بررسی و تحلیل رابطه مدیریت شهری و توسعه پایدار در بافت‌های تاریخی: مطالعه موردی بافت تاریخی شیراز با تأکید بر ارائه مدلی کاربردی و همساز با فرهنگ و شرایط محیطی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

توسعه پایدار به‌کارگیری فناوری­‌های منطبق با محیط زیست و بدون آلودگی از مهم‌ترین روش­‌ها است. بازسازی و توسعه بافت‌های تاریخی به جامعه محلی کمک می­‌کند تا نگاهی مثبت به توسعه اقتصادی خودشان داشته باشند. بافت‌های قــدیمی بــه عنــوان بخــش­هــای‌ مهمــی از شــهر نشــان‌ دهنــده‌­ی هویــت شهرند. بافت‌های کهـن و مجموعـه­هــای تــاریخی در یـک شـهر بـر پایـه ارتبـاط و پیونـدی منطقــی خلــق شــده­انــد کــه ایــن از خصوصــیات معمــاری ســنتی ایــران اســت. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی و تحلیل مدیریت شهری بافت‌های تاریخی شهرهای ایران به ویژه بافت تاریخی شهر شیراز با توجه به شرایط فرهنگی و محیطی آن‌ها در راستای توسعه پایدار. بافت تاریخی شهرها و به ویژه شهر شیراز از اهمیت فراوانی برخوردار است به نحوی که می­توان گفت هویت شیراز ویلاهای اطراف شیراز نیست بلکه بافت قدیم و تاریخی آن است؛ بنابراین مدیریت شهری و توسعه پایدار بافت تاریخی شهر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. با توجه به این مقدمه سؤالی که در این مقاله مطرح می­شود این است که با توجه به شرایط فرهنگی و محیطی بافت‌های تاریخی شهرها ایران و به ویژه شهر شیراز مدیریت شهری بافت‌های تاریخی شهرها بایستی چگونه انجام شود که توسعه پایدار همساز با فرهنگ و شرایط محیطی را به وجود آورد؟ نتایج این مقاله نشان می‌دهد که بـا توجه به ویژگی­های‌ بافت‌ تاریخی‌ ازجمله وجود فضاها‌ و عناصر‌ دارای ارزش در کنار‌ و تقابل‌ بـا فـضاها و عناصر فاقد ارزش که افت کیفیت بافت­، افـزایش فـرسودگی و نـاکارآمدی را بر‌ بافت‌ تحمیل کرده‌اند، وضعیت نـاپایداری را‌ در‌ ابـعاد گوناگون‌ در‌ بافت­های مذکور باعث شده­اند. ازاین رو چنانچه مدیریت بافت تـاریخی بـا استفاده بهینه از‌ ارکان‌ خود بتواند در جهت ساماندهی فـضاها‌ و عـناصر‌ داخـل‌ بافت‌ اقدام‌ کند و ویژگی‌های دارای‌ ارزش‌ را بـرجسته نـماید، به فرآیند پایداری محله‌ای و اهداف شهر پایدار کمک می­کند. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. روش جمع‌آوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای و نیز استفاده از مقالات علمی- پژوهشی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری و استفاده از جداول و نمودارها و نیز نقشه‌ها است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری و استفاده از جداول و نمودارها و نیز نقشه‌ها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review and analysis of the relationship between urban management and sustainable development in historical textures: Case study of Shiraz historical texture with emphasis on providing a functional model consistent with culture and environmental conditions

نویسندگان [English]

  • Mehdi Pezeshki 1
  • Majid Vali Shariat Panahi 2
1 Graduate Student of Geography and Urban Planning, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Associate Prof. Dept. of Geography, Yadegare Imam (Rah) Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract

Sustainable development of the use of environment-friendly and non-polluting technologies is one of the most important methods. Reconstruction and development of historical textiles will help the local community to have a positive look at their own economic development. Old textures represent the city as an important part of the city. Old textures and historical collections in a city are based on a logical connection and linkage, which is one of the characteristics of traditional Iranian architecture. The main objective of this paper is to analyze and analyze the urban texture of the historical textures of Iranian cities, especially the historical context of Shiraz, considering their cultural and environmental conditions for sustainable development. The historical texture of cities and especially the city of Shiraz is very important in such a way that it can be said that the identity of Shiraz is not the villas around Shiraz, but its ancient and historical context; therefore, urban management and sustainable development of the historical context of the city is of great importance. According to this introduction, the question posed in this article is that considering the cultural and environmental conditions of the historical contexts of cities in Iran, and in particular in Shiraz, urban management, the historical context of cities should be how to achieve sustainable development consistent with culture and conditions Creating an environment The results of this paper show that due to the historical context, including the presence of spaces and elements of value alongside and contrasting with the spatial and non-valuable elements that have caused the loss of texture quality, increased burnout and inefficiency on the texture, the instability situation In various dimensions in the tissues. Therefore, if the management of historical texture with the optimal use of its components can act to organize the interior and texture elements and highlight the valuable features, it helps the process of sustainable city and the goals of sustainable cities. The method of this research is descriptive-analytic. The data collection method is also a library and the use of scientific-research papers. The data collection tool is a snapshot and uses tables and charts as well as maps. The data collection tool is a snapshot and uses tables and charts as well as maps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Urban management
  • sustainable development
  • historical texture
  • historical context of Shiraz
بهروزی، علی‌نقی (1343)، شیرازه شیراز، فصلنامه ارمغان، دوره سی و سوم، شماره 9
پورجعفر، محمدرضا و سکینه معروفی (1387)، بعد اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد پنهان در برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای طرح‌های ساماندهی و احیای بافت‌های فرسوده، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 19
جهان شاهی، محمدحسین (1382)، شهر و سکونت: از بافت‌های قدیمی و کهنه تا بافت‌های نو حاشیه و حومه شهر: تحلیل بافت‌های فرسوده و مشکل‌ساز شهری و راهبرهای آن، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 6
جهان شاهی، محمدحسین (1382)، شهر و سکونت: تحلیل بافت‌های فرسوده و مشکل‌ساز شهری و راهبردهای آن، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 5
حاتمی بیگلو، خدا کرم و رامین مستمند و کرامت الله زارع (1390)، پهنه‌بندی اقلیمی بهاره استان فارس، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 95
حسین زاده دلیر، کریم و حسن هوشیار (1384)، مدرنیسم و تأثیر آن بر معماری و شهرسازی ایران، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره 19.
حسین زاده دلیر، کریم و محمد اکبرپور سراسکانرود و محمدحسین حسینی (1391)، مدیریت شهری در شهرهای میانی ایران، فصلنامه فضای جغرافیایی، شماره 37
حسینی، سید هادی و معصومه حسینی (1394)، تحلیل عوامل مؤثر بر ایجاد پراکنده رویی در مناطق شهری ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره نوزدهم - شماره 4
حسینی، علی و یوسف بهرامی (1392)، تأثیر ساختار فضایی شهر بر رفتار سفر شهروندان مطالعه موردی؛ شهر رشت، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 28
خیراندیش، عبدالرسول و علی منصوری (1391)، منازعه‌های اجتماعی درون‌شهری شیراز در قرن هشتم و نقش عوامل بیرونی در آن، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، شماره 16
رضایی، محمدرضا و مصطفی حسینی و هادی حکیمی (1391)، برنامه‌ریزی راه بردی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از مدل SWOT، فصلنامه مدیریت بحران، شماره 1
رضویان، محمدتقی و حامد قادرمرزی و مهدی علیان و رامین چراغی (۱۳۹۴)، راهبرد پژوهی مدیریت شهری در راستای توسعه پایدار در بافت­های تاریخی نمونه موردی: بافت تاریخی شهر یزد، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای 1 (1)، https://www.civilica.com/Paper-JR_URDP-JR_URDP-1-1_002.html
زاهدی شمس السادات، نجفی غلامعلی (۱۳۸۵)، بسط مفهومی توسعه پایدار. پژوهش‌های مدیریت در ایران. ۱۰ (۴): ۴۳-۷۶
زیاری، کرامت ا...(1382)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ اول، دانشگاه یزد.
زیاری، کرامت اله و حسن پارسی پور و نسرین علی‌آبادی (1391)، بافت میانی شهرها ظرفیتی برای حرکت به سمت الگوی شهر فشرده - مورد: شهر بجنورد، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 19.
سرایی، محمدحسین و مسلم شمشیری (1392)، بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک SWOT، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 49
سرخیلی، الناز (1395)، بررسی ابر پروژه‌های حمل‌ونقل شهری در شهر تهران؛ تطابق یا تضاد با توسعه پایدار، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 17
سفلایی، فرزانه (1382)­، پایداری عناصر اقلیمی در معماری پایدار، مجموعه مقالات همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان جلد 1.
سلطانی، علی (1393)، تحلیلی بر جایگاه حمل‌ونقل پایدار در برنامه‌های عمرانی شهرداری‌ها؛ مطالعه موردی شهرداری شیراز، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 16
شماعی، علی و فرزانه ساسان پور و محمد سلیمانی و محسن احد نژاد روشنی و تقی حیدری (1395)، تحلیل زیست پذیری بافت‌های فرسوده‌ی شهری (مطالعه‌ی موردی: بافت فرسوده‌ی شهر زنجان)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره چهل و هشتم - شماره 4
شهاب زاده، مرجان­(1395)، تجدید حیات در بافت‌های تاریخی از طریق راهبرد اصالت بخشی (نمونه موردی بافت تاریخی شیراز). معماری اقلیم گرم و خشک، 4(4)، 65-79.
شیعه، اسماعیل­(1382)، لزوم تحول مدیریت شهری در ایران. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 1(1)، 37-62. doi: 10.22111/gdij.2003.3640
صرافی، مظفر (1379)، شهر پایدار چیست؟ فصلنامه تحلیلی پژوهشی، آموزشی مدیریت شهری، سال اول، سازمان شهرداری‌های کشور، وزارت کشور، تهران.
طاهر خانی، حبیب‌الله و محمدمهدی متوسلی (1385)، مدیریت شهری: مدیریت بافت تاریخی شهرهای ایران (چالش‌ها و راهبردها)، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 18
عزیزی، محمد مهدی و سینا شهاب (1392)، کاربرد انتقال حقوق توسعه (انتقال حق توسعه) به عنوان ساز و کار تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری (نمونه موردی: شهر کاشان)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره چهارم.
غلامی، یونس و سلمان حیاتی و محمد قنبری (1394)، شناخت الگوی رشد کالبدی­-­فضایی کلان‌شهرهای ایران (مطالعه‌ی موردی: کلان‌شهرهای مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز)، فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، شماره 3
قنبری، محمد و محمد اجزاء شکوهی و محمدرحیم رهنما و امیدعلی خوارزمی (1395)، تحلیلی بر زیست پذیری شهری با تأکید بر شاخص امنیت و پایداری (مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد)، فصلنامه جغرافیای سیاسی، شماره 5.
کاظمی محمدی، ابوالقاسم (1378)، بررسی توسعه پایدار در طرح شهر قم، مقاله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
کاظمی، مهدی (1383)، مدیریت گردشگری، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کاظمیان، غلامرضا و مجید حقیقی (1390)، مدیریت شهری در نظام آموزش عالی ایران: ارزیابی فلسفه وجودی و الزامات میان‌رشته‌ای، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 10 و 11
کشکولی، محمدرضا و صادق صیدبیگی (1395)، مدیریت یکپارچه شهری و شهر سبز پایدار، فصلنامه پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، سال اول - شماره 3
کهن (1376)، شاخص شناسی در توسعه پایدار، چاپ اول، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، 1376.
لطیفی، غلامرضا (1383)، مدیریت شهری در ایران (محدودیت‌ها، چالش‌ها و راه‌کارها)، فصلنامه علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، شماره 27
مایر، جرالد و دیگران (1379)، پیشگامان توسعه، ترجمه سید علی هدایتی، تهران، انتشارات سمت.
مجتهدی، احمد (1370)، مقدمه‌ای بر جغرافیای سکونت در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 22
مولدان، بدریج و سوزان بیلهارز (1381)، شاخص‌های توسعه پایدار، ترجمه نشاط حداد تهرانی و دیگران، تهران، انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
مهدی زاده، جواد (1381)، شهر و تاریخ: نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی - فضایی شهر تهران (بخش دوم - نوسازی و پیدایش ما در شهر تهران)، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 3
مهدی زاده، جواد (1384)، جایگاه میراث فرهنگی در توسعه پایدار شهری، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 12
مهدیزاده، جواد (1384)، ضرورت اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران، فصلنامه جستارهای شهرسازی، شماره 13 و 14
مؤمنی، مهدی، قهاری، غلامرضا­(1392)، تحلیلی بر وضعیت توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان فارس، فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3(شماره 9)، 53-66.
نصیری، حسین (1379)، توسعه پایدار چشم‌انداز جهان سوم، انتشارات فرهنگ و اندیشه.
ResearchGate
link.springer.com
Encyclopedia Britannica
Encyclopedia Britannica
Encyclopedia Britannica
https://www.amar.org.ir
https://www.amar.org.ir