روایتِ مکان در آثار معماران معاصر از منظر ادبیات تطبیقی فلسفه و معماری با رویکرد پدیدارشناسی (نمونه موردی: موزه هنرهای معاصر تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پدیدارشناسی در معماری، به کیفیت چگونگی تجربه انسان و رابطه میان سوژه بدنمند و فضای پیرامونی‌اش و توانایی او در دریافت داده‌های محیطی توجه دارد. اکنون پرسش این است که خوانش تفکرات فلسفه پدیدار شناختی در جهت تحلیل آثار معماری بر اساس چه مؤلفه‌هایی شکل می‌گیرد و نسبت انسان با فضا در فرایند خلق مکان چگونه است؟ در این راستا فرض بر این است که در مرکز قرار دادن انسان و اهمیت فضای تجربه‌گرا و چند حسی، از اصولی است که انتظار می‌رود در فرایند طراحی و خلق اثر معماری و فهم آن موردتوجه قرار گیرد. با نظر به فرضیه مطرح‌شده، هدف از این پژوهش بررسی مؤلفه‌های تجربه زیستی مکان‌های خلق‌شده در رابطه با مواجهه شخصی و ادراکی کاربران به‌منظور بازتعریف مفهوم مکان در تجربه معماریِ موزه هنرهای معاصر تهران است. این پژوهش با تکیه‌بر روش پژوهش کیفی و تحلیلی و تفسیری با زمینه پدیدارشناسی از دیدگاه فلاسفه و معماران و همچنین کاربست روش کدگذاری آزاد، محوری و گزینشی انتخاب‌شده است. در پژوهش حاضر از مصاحبه عمیق جهت استنباط و استخراج نتایج حاصل ادراک پیشاتاملی، از بطن پاسخ مصاحبه‌شوندگان استفاده‌شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Narrative of Place in the Works of Contemporary Architects from a Comparative Literature View of Philosophy and Architecture with a Phenomenological Approach (Case Study: Tehran Museum of Contemporary Arts)

نویسندگان [English]

  • Morteza Nikfetrat Kordmalleh 1
  • Hosssein zabihi 2
  • Azadeh shahcheraghi 2
1 Department of architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran(Corresponding Author)
چکیده [English]

As a result, there is a disregard for the ontology of living spaces as a container for human life and the existence of incompetents in contemporary life. By presenting architectural ideas based on phenomenological concepts, one can examine qualitatively the contemporary architectural spaces and the role of sensory perceptions in the process of understanding place in architecture. Phenomenology provides highly effective research grounds in the theoretical areas of architecture; it attempts to produce a profound insight about the concept of architectural space and focuses on humans and lived experiences in the process of perception in order to offer an accurate interpretation of place. One of the most important issues in the field of architectural phenomenology is the qualitative understanding of place, which implies the quality of human experience and examines the relationship between the body subject and its peripheral space. The question now is what constitutes the reading of phenomenological philosophical thought in order to analyze architectural works and what is the relation of man to space in the process of creating place? In this regard, it is assumed that the centralization of the human being and the importance of the experiential and multi-sensory space is one of the principles that is expected to be taken into consideration in the process of designing and creating the architectural work and its understanding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • life experience
  • Museum of Contemporary Art
  • experience of place
  • multi-sensory perception
ابراهیمی اصل، حسن، پناهی، سیامک، فروتن، منوچهر (1396) شناخت مؤلفه پارالاکس و ریشه‌یابی آن در فلسفه طراحی استیون هال، مجله علمی پژوهشی باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 50
ابل، کریس (1387) معماری و هویت، ترجمه فرح حبیب، انتشارات دانشگاه آزاد (علوم و تحقیقات)، تهران
احمدی، بابک (1387) مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران، نشر مرکز
اسمیت، دیوید وودراف (1393) پدیدارشناسی، ترجمه مسعود علیا، تهران، انتشارات ققنوس، چاپ دوم
الکساندر، کریستوفر (1393) معماری و راز جاودانگی، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران
آندو، تادائو (1395) شعر فضا ترجمه محمدرضا شیرازی، تهران، انتشارات فکرنو
اینگ، ورونیکا (1394) بازنگری نقادانه ای بر سرشت پیچیده مکان ترجمه ویدا نوروزی برازجانی، تهران، ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت، سال دهم، شماره 112
باشلار، گاستون (1392) بوطیقا فضا، ترجمه مریم کمالی، محمد شیربچه، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان
پالاسما، یوهانی (1393) هندسه احساس، ترجمه محمد امین شریفیان، تهران، ماهنامه کتاب ماه هنر، شماره 189
پالاسما، یوهانی (1392) دست متفکر، حکمت وجود متجسد در معماری، ترجمه علی اکبری، تهران، انتشارات پرهام
پرزگومز، آلبرتو (1397) تاملات بهنگام، ترجمه رضا عسگری و ...، تهران، نشر معمار
پورعلی، مصطفی (1390) جایگاه پدیدارشناسی در معماری، تهران، فصلنامه علمی-پژوهشی صفه، سال بیست و یکم، شماره 52
پورمند، حسنعلی، فلاح، حسین (1392) پدیدارشناسی مکان بازخوانی هویت مکانی بافت تاریخی، تهران، نشریه کتاب ماه هنر، شماره 188
پرایس، جون (1391) فهم فلسفه اندیشه معاصر، ترجمه رضا علیزاده، جلد سوم، تهران، انتشارات روزنه
چراغی، عاطفه (1396) واکاوی مفهوم مسکنت شاعرانه با به کارگیری مولفه های معنا در معماری و پدیدارشناسی مکان و بررسی زیر ساخت های آن ها در چندی از آثار معماران معاصر، دومین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری و مدیریت بحران، تهران.
رلف، ادوارد (1397) مکان و بی مکانی، ترجمه محمدرضا نقصان محمدی و همکاران، انتشارات آرمانشهر، تهران
زومتور، پیتر (1394) رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه زومتور، ترجمه مرتضی نیک فطرت و سیده صدیقه میرگذار لنگرودی، انتشارات علم معمار، تهران
سیاووشی، لیلا (1395) طرح علم زیست جهان در اندیشه متاخر هوسرل، مجله پژوهش های فلسفی بهار و تابستان، ویژه نامه پدیدارشناسی
شار، آدام (1397) هایدگر برای معماران، ترجمه مرتضی نیک فطرت، تهران، انتشارات فکر نو
شیرازی، محمدرضا (1392) جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط، تهران، فصلنامه علمی پژوهشی آرمانشهر، دوره ششم، شماره 11
صافیان، محمد جواد (1394) ساختن و سکنی گزیدن، جزء جدانشدنی هستی آدمی، تهران، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، سال دهم، شماره 112
صیاد، امیرحسین، غریب پور، افرا، دلشاد سیاهکلی، مهسا (1398) فضامندی و بدن آگاهی: بازخوانش مفهوم فضا در تجربه معماری، نشریه علمی پژوهشی باغ نظر، شماره 16، شهریور 1398
فلامکی، محمد منصور (1393) ریشه ها و گرایش های نظری معماری، انتشارات فضا، تهران، چاپ پنجم
کاپلستون، فردریک چارلز (1387) تاریخ فلسفه، جلد نهم، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف ثانی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
گالزه، ویتوروی، آلساندرو گاتارا (1396) شبیه سازی مجسم، زیبایی شناسی و معماری: رویکرد زیبایی شناختی تجربی برگرفته از کتاب ذهن در معماری، علم اعصاب، تجسم و آینده طراحی، ترجمه رضا امیر رحیمی، نشر معمار
گروت، لیندا و وانگ، دیوید (1386) روش های تحقیق در معماری، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران
مروجی، نرگس (1385) لوئیز باراخان از زبان کارلوی خیمنز، مجله ابادی، شماره 51، تهران، صفحه 82
مصطفوی، شمس الملوک (1394) جنبش پدیدارشناسی، نشریه اطلاعات حکمت و معرفت، سال دهم، شماره 112
نسبیت، کیت (1387) نظریه های پسامدرن در معماری؛ ترجمه محمد رضا شیرازی، تهران، نشر نی
نوربرگ شولتز، کریستین (1391) معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه علیرضا سید احمدیان، نشر نیلوفر، تهران
نوربرگ شولتز، کریستین (1388) روح مکان، پدیدارشناسی معماری، ترجمه محمد رضا شیرازی، انتشارات رخ دادنو
نوروزی برازجانی، ویدا و جوادی، محمدرضا (1395) بازیابی سازمان فضایی باغ شهر صفوی قزوین ازمنظر پدیدارشناسی هرمنوتیک، تهران، یادآوران.
هال، استیون، پالاسما، یوهانی، پرزگومز، آلبرتو (1394) پرسش های ادراک، پدیدارشناسی معماری، ترجمه مرتضی نیک فطرت و همکاران، تهران، انتشارات فکرنو
یوفوتواین (1396) فضا و مکان، ترجمه رسول و محسن سلیمانی، تهران، انتشارات پرهام نقش
Casy, Edward S. (2009) Getting Back into Place, 2 nd edition, Bloomington, IN; Indiana University Press
Merleau-Ponty,M.(1962). Phenomenology of Perception, New York: Routledge
Moran, D. & Mooney, T(2002) The Phenomenology Reader, London, New York, routledge.
Moran, Dermot (2005) Edmund Husserl: Founder of Phenomenology, Cambridge, UK: Polity.
Mooran Dermot (2011) Edmond Husserl s Phenomenology of Habituality and Habitus. Journal of the British Society for Phenomenology, 42(1), 53-77
Moran, D. & Mooney, T(2002) The Phenomenology Reader, London, New York, routledge.
Mugerauer, Robert (2008) Heidegger and Homecoming, Torento: University of Torento Press
Otero-Pilos, Jorge (2012) Architectural Phenomenology and the Rise of the Postmodern, in C.Greig Crysler, Stephen Cairns, and Hilde Heynen(eds) The SAGE Handbook of Architectural Theory, London: Sage,pp. 136-151
Rainer,S. & Embree,l (2010) Handbook of Phenomenological Aesthetics, Springer Dordrecht Heidelberg London
Seamon, David (2013), Lived Bodies, Place and Phenomenology, Journal of Human Rights and the Environment 4: 143-166
Seamon,D. (2002). Phenomenology, Place, Environment and Architecture:  A Reviw of the Literature( internet), Available from: http://www.arch.ksu.edu/seamon/articles/2000_phenomenology_review.htm
Spiegelberg, H. (1982). The Phenomenlological Monement, London: Martinus Niihoff.
Van Manen, M, (2014), Phenomenology of Practice: Meaning-Giving Methods in Phenomenological Research and Writing, California: Walnut Creek
Von Eckartsberg, R. (1998b). Existential Phenomenological Research In R. Valle (Ed.), Phenomenological Inquiry in Psychology. New York: plenum.