ارزیابی الگوی توسعه پایدار نواحی روستایی در حوزه‌های آبخیز با تاکید بر مؤلفه‌های زیست محیطی در حوزه آبخیز رامه استان سمنان

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی آمایش کیفیت محیطی مناطق روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

امروزه در برنامه‌های توسعه کشور، یکی از ارکان اساسی تأکید و توجه به مؤلفه‌های زیست محیطی در برنامه‌های توسعه است. همچنین از نظرنگرش سیستمی در برنامه‌های توسعه پایدارروستایی، همه مؤلفه‌ها بایستی در ارتباط با همدیگر مورد توجه قرار گیرند ولی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها، شاخص زیست محیطی در برنامه‌های توسعه می‌باشد. با عنایت به اینکه عدم توجه به مؤلفه‌های زیست محیطی در برنامه‌های توسعه، بسیاری از پروژه‌ها با شکست مواجه شده و چالش‌های زیادی درمولفه های زیست محیطی ایجادشده است هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش مؤلفه‌های زیست­محیطی درتوسعه پایدارنواحی روستایی، حوزه آبخیز رامه در استان سمنان می‌باشد. بدین منظور پرسشنامه‌ای تدوین وبا استفاده ازفرمول کوکران، حجم نمونه نمونه به تعداد 100 پرسشنامه ازسرپرستان خانوار و علاوه برآن بمنظور نظرسنجی ازمسئولین ذیربط به تعداد 20 پرسشنامه تکمیل گردید. برای طبقه بندی وتجزیه وتحلیل داده‌ها واطلاعات ازنرم افزار SPSS، و جهت بررسی رابطه بین متغیرهاواولویت بندی آنها از مدل AHP استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین مؤلفه‌های زیست محیطی و توسعه پایدار نواحی روستایی ناحیه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود داشته که توجه ویژه مسوولان در این بخش را می‌طلبد، همچنین مشخص شد که در بین قابلیت‌های ارزیابی منتخب دار، قابلیت کشت گیاهان دارویی بیشترین اهمیت را در این منطقه دارا می‌باشد. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت برنامه ریزی بهتر و برای توسعه پایدار روستاهایی که در منطقه حوضه آبخیز رامه قرار دارند، آورده شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of sustainable development model of rural areas in watersheds with emphasis on environmental factors (case study: Rameh watershed from Semnan province

نویسندگان [English]

  • Raziyeh Hassan Pour 1
  • Alireza Estelaji 2
  • Masoud Mahdavi 3
1 Tehran University of Science Sciences, Ph.D. in Geography
2 Professor, Dept. of Geography, Yadegar-e-Imam (Rah) Branch, Islamic Azad University, Shahr-e Ray, Tehran, Iran
3 Professer of Geography, Science & Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
Today, in development programs of the country, one of the main pillars of emphasis and attention to environmental components in development programs. Also, in view of the systemic view of sustainable development programs, all components must be considered in conjunction with each other, but one of the most important components is the environmental index in development programs. Given the lack of attention to environmental components in development programs, many projects have failed and many challenges have been encountered in environmental constituents. The purpose of this study was to assess the role of environmental components in the development of rural land management, Rama watershed is in the province of Semnan. For this purpose, a questionnaire was developed using Cochran formula, a sample size of 100 questionnaires from family members, and 20 questionnaires were completed for questionnaires. To categorize and analyze the data and information from the SPSS software, the AHP model was used to examine the relationship between variables of their variability. The results of this study indicate that there is a significant relationship between the environmental components and sustainable development of rural areas of the studied area, which requires special attention of the officials in this section, it was also revealed that among the selected evaluation capabilities, The drug is most important in this area. Finally, there are suggestions for better planning and for sustainable development of the villages located in the area of ​​the Rama basin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sustainable Development
  • Rural Areas
  • Environmental Components
  • Rama Watershed
  • Semnan province

مراجع

اسدی نلیوان، امید، محسنی ساروی، محسن، زاهدی امیری، قوام الدین، نظری سامانی، علی اکبر (1394)، مقایسه دو روش IUCN و سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در ارزیابی پایداری حوزه آبخیز، (مطالعه‌ی موردی: طالقان- زیدشت 1)، پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز سال ششم، شماره 11.
بدری، سید علی، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا (1382)، ارزیابی پایداری: مفهوم وروش، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 69.
حسن پور، راضیه (1396)، ارزیابی الگوی توسعه پایدار نواحی روستایی در حوزه‌های آبخیز با تاکید بر مؤلفه‌های زیست محیطی
خسروانی، فرهاد، پزشکی راد، غلامرضا، فرهادیان، همایون (1392)، ضرورت و اهمیت توجه به حفظ محیط زیست روستا و نقش آن در توسعه پایدار روستایی با تاکید بر مشارکت‌های مردمی، همایش ملی پژوه­شهای محیط زیست ایران، دانشگاه شهید مفتح.
در حوزه آبخیز رامه استان سمنان، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران.
سعیدی، عباس، (1381)، مبانی جغرافیای روستایی، چاپ سوم، انتشارات سمت، تهران.
سلیمانی، لیلا، بهرامی، عنایت، محمودی، زینب، زینی وند، حسین (1391)، مفهوم اساسی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، در جهت نیل به توسعه پایدار، اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، تهران، وزارت کشور.
شکوری، علی (1380)، پژوهشی در توسعه و نابرابری مناطق روستایی (روستاهای برگزیده شهرستان مرند)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 41.
شکوری، علی (1380)، پژوهشی در توسعه و نابرابری مناطق روستایی (روستاهای برگزیده شهرستان مرند)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 41.
کلانتری، خلیل، اسدیان، علی، چوبچیان، شهلا (1388)، تدوین و اعتبارسنجی شاخص‌های توسعه پایدار مناطق روستایی، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، دوره 1، شماره 2.
لگزیان، رضا، حجی پور، مجید (1391)، آبخیزداری شهری، رویکردی نوین در مدیریت رواناب برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، اولین همایش ملی سامانه‌های سطوح آبگیر باران، مرکز آموزش جهاد کشاورزی خراسان رضوی.
مولدان، بدریج و سوزان بیلهارد (1383)، شاخص‌های توسعه پایدار، ترجمه نشاط حداد تهرانی، ناصر محرم نژاد، تهران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
مهدوی، مسعود، شمس الدینی، علی (1392)، تحلیلی بر نقش توانمندی‌های محیطی در توسعه پایدار نواحی روستایی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان رستم)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال دهم، شماره 39.
Charis,D & Herman, J(1997(, Sustainable Community Development: A Systems Approach; in: Rural Sustainable Development in America; Edited by: A. Ivonne; U.S.A. John Wiley & Sons.
Draper, Diana. 2002. Our Environment, A Canadian perspective, Second Edition. University of Calgary.
Estes,R.J; 1993: Toward Sustainable Development: From Theory to Practice; Social Development Issue 15 (3): 1-29.
Harris, Janatan M (2000), Basic Principle of Sustainable Development. Global Development and Environment Institute, working paper 904, Tufts University mad ford ma 0/2/255, USA.
Hunter, G. 1980, Agricultural Development and rural, London: Rouledge.
IUCN/UNEP/WWF. 1980. World Conservation Strategy-living Resource Conservation for Sustainable Development. Switzerland, section 8&10.
Makhdoum, M.F. (2001). Fundamental of Landuse Planning. 4th Edition. Tehran: Tehran University Publication.
Pomeroy, Ann. )2002(, A social Approach to Rural Development. New Zealand, Wellington: rural Affairs Coordinator Sector Performance Policy, ministry of Agriculture and Forestry.
Pope, Jenifer Margaret (2007); Facing the Gorgon: Sustainability assessment and Policy Learning in Western Australia; A thesis Presented for the degree of Doctor of Philosophy; Institute for Sustainability and Technology Policy Murdoch University Western Australia.
Radklift, M. (1994). Sustainable Development, Center of Planning and Agro_Econmic Studies. Agriculture Ministry.
Sutton, Philip (2004): A Perspective on environmental sustainability? Green Innovations, Australia.
World Bank. )2001(, Attacking poverty. World Development Report 2000/2001, world Bank.
Zeller, M. )2006(, Rural development theory and policy, Germany: University of hohenheim.
 
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 31
شهریور 1397
صفحه 175-192

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار