شناسایی پیشران‌های کلیدی در تاب‌آوری شهر اردبیل

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

تاب ­آوری از مهمترین موضوعات جدید و کاربردی در حوزه مدیریت بحران و توسعه پایدار است و از آنجایی که شاخص­ها مسیر اصلی توسعه و اثربخشی هستند، بنابراین شناخت شاخص­های هر مفهوم و نظریه علمی لازم و ضروری است. در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق شناسایی پیشران­های کلیدی تاب­آوری شهر اردبیل می­باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل خبرگان آشنا به مسائل شهری در سطح شهر اردبیل است. حجم نمونه به روش نمونه‌گیری گلوله­ برفی 100 نفر بدست آمده است و برای تجزیه و تحلیل داده‌های این تحقیق از نرم­افزار میک‌مک استفاده شده‌است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که متغیرهای درآمد، بستر نهادی، کاهش مخاطرات، شدت خسارات و روابط نهادها به ترتیب بالاترین رتبه­های تاثیرگذاری و متغیرهای توانایی برگشت­پذیری به شرایط شغلی مناسب، وضعیت جسمی- روحی، سرمایه مادی، پس­انداز و توانایی جبران خسارات به ترتیب بالاترین رتبه­های تاثیر­پذیری کلی را دارند. در خصوص ابعاد چهارگانه تحقیق نیز رتبه­های تاثیرگذاری به ترییب به ابعاد نهادی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و رتبه­های تاثیرپذیری هم به ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و نهادی تعلق دارد. در حالت کلی از میان 32 متغیر بررسی شده این پژوهش، 10 متغیر سطح سواد، کاهش مخاطرات، بستر نهادی، درآمد، کاربری­های خطرزا، خطوط و زیرساخت­های حیاتی، روابط نهادی، شدت خسارات مهارت و مراکز امدادرسانی به­عنوان متغیرهای کلیدی موثر بر تاب­آوری شهری انتخاب شده­اند. نتیجه­ این که هرگونه برنامه­ریزی برای ­تاب­آوری شهر اردبیل باید نقش کلیدی عوامل مذکور را مورد توجه قرار دهد. این متغیرها در افزایش تاب­آوری شهر اردبیل دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی هستند و اولویت­ اول در تاب­آور نمودن شهر اردبیل به حساب می­آیند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition of key Propellers in Ardebil city resistance

نویسندگان [English]

  • Asghar pashazadeh 1
  • Mohammad Hasan Yazdani 2
1 PhD student in Geography and Urban Planning, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
2 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Resistance is one of new and applied subjects in crisis management and sustainable development field which they are main indices for development and effectiveness, so it is necessary to recognize indices in every concept and scientific theory. Along this subject, the aim of current research is recognition of key Propellers in Ardebil city resistance. Current research is applied according to aim and it is analytical-descriptive according to nature and methodology. Research statistical society include urban subjects’ experts in Ardebil city. Volume sample was obtained 100 persons by subjective sampling method. In order to data analysis; MICMAC software was used. Results showed that, income, origin bed, hazards reducing, damages intensity and institutes relations variables have the most highest ranking effectiveness respectively and also returning capability to proper job situations, mental-body position, material investment, saving and ability to damages compensate variables have the most highest ranks in general effectiveness respectively. Research 4 dimensions in effectiveness ranks include institutional, framework, social and economic dimensions and also effectiveness ranks relate to mentioned dimensions. Generally among 32 investigated variables in this research, 10 variables such as education level, hazards reducing, origin bed, income, hazards using, vital lines and infrastructures, institutional relations, damages intensity, efficiency and skill and also saving centers were selected as effective and key variables in urban or city resistance. Every planning for Ardebil city resistance must has main role for mentioned factors. Mentioned variables have high dominance power in Ardebil city resistance increasing and their correlation is low and also they are first priority in Ardebil city resistance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban resistance
  • System stability and non-stability
  • Key Propellers
  • MICMAC software
  • Ardebil city

مراجع

پرورش، زهرا (1392)، سنجش تاب­آوری اجتماعات جدید شهری در مواجهه با مخاطرات طبیعی (نمونه موردی: شهرهای جدید منطقه شهری اصفهان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد برنامه­ریزی منطقه­ای، به راهنمایی دکتر مجتبی رفیعیان، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه طراحی و برنامه­ریزی مجتمع زیستی.
پریور، پرستو؛ فریادی، شهریور؛ یاوری، احمدرضا؛ صالحی، اسماعیل و هراتی، پگاه (1392)، بسط راهبردهای پایداری اکولوژیک برای افزایش تاب­آوری محیط زیست شهری، نمونه موردی: مناطق 1 و 3 شهرداری تهران، محیز شناسی، 39 (1)، 132-123.
سلمانی­مقدم، محمد؛ امیراحمدی، ابوالقاسم و کاویان، فرزانه (1393)، کاربرد برنامه­ریزی کاربری اراضی در افزایش تاب­آوری شهری در برابر زمین­لرزه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS (مطالعه موردی: شهر سبزوار)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 17، 34-17.
سلمانی، محمد؛ کاظمی­ثانی عطاالله، نسرین؛ بدری، علی و مطوف، شریف (1395)، شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخص­های تاب­آوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3 (2)، 22-1.
صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله (1393)، اولویت­بندی عوامل موثر بر افزایش تاب­آوری کشاروزان در برابر خشکسالی (منطقه مورد مطالعه: کشاورزان روستاهای شهرستان ایجرود)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 3 (10)، 154-129.
رضایی، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی وحسینی، سیدمصطفی (1394)، سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله؛ مطالعة موردی: محله‌های شهر تهران، مجلة جغرافیای انسانی، 47 (4)، 623-609.
رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، علی؛ پرهیزکار، اکبر و شایان، سیاوش (1390)، تبیین مفهومی تاب­آوری و برنامه­ریزی و شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور، برنامه­ریزی و آمایش فضا، مدرس علوم انسانی، 15(4) 41-19.
زیاری، کرامت­الله؛ ربانی، طاها و ساعدموچشی، رامین (1396)، آینده­پژوهی پارادایمی نوین در برنامه­ریزی با تاکید بر برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای (مبانی، مفاهیم، رویکردها و روش­ها)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران.
گاسپارینی، پائولو؛ مانفردی، گانتو و آسپرونه، دومینکو (1395)، تاب­آوری و پایداری در مقابل بلایای طبیعی (چالشی برای شهرهای آینده)، ترجمه: حسین حاتمی­نژاد و مرتضی نصرتی­هشی، تهران: انتشارات آراد کتاب.
محمدی، علیرضا و پاشازاده، اصغر (1396)، سنجش تاب­آوری شهری در برابر خطر وقوع زلزله، مطالعه موردی: شهر اردبیل، پژوهش­های دانش زمین، 30، 126-112.
Ainuddin, S. & Routray, J.K. (2012). Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan, International Journal of Disaster Risk Reduction, 2(1), 52-36.
Alexander, D.E. (2013). Resilience and disaster risk reduction: An etymological journey, Natural Hazards and Earth System Science, 13, 2707–2716.
Amaratunga, D. & Haigh, R. (2011), Post-Disaster Reconstruction of the Built Environment - Building for Resilience, Wiley-Blackwell, U.K.
Botton, S., Van Heusden, M., Parsons, J. R. & Smidt, H. N. (2006). Straalen Van, Resilience of Microbial Systems towards Disturbances, Critical Reviews in Microbiology, 32,101–112.
Cutter, S. L., Burton, Ch. & Emrich, Ch. (2010). Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 7(1), Article 51. 1-22.
Cutter, S.L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E. & Webb, J. (2008). A Place-Based Model for Understanding Community Resilience to Natural Disasters, Global Environmental Change, 18(4), 598-606.
Godet, M. & Adam, G. (2006). Greating Futures Scenario Planning as a Strategic Management Tool, First Puplished, in France, Brookings Institution Press.
 (EMA) Emergency Management Australia. (2001). Assessing resiliency and vulnerability: principles, strategies and actions, Philip Buckle, Graham Marsh and Sydney Smale.
Holling, C.S. (1973). Resilience and Stability of Ecological Systems, Annual Review of Ecology and Systematics, 4, 1-23.
Klein, R. J. N. & Thomalla, F. (2003). Resilience to Natural Hazards: How Useful is this Concept, Environmental Hazards, 5 (1-2), 35–45.
Manyena, S. B. (2006). The concept of resilience revisited. Disasters, 30(4), 433-450.
Mayunga, J. S. (2007). Understanding and applying the concept of community disaster resilience: A capital-based approach, A Draft Working Paper Prepared for the Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building, 22- 28 July 2007, Munich.
Normandin, J. M., Therrien, M.C. & Tanguay, G.A. (2011). City strength in times of turbulence: strategic resilience indicators, Urban Affairs Association 41st Conference, New Orleans.
Sharifi, A. & Yamagata, Y. (2014). Resilient Urban Planning: Major Principles and Criteria, Energy Procedia, 61, 1491-1495.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 10، شماره 38
خرداد 1399
صفحه 111-129

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار