2024-03-29T16:03:09Z
http://www.jgeoqeshm.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12570
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
مولفههای تأثیرگذار بر حاکمیت دریایی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیجفارس
محمد صادق
یحیی پور
مصطفی
رشیدی
گرچه خلیجفارس در گذشته تحت حاکمیت ایران بوده است؛ اما، با تولد کشورهای عربی در کرانههای جنوبی آن، حاکمیت ایران با چالشهای جدیدی مواجه شده است. دخالتهای قدرتهای فرامنطقهای نیز در این حوزه در مواردی حاکمیت ایران را با موانع ژئوپلیتیکی مواجه ساخته است. از این رو، بررسی قلمرو و موانع ژئوپلیتیکی حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیجفارس از اهمیت خاصی برخوردار است. چراکه، اعمال حاکمیت بر خلیجفارس با منافع و قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران رابطه اساسی دارد. هدف از ارائه مقاله حاضر، بررسی و تبیین ویژگیهای ژئوپلیتیکی جدید خلیجفارس و عوامل تأثیرگذار بر ساختار ژئوپلیتیکی آن میباشد. بر این اساس، سؤال اصلی مقاله این است که قلمرو و موانع ژئوپلیتیکی حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیجفارس کداماند؟ به نظر میرسد، عوامل سنتی، ساختاری یا تلفیقی از هر دو، عوامل اصلی و تأثیرگذار بر حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیجفارس هستند.
ژئوپلیتیک
حاکمیت
استراتژی
جمهوری اسلامی ایران
خلیجفارس
مرز دریایی
2015
08
23
7
18
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54570_10d1454b72499c5761f88ae538800ac4.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
عناصر ژئوپلیتیکی تأثیر گذار در همگرایی میان کشورهای ایران هند، پاکستان و افغانستان و تأثیر آن بر مناطق جنوبی (روش مقایسهای استفاده از تئوری کانتوری و اشپیگل)
کیومرث
یزدان پناه درو
حمیدرضا
بیات
نظام ژئوپلیتیک جهانی بعد از پایان جنگ سرد دچار تحولات گستردهای شده، که افزایش همکاریهای سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی کشورها در مناطق جغرافیایی در جهت ایجاد یک نظام چند قطبی از تحولات جدید نظام ژئوپلیتیک جهانی میباشد. یکی از این مناطق مهم جغرافیایی در نظام ژئوپلیتیک جهانی که قابلیت تبدیل شدن به یک قطب ژئواستراتژیک مستقل در نظام ژئوپلیتیک جهانی را داراست، منطقه شبه قاره هند میباشد که ایران نیز به منظور تأمین منافع ملی خود و در راستای راهبرد همکاریهای منطقهای و با سیاست نگاه به شرق، به دنبال افزایش روابط سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی خود با کشورهای این منطقه خصوصا سه کشور هند، پاکستان و افغانستان بوده است. درتحقیق پیش رو با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی قصد داریم به تبیین میزان همگرایی در روابط ایران و سه کشور هند، پاکستان و افغانستان با استفاده از نظریه کانتوری و اشپیگل بپردازیم. همچنین سوالی که در تحقیق پیش رو مورد استفاده قرار گرفته است این سوال میباشد که میزان همگرایی در روابط ایران و سه کشور هند، پاکستان و افغانستان با استفاده از متغیرهای الگویی چهارگانه و سیستم اثرگذار برون منطقهای در نظریه کانتوری و اشپیگل به چه میزان میباشد. در پاسخ به سوال فوق باید بیان کرد که در مجموع بر اساس متغیرهای الگویی چهارگانه و سیستم مداخله گر در مدل کانتوری و اشپیگل، روابط ایران و این سه کشور در سطح پایینی قرار دارد.
نظریه کانتوری و اشپیگل
همگرایی
ایران
هند
پاکستان
افغانستان
2015
08
23
19
33
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54571_b220224efd4684bd72c69d9505951041.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
بررسی موانع استراتژی مشترک انرژی (نفت و گاز) ایران با روسیه
عزت اله
عزتی
محمد
گل افروز
امروزه ایران برای تحقق استراتژی انرژی در تعامل سازنده خود با روسیه، برای حداکثرسازی قدرت ملی و کاهش تهدیدات امنیتی برنامهریزی میکند. در شرایط فعلی، این استراتژی همواره متاثر ازعوامل بینالمللی و تا حد زیادی به نوع نگرش متفاوت ایران و روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز وابسته میباشد. این نوشتار ضمن بیان جایگاه انرژی ایران و روسیه، تلاش میکند تا موانع تاثیر گذار این عرضه را تشریح کند. دیدگاه متفاوت ایران و روسیه به جمهوریهای مسلمان نشین، بنیادگرایی اسلامی، نبود اتصالات جادهای و ریلی و اختلافات قومی و نژادی در آسیای مرکزی و قفقاز از موانع عمده برقرار ارتباط انرژی ایران و روسیه است. از طرفی تهدیدات ناشی از استراتژی بازیگران فرا منطقهای مانند اروپا و ایالات متحده آمریکا در عرصه منابع انرژی و اقتصادی منطقه برروابط ایران و روسیه در حوزه ژئوپلتیک انرژی تاثیر میگذارد. بنابراین این سوال مطرح خواهد بود که میزان خطرات ناشی از گسترش بیثباتی و ناامنی و تهدیدات سیاسی امنیتی در آسیای مرکزی و قفقاز و بازیگران فرامنطقهای چه تاثیری بر استراتژی انرژی برای ایجاد ارتباط با روسیه خواهد گذاشت؟ این مقاله بر پایه کدهای ژئوپلتیکی، در استراتژی انرژی به تهدیدات موجود در سه سطح جهانی، منطقهای و ملی و نیز میزان تاثیر گذاری هریک از آنها را در روابط ایران با روسیه برای تنظیم یک استراتژی مناسب انرژی میپردازد.
استراتژی انرژی
ایران و روسیه
بازیگران
آسیای مرکزی و قفقاز
2015
08
23
35
50
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54573_67ca7af6160f91cb7d689c2a0fb88228.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
بررسی روند و رفتار بارشی شهر شاهرود با استفاده از مدلهای آماری و تحلیل طیفی
حسین
عساکره
رحیم
یوسفی زاده
سریهای زمانی که در مطالعات اقلیمی مورد بررسی قرار میگیرند، دارای ویژگی و رفتارهای متفاوتی از جمله روند، نوسان، افت و خیز و جهش هستند. هر سری زمانی ممکن است حاوی یک سری ویژگیها و رفتارهای پنهانی باشند که با روشها و مدلسازیهای ساده آماری قابل استخراج نباشند. در این راستا تکنیک تحلیل طیفی یک ابزار توانمند در شناسایی و آشکارسازی افت و خیزهای نهان و آشکار در سری زمانی است. این تکنیک با تبدیل رفتار سری زمانی از حالت نوسانات زمانی (بعد زمانی) به بعد فرکانسی، چرخهها یا افت و خیزهای موجود در سری را که با توابع ساده آماری مانند خودهمبستگی و میانگین متحرک و غیره نمود ندارند، را آشکار میسازد. در این مقاله جهت شناسایی رفتار بارش شهر شاهرود از میانگین بارش سالانه 60 ساله(2012- 1953)، بر اساس روشهای توزیع آماری، شناسایی روند، مدلسازی روند و در نهایت شناسایی چرخهها با استفاده از روش تحلیل همساز(هارمونیک) و تحلیل طیفی و با کمک از نرم افزارهای Matlab، Minitab و SPSS استفاده شده است. برای شناسایی دقیقتر رفتار مذکور میانگین بارش سالانه را به دو دوره 30 ساله تقسیم نموده و بعد از محاسبات هر دوره، دورهها با هم مقایسه شدند. لذا بعد از شناسایی اولیه رفتار بارش، سری زمانی بارش از قلمرو زمانی به قلمرو فرکانسی تبدیل شد. سپس واریانس هر فرکانس(هرجفت سینوس و کسینوس یک فرکانس یا همساز میباشد)، و سهم واریانس هر چرخه از تغییرات واریانس کل بدست آمد. در مرحله بعدی دوره نگار و دورههای بازگشت برای هر یک از چرخهها محاسبه و تغییرات تصادفی متغییرها(نوفه یا نویز) برای هر یک از دورههای منتخب استخراج گردید. نتایج نشان داد توزیع بارش شاهرود نرمال نیست و بهترین توزیع قابل برازش بر بارش شاهرود توزیع ویبول است. خروجی جهت و مقدار روند با استفاده از روشهای ناپارامتری و پارامتری متفاوت میباشد به نحوی که بر اساس روشهای ناپارامتری غیر خطی کندال و خطی اسپیرمن روند مثبت و مقدار آن به ترتیب 176/0 و 140/0 میلیمتر در سال ولی در روش پارامتری خطی، روند منفی با ضریب سالانه 0352/0- میلیمتر میباشد. همچنین نتیجه مدلسازی روند با استفاده از روش ناپارامتری مبین کاهش حجم سالانه بارندگی به مقدار 685/0- میلمتر است. این مقدار در روش مدلسازی خطی و نمایی مثبت میباشد. نتایج تحلیل طیفی وجود دو چرخه با ضریب اطمینان 95% در فرکانسهای 03/0 و 17/0 با دوره بازگشت تقریبی 15 و 3 ساله برای میانگین بارش سالانه 60 ساله(2012- 1953)، یک چرخه با ضریب 95% در فرکانس 05/0 با دوره بازگشت 5/7 ساله برای میانگین بارش 30 سال اول دوره آماری(1982- 1953) و یک چرخه با ضریب 99% در فرکانس 47/0 با دوره بازگشت یک ساله برای میانگین بارش 30 سال دوم دوره آماری (2012- 1983) میباشد. همچنین خودهمبستگیهای منفی در هر سه دوره بیانگر وجود نوفه آبی میباشد بدین معنی خط صفر پیوسته از چرخه اول تا آخرین چرخه به صورت پیوسته سیر صعودی را طی میکند.
مدلهای آماری
روند
تحلیل طیفی
فرکانس
چرخه
بارش شاهرود
2015
08
23
51
66
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54574_f7ab755d824836e8541e6f75b0318a91.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
قابلیتها و محدودیتهای جغرافیایی امنیت در منطقه اقتصادی پارس جنوبی
مرتضی
کریمی کردآبادی
سید علی
عبادی نژاد
رضا
خواجه
تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و هدف آن شناخت قابلیتها و محدودیتهای امنیتی منطقه اقتصادی پارس جنوبی است. روش انجام کار توصیفی-تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات، از روشهای ترکیبی کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. بدین ترتیب که پس از بررسی منابع مکتوب و غیر مکتوب اعم از کتب، پایان نامهها، مقالات، سایتهای اینترنتی، نقشهها، عکسها و تصاویر ماهوارهای و مطالعات میدانی؛ مطالب مرتبط فیش برداری و متناسب باساختار تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای ابزاری(نقشه و جی آی اس)استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا با تشریح جنبههای طبیعی منطقه از قبیل ژئوموفولوژی، زمین شناسی، اقلیم و مشخصات ساحلی، مهمترین لایهها و عوامل تاثیر گذار استخراج شده است. سپس با کمک نرم افزار Arc Map پراکنش مراکز دارای طبقهبندی اعم ازاقتصادی، نظامی، اجتماعی وخدماتی نشان داده شده است. در نهایت، انطباق یا عدم انطباق این مراکز با بسترهای جغرافیایی منطقه تحلیل شده و وضعیت امنیتی حال و آینده آن مورد بحث قرار گرفته است.
قابلیت
محدودیت
جغرافیای امنیتی
منطقه اقتصادی
پارس جنوبی
2015
08
23
67
73
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54575_95b195a66487852a3f18f505f6fd7c11.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
اقتصاد سیاسی بینالملل و اهمیت سواحل مکران در منطقه گرایی ایران
افشین
متقی
حسین
افشار
حسن
مالداری
اقتصاد سیاسی بینالملل با تعامل بین دولت و بازار، عامل اقتصادی را به عنوان متغیر اثر گذار در ایجاد روابط صلح آمیز میان دولت– کشورها در نظر میگیرد. نئولیبرالیزم با تاکید بر تنشهای همکاری آمیز نحلههای مختلفی را مطرح میکند. در این پژوهش با بهرهگیری از نظریه نهادگرایی جدید عملکرد رژیمهای بینالمللی منطقهای در منطقهگرایی ایران مورد بررسی قرار گرفته است و ضمن بررسی پتانسیلهای اقتصادی ایران سواحل مکران به عنوان یک متغیر اثر گذار در پویشهای منطقهای ایران مورد توجه قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد این سواحل پتانسیلهای بالقوهی منحصر به فردی برای شکلگیری و یا تقویت منطقهگرایی در ایران دارند که برای بهره مندی ایران از این پتانسیل لازم است علاوه بر اصلاح ساختار اقتصاد داخلی، رویکرد اقتصادی – سیاسی در سیاست خارجی مورد توجه قرار گیرد.
منطقهگرایی
سواحل مکران
اقتصاد سیاسی بینالملل
2015
08
23
85
101
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54578_f280a9b82f6409a30c98db9f407794d8.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
تحلیلی برصرفهجویی انرژی از طریق محاسبه روز نیاز گرمایشی و سرمایشی ناحیه شمال شرقی ایران (مورد: استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی)
بتول
باهک
تحقیق تحلیلی – آماری حاضر با هدف محاسبه نیازهای سرمایشی CDD و گرمایشی HDD بخش وسیعی از ناحیه شمال شرقی کشور مشتمل بر سه استان خراسان شمالی، رضوی و جنوبی به انجام رسیده است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش از دادههای 11 ایستگاه سینوپتیک این ناحیه طی دوره آماری (2010 – 1986) استفاده گردیده است. دادهها شامل دو گروه، متغیرها ی اقلیمی دما و رطوبت و ویژگیهای جغرافیایی طول، عرض و ارتفاع میباشد. روش تحقیق مبتنی بر تحلیلهای آماری در محیط نرم افزارهای spss وExecl میباشد. با توجه به روابط همبستگی بین متغیرهای مختلف مقدار نیاز به مصرف انرژی در مکانهای مختلف این ناحیه، نوع اقلیم تعیین و نقشههای آن با نرم افزار ArcGis تهیه و ترسیم گردیده است. پهنهبندی اقلیمی و تحلیلهای فضایی حاصل از محاسبات آماری بر مبنای مقادیر نیارهای سرمایشی CDD و گرمایشی HDD نیز درمحیط نرم افزاری ArcGis انجام و نقشههای مربوطه تهیه وترسیم شده است. نتایج حاصل ازتحلیلهای آماری نشان داد به ازای هر 1000 متر افزایش ارتفاع، نیاز گرمایشی 119 درجه-روز افزایش مییابد. با افزایش هر درجه طول و عرض جغرافیایی نیز نیاز گرمایشی به ترتیب 158 و 229 درجه-روز افزایش مییابد. رابطه نیاز سرمایشی در خراسان با عرض جغرافیایی و ارتفاع منفی ولی با طول جغرافیایی مثبت است. همبستگی مقادیر CDD با عرض جغرافیایی 319/0-، با طول جغرافیایی 157/0 و با ارتفاع 381/0- میباشد که همه آنها در سطح 01/0 معنادار هستند. همچنین بین بارش و رطوبت نسبی با نیازهای سرمایشی و گرمایشی، همبستگی قوی و معکوس وجود دارد بیشتر ایستگاههای مورد مطالعه دارای روند افزایشی در مقدار نیازهای گرمایشی وسرمایشی میباشند. پیشبینی میشود اگرتغییرات درالگوی معماری این ناحیه متناسب با شرایط اقلیمی انجام نشود مقدار مصرف انرژی در آینده به طور فزایندهای افزایش مییابد.
شمال شرقی ایران
نیازهای سرمایشی و گرمایشی
سینوپتیک
2015
08
23
103
114
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54579_aa60f16585cff60684ff346c1c822f9c.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
بررسی ارتباط مدیریت مشارکتی و تعهد سازمانی دبیران جغرافیای دبیرستانهای استان هرمزگان
مهنوش
عابدینی
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مدیریت مشارکتی و تعهد سازمانی دبیران جغرافیای دبیرستانهای استان هرمزگان انجام گردید. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی میباشد. حجم نمونه برای دبیران جغرافیای دبیرستانهای117 نفر برآورد گردیده و به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده است. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه مدیریت مشارکتی فیضی(2007)با 27 سئوال و پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر (1991) با 24 سئوال با مقیاس پنج درجهای لیکرت استفاده شده و ضریب پایایی آنها به تربیت 79/0، 82/0 بدست آمد. دادههای پژوهش پس از جمع آوری ازطریق پرسشنامههای فوق به وسیله نرم افزار spssمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفی از شاخصهای میانگین و انحراف از معیار و در سطح آمار استنباطی از ضریب همبستگی و رگرسیون خطی استفاده شد. یافتههای حاصل از پژوهش نشان داد که مدیریت مشارکتی با تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد.
مدیریت مشارکتی
تعهد سازمانی
دبیران
2015
08
23
115
123
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54581_ae3bee087c0f50f24f565658a8f7b28d.pdf
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
2228-6462
2228-6462
1394
5
19
تحلیل و رتبه بندی درجه ی توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان ممسنیبا استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ی تاپسیس
محمد رضا
امیری فهلیانی
سعید
ملکی
برخورداری از خدمات مختلف رفاهی و تسهیلات اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی، از اساسیترین شاخصهای توسعه در هر واحد برنامهریزی و بویژه مناطق روستایی است. هدف از انجام این پژوهش شناخت وضع موجود دهستانهای شهرستان ممسنی به لحاظ برخورداری از شاخصهای مختلف توسعه است؛ و تعیین همگنی دهستانها و درجه توسعهیافتگی و محرومیت آنها از دیگر اهداف آن محسوب میشود. مبنای گردآوری اطلاعات در این پژوهش آمار سال 1385 میباشد و رویکرد حاکم بر آن « توصیفی – تحلیلی» میباشد. در این مقاله 43 شاخص از شاخصهای توسعه شامل شاخصهای آموزشی، بهداشتی، زیربنایی، تولیدی، ارتباطی و خدماتی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. و در ادامه از مدل TOPSIS(یکی از فنون تصمیمگیری چندشاخصه) با توجه به مبانی ریاضیاتی بسیار قوی و همچنین توانایی بارز آن در حل مسائل از این روش جهت ارزیابی وزن شاخصها و همچنین به منظور سطح بندی و تعیین میزان نابرابری دهستانهای شهرستان ممسنی، و برای تحلیل نابرابریهای توسعه روستایی و تعیین میزان پراکندگی این شاخصها، از روش ضریب تغییرات استفاده شده است. با توجه به اینکه شهرستان ممسنی از جمله مناطق محروم استان فارس میباشد نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر حاکی از آن است که در سال 1385دهستان فهلیان دارای رتبه نخست از لحاظ درجه توسعهیافتگی(در گروه دهستانهای نیمه برخوردار) بوده است. و در این میان دو دهستان میشان و ماهور از لحاظ درجه توسعهیافتگی در انتهای جدول رتبهبندی تاپسیس(در گروه دهستانهایمحروم) قرار گرفتهاند. از جمله دلایل اینکه دهستان فهلیان در صدر این رتبهبندی قرار گرفته مرکزیت روستای فهلیان تا سال 1341 به عنوان مرکزیت اداری شهرستان ممسنی میباشد.
تحلیل فضایی
سنجش توسعه
توسعه روستایی
تکنیک تاپسیس
شهرستان ممسنی
2015
08
23
125
138
http://www.jgeoqeshm.ir/article_54582_e52729b29e80a6ff43f42bf153a8a1f5.pdf