه مقالات طرح‌ریزی کالبدی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.
بهفروز، فاطمه (1374)، زمینه‌های غالب در جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
حبیب، فرح (1383)، ‌مروری دوباره بر مسکن، فصلنامه مسکن و انقلاب، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شماره 106، صص 14-29.
جنکینز، ر، پییر بوردیو (1385)، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، نشر نی، تهران.
حکمت نیا، حسن، میر نجف موسوی، عطاء ا... زرافشان (1384)، بررسی و تحلیل شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در شهر تفت و برنامه‌ریزی آتی آ ن، فصلنامه جغرافیا و توسعه.
حکمت نیا، حسن و انصاری، ژینوس (1390)، برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه‌ی پایدار، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 79، ص 207-191.
حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف (1392)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، انتشارات آزادپیما.
رضى زاده، عباس (1373) مجموعه مقالات سمینار توسعه مسکن در ایران، ناشر: وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
رفیعی، مینو (1382)، اقتصاد مسکن، مجموعه مقالات آموزشی اقتصاد مسکن؛ تهران: سازمان ملی زمین و مسکن، ص 32-9.
زنجانی، حبیب‌الله (1371)، جمعیت و مسکن، مجموعه مقالات جمعیت و توسعه، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
ستار زاده، داوود (1385)، بررسی شاخص­های جمعیتی مسکن ایران، فصلنامه جمعیت، شماره 67-68، صص 57-79.
سرتیپی پور، محسن (1384)، شاخص‌های معماری مسکن روستایی در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 22، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، صفحات 51-43
شیعه، اسماعیل (1377)، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
قرخلو، مهدی و محمد، اکبرپور (1386)، بررسی کمبود مسکن در شهرهای ایران، مسکن و محیط روستا، شماره 119، صص 24-35.
کریمی، اصغر (1365) بررسی اجمالی نظریه‌های گوناگون در مورد مساکن سنتی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره دهم، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
لطفی، حیدر، علی احمدی و داود حسن‌زاده فرجود (1388)، شاخص­ها و مؤلفه‌های ضروری در برنامه­ریزی و سیاست­گذاری مسکن روستایی در ایران، فصلنامه آمایش سرزمین، شماره 7، صص 105-128..
محمدی، محمدمهدی، نیلوفر نیکو مقدم (1387)، کاهش آلودگی‌های ناشی از توسعه مسکن با راهکارهای طراحی معماری (مطالعه‌ی موردی بافت‌های مسکونی اطراف تهران) نشریه هنرهای زیبا، شماره 35.
مخبر، عباس (1363)، ابعاد اجتماعی مسکن، مرکز مدارک اقتصادی اجتماعی و انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه.
مرکز آمار ایران (1391)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
ملکی، سعید (1382)، بررسی نقش شاخص­های اجتماعی مسکن در برنامه­ریزی توسعه مسکن در شهر ایلام، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 104، ص 60-76.
مؤمنی، منصور (1393)، مباحث نوین تحقیق در عملیات، چاپ ششم، انتشارات گنج شایگان، تهران.
نستورخ، میخائیل (1358)، مبدأ نژادهای انسان، ترجمه: هوشنگ مشکین پور، انتشارات اندیشه، تهران.
دلال پورمحمدی، محمدرضا (1379)، برنامه‌ریزی مسکن، سمت تهران.
قنبری، ابوالفضل (1390)، تحلیلی بر نابرابری‌های مسکن روستایی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی در سال 1387، فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره 136، صص 50-33.
Arnott, R. (2008), Housing Policy in Developing. Countries: The Importance of the Informal Economy, World Bank, Commission on Growth and Development, P:11.
Colson G, Bruyn CD (1989) "Models and methods in multiple objectives decision making" Math. Comput Modelling 1989;12: PP.1201–11.
K Napp I, 1982, Housing Problems in Third World, University of Stutgart.