طراحی فضاهای شهری با ارزیابی نگرش جنسیتی (مطالعه موردی: پارک بانوان نرگس ارومیه)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی مهندسی شهرسازی، دانشگاه پیام نور، ارومیه، ایران

چکیده

در طراحی و ارزیابی فضاهای شهری، اندیشمندان به نیازهای اولیۀ انسان بسیار توجه می­کنند و همه بر این اعتقاد هستند که، بدون توجه به این نیازها، امکان دسترسی به فضا و تحرک­پذیری در آن به حد قابل ملاحظه­ای محدود خواهد شد. این نیازها تحت تأثیر متغییرهای مختلفی قرار دارند و «جنسیت» یکی از موضوع­های حساس این مقوله است. از این رو، هدف پژوهش حاضر ارزیابی نگرش جنسیتی در طراحی فضاهای شهری با تاکید بر پارک بانوان نرگس ارومیه می­باشد. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می­باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق دو نوع پرسشنامه تصویری و غیرتصویری به­دست آمده است. برای ارزیابی و پردازش داده­ها از شیوه­های آماری توصیفی و استنباطی در قالب نرم­افزار spss استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که تنها زنان خانه‌دار و مذهبی تمایل به استفاده از پارک­های زنانه دارند؛ و دسته سوم زنان یعنی زنان شاغل جامعه و دسته چهارم یعنی زنانی با نگرش‌ها و گرایش‌های فمینیستی رغبتی برای استفاده از این‌گونه پارک‌ها را ندارند. چنین وضعیتی در مورد میزان احساس امنیت و آرامش زنان در پارک بانوان نیز صدق می­کند. لذا پروژه پارک بانوان در کوتاه‌مدت و با توجه به محدودیت‌های عرفی، برای استفاده آزادانه زنان از فضاهای عمومی، مطلوب به نظر می‌رسند، اما در بلندمدت به توزیع عادلانه فضاهای شهری کمک چندانی نخواهد کرد. نتایج حاصل از پرسشنامه­های تصویری نشان دهنده تنها تفاوت معناداری میان زنان خانه­دار با مردان و دیگر گروه­های زنان موردمطالعه برای انتخاب عناصر پارک است؛ درنتیجه جنسیت در انتخاب عناصر پارک­ها تأثیر چندانی نداشته و انتظار می­رود که عناصر پارک مطابق با نیازهای زنان خانه­دار (بیشترین مراجعه‌کنندگان به پارک بانوان) باشد و به ارائه راهکارهای عملی برای طراحی و جانمایی عناصر هرچه بهتر در پارک‌های بانوان پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Design of urban spaces with Evaluation of the gender perspective (Case Study: Urmia narges women’s park)

نویسندگان [English]

  • Alireza Soleimani 1
  • Ahmad Aftab 2
  • Narmin Rezazadeh 3
1 Assistant Prof. Dept. of Geography & Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Ph.D. student 0f Geography & Urban Planning, Ardabili Mohagheh University, Ardabil, Iran
3 Student of Urbanism, Payame Noor University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Abstract
The design and evaluation of urban spaces, scientists are very attentive to Human basic needs. and all believe that, regardless of These needs, access to space and mobility will be limited considerably. They are influenced By the various factors and gender is one of the most sensitive subject About that issue. Thus, the aim of this study is to assess the gender perspective in the design of urban spaces with an emphasis on Urmia narges women’s park. The Research method based on the purpose is applied and according to the nature is Descriptive – analytical. Required information is obtained from two types of visual and no imaging questionnaries. For evaluation and data processing methods of descriptive and inferential statistics were used in the form of SPSS software. The obtained results show that only housewives and religious women tend to use women’s park And the third category of women including working women population and women's fourth category of women who have feminist attitudes and trends, do not want to use of these parks’ type. such a situation about the feeling of safety and security for women applies of the women’s park. Therefore, And regard to the traditional limitations, the project of women’s park is desirable for women’s free use of public Spaces in short term. However, Can’t help the distribution of urban areas in long term fairly. the results of the questionnaire image represents the only significant difference between housewives with men and the other women's groups of the study for choosing elements of the park; then, there is no significant of gender in the choose the elements of parks and it is expected that the park elements is according to the needs of housewives (most visitors to the park Women) And is better that to be paid to present practical solutions for the design and locating the elements to better of the women’s park.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Urban Design
  • public spaces
  • women’s park
  • Gender attitudes
  • Urmia

مراجع

اباذری، یوسف؛ صادقی، سهیلا؛ حمیدی، نفیسه (1387). احساس ناامنی در تجربه زنانه از زندگی روزمره، فصلنامه پژوهش زنان. سری 6، شماره 1. صص 75-103.
اسلامی، سیدغلامرضا (1384). پژوهش در حوزه هنر و علم: شباهت­ها و تفاوت­ها، مقاله ارائه شده در هم اندیشی پژوهش هنر. پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
تازیکی، طلعت (1392)، عوامل مؤثر بر افزایش احساس امنیت زنان در پارک­های شهر (مطالعه موردی زنان 50-18 سال شهرستان بجنورد). فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی. شماره 1. صص 136 – 111.
تمدن، رؤیا (1387). زنان و فضاهای شهری. جستارهای شهرسازی. شماره 25-24. صص 23-20.
ربیعی، مریم؛ علیخواه، فردین (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال ششم. شماره 22.
رفیعیان، مجتبی؛ و سیفایی، مهسا (1384)، فضایعمومیشهری؛ بازنگریوارزیابیکیفی، هنرهای زیبا، شماره 23، صص 42 – 35.
رهنما، محمدرحیم؛ آفتاب، احمد (1393). مکان­یابی ایستگاه‌های آتش نشانی شهر ارومیه با استفاده از GIS و AHP. جغرافیا و توسعه. شماره 35. صص 166 – 153.
دادور، رحمت­الله؛ افضلی، معصومه (1388). بررسی نقش زنان در نظام برنامه­ریزی و طراحی شهری در شهر کرمان در سال 1386. همایش ملی زن و معماری، تهران: آموزشکدة فنی حرفه­ای دخترانة سما. صص 14 – 1.
ساغرچی، فاطمه (1388). دهکده جهانی ورزش بانوان (شهر مالمو، سوئد). ماهنامه تخصصی منظر. شماره 3. ص 18-5.
شیخاوندی، داور (1384). جامعه شناسی انحرافات و مسائل جامعه ایران. تهران: نشر قطره.
صالحی، اسماعیل (1387). ویژگی­های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
فرزانه، فرانک (1390). درآمدی بر تعامل مفاهیم جنسیت و فضا. دو فصلنامه صفه. شماره 53. صص 110 – 99.
قربانی، رسول؛ تیموری، راضیه (1389). تحلیلی بر نقش پارک­های شهری در ارتقای کیفیت زندگی شهری با استفاده از الگوی Seeking-Escaping (نمونه موردی: پارک‌های شهری تبریز). پژوهش­های جغرافیای انسانی. شماره 72. صص 62 – 47.
کلانتری خلیل­آباد، حسین؛ اردلانی، روناک؛ سراجی، سروه؛ پوراحمد، عطیه (1392). برنامه­ریزی فضاهای امن شهری مبتنی برتفکیک جنسیتی با رویکرد CPTED (نمونه موردی: محلّه فرهنگیان، شهر بناب). فصلنامه مطالعاتی شهر ایرانی اسلامی. شماره 12. صص 26 – 15.
کاظمی، مهرنوش (1388). رویکردی تحلیلی به مقوله جنسیت و تأثیر آن در کیفیت فضا (نمونه مورد مطالعه: پارک فجر تبریز). هویت شهر. شماره 4. صص 58 -47.  
کاظمی، مهروش (1386). حوزه­های مجزا نماد فضاهای جنسیتی در معماری. همایش زنان معمارایرانی. تهران.
گلی، علی؛ خواجه زادولی، شاهرخ؛ خواجه زادولی، فاطمه (1392). سنجش رضایت­مندی از تفکیک جنسیتی فضاهای عمومی شهری از دیدگاه کاربران. نشریه زن در توسعه و سیاست. دوره 11. شماره 2. صص 188 – 171.
لطیفی، امین؛ سجادزاده، حسن (1393). ارزیابی تأثیر مولفه­های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک­های شهری (مطالعه موردی: پارک مردم همدان). مطالعات مدیریت شهری. شماره 11. صص 20 – 5.
مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن
مدیری، آتوسا (1385). جرم، خشونت و احساس امنیت در فضاهای عمومی شهر، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی. سال ششم. شماره 22. صص 28 - 11.
Balram Shivanand, Dragicevic Suzana. (2005). Attitudes Toward Urban Green Space: Integrating Guestionnaire Survey and Collaborative GIS Techniques to Improve Attitude Measurements. Landscape and Urban Planning
Day, K., C. Stump & D. Carreon (2003). Confrontation and loss of control: Masculinity and men’s fear in public space. Journal of Environmental Psychology. Vol. 23. Pp. 311–322.
Freeze, Joe (2005). Reading the Everyday. London and New York, Rutledge.
Garcia, Roman, Maria D; Ortiz, Anna,) 2004 (. Urban Planning,gender and the Use of Public Space in a Peripherial Neighborhood of Barcelona. Cities, Vol.21, No.3,215-223.
Hxley, M. (2002). Govern mentality, Gender. Planning’ in 'Planning Future. Philip Allmendinger & Mark Tewdwr-Jones. Rutledge,London
Kiavar, D, (2011). user assessment in public spaces by gender: a survey on seğmenler and kecgoren parks in Ankara, 2011.
Lipton, Stuart (2003). The value of public space: How high quality parks and public spaces create economic. social and environmental value, www.cabespace:org.ukAvaliablefrom
Manlun, Yang. (2003). Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC.
Pasaogullari, N. & Doratli, N. (2004). Measuring Accessibility and Utilization of Public Spaces in Famagusta. Cities. Vol. 21, No.3, pp. 225-232
Rendell, Jane. (2000). Introduction: Gender, Space" in Rendell, Penner & Borden, Gender, Space, Architecture: An Interdisciplinary Introduction, Routledge, 2000.
Walzer, M (1986). Pleasures and costs of urbanity.Dissent 33 (4). pp 420475 Walzer Woolley, H, (2003) urban open spaces. Landon, spon press.
 
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 34
خرداد 1398
صفحه 157-177

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار