ارزیابی پایداری زیست محیطی گردشگری شهری (نمونه موردی: شهر رشت)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه پایداری به یکی از مهمترین مباحث در بخش گردشگری شهری تبدیل شده است زیرا رشد و توسعه گردشگری شهری به دلیل پذیرش حجم انبوهی از گردشگران دارای پیامدهای مثبت و منفی متعددی برفضای بوم شناختی منطقه است. از این رو با ارزیابی وضعیت پایداری گردشگری می توان به برنامه ریزی و اتخاذ تمهیدات لازم جهت گسترش پیامدهای مثبت و کاهش اثرات منفی پرداخت. شهر رشت به دلیل موقعیت طبیعی خود و دارا بودن جاذبه های فرهنگی و انسان ساخت به عنوان یکی از مقاصد گردشگری، سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. هدف این پژوهش سنجش پایداری زیست محیطی گردشگری شهری رشت با توجه به ظرفیت زیستی منطقه و پاسخ به این سوال که آیا ظرفیت زیستی منطقه متناسب با میزان مصرف منابع توسط گردشگران است یا خیر؟ می باشد. این پژوهش بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از روش جای پای اکولوژیک است. جامعه آماری پژوهش تعداد گردشگران شهر رشت در نظر گرفته شد از این رو 384 پرسشنامه بر اساس مدل کوکران از طریق دو روش نمونه گیری منظم و اتفاقی بین گردشگران جهت دستیابی به داده های اولیه توزیع گردید. با توجه به نتایج محاسبات جای پای اکولوژیک گردشگری شهر رشت معادل 907177 هکتار و ظرفیت زیستی منطقه معادل 662871 هکتار می باشد. بنابراین می توان نبود تناسب میان منابع موجود و میزان مصرف و به تبع آن ناپایداری زیست محیطی منطقه را که موجب ایجاد فشار بر فضای بوم شناختی می گردد، مشاهده نمود. در نتیجه برنامه ریزی جهت دستیابی به پایداری امری ضروری محسوب می گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Environmental sustainability assessment of urban tourism (Case study: Rasht city)

نویسندگان [English]

  • Hossein Hataminejad 1
  • Keramatollah Ziari 2
  • Ahmad Pourahmad 2
  • Tayebeh Ghaemi Rad 3
1 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran
2 Professor of Department of Geography and Urban Planning, University of Tehran, Iran
3 PhD student in Geography and Urban Planning, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Nowadays, sustainability has become one of the most important issues in urban tourism since the growth and development of urban tourism due to the adoption of a massive volume of tourists has many positive and negative consequences in the ecological environment of the region. Hence, by assessing tourism sustainability, it is possible to plan and adopt necessary decisions to expand positive outcomes and reduce negative effects. The Rasht city welcomes many tourists due to its natural location and its cultural and man-made attractions. The purpose of this research is to measure the environmental sustainability of urban tourism in Rasht considering the region's biological capacity and answering the question that whether the biological capacity of the area is proportional to the amount of resources consumed by tourists or not? The research is based on the descriptive-analytical method and used ecological footprint model. Number of tourist in the study area has been considered as the statistical society in this study. Therefore, 384 questionnaires were distributed according to the Cochran model through two regular and random sampling methods to reach the preliminary data. According to the results, the ecological footprint is 907177 hectares and the biological capacity of the area is 662871 hectares. Thus, the lack of proportionality between the available resources and the amount of consumption and, consequently, the environmental instability of the regional can be observed which causes pressure on the ecological environment. As a result, it seems that planning to achieve sustainability is an essential issue in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Sustainability"
  • "Environment"
  • "Urban Tourism"
  • "Rasht City"

مراجع

اداره کل منابع طبیعی استان گیلان، نقشه‌های 1:25000استان گیلان و شهرستان رشت.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان، واحد آمار و اطلاعات.
اکبری، صادق، بکا، حمیده، تقی زاده، فاطمه، رحمانی، محمدتقی، رهنما، اسماعیل، فاتحی، حامد، خانزاده محتشمی، سعید، (1391) و (1395)، سالنامه آماری استان گیلان سال 1390و 1394، چاپ-اول، انتشارات معاونت برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری گیلان، رشت.
آقاجانی، حمید، ازکیا، مصطفی (1394). تحلیل جامعه شناختی تاثیرات گردشگری بر توسعه منطقه ای استان گیلان(مورد مطالعه: شهرستان رشت). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره4، ص 7-28.
پندی، کیوان (1387). رشت در آیینه تاریخ. رشت: کتیبه گیل.
جمعه پور، محمود، حاتمی‌نژاد، حسین، شهانواز، سارا (1391). بررسی وضعیت توسعه پایدار شهرستان رشت با استفاده از روش جای پای اکولوژیک، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره4، ص 208-191.
حاتمی‌نژاد، حسین، عیوضلو، داود (1395). توسعه گردشگری در ایران. تهران: انتشارات مهکامه.
حافظ نیا، محمدرضا (1389). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی(چاپ هفدهم). تهران: انتشارات سمت.
حقدوست، سکینه (1390). بازسازی محله‌های قدیمی‌شهر رشت به منظور توسعه جاذبه‌های گردشگری(مطالعه موردی محله ساغریسازان). پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشذ جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم. دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد رشت. شهرور 1390.
دیناری، احمد(1384). گردشگری شهری در ایران و جهان. مشهد، دانشگاه فردوسی.
ساسانپور، فرزانه (1390). مبانی پایداری توسعه کلانشهرها با تاکید بر کلانشهر تهران. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
شهانواز، سارا (1391). بررسی پایداری توسعه منطقه شهری رشت با استفاده از روش جای پای اکولوژیک. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی توسعه منطقه ای. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
قربانپورچالشتری، سمیرا (1395). پیوست فرهنگی گردشگری شهر رشت. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ایران شناسی(گرایش عمومی). دانشگاه گیلان.
قرخلو، مهدی، حاتمی نژاد، حسین، باغوند، اکبر، یلوه، مصطفی، (1392). ارزیابی پایداری توسعه ی شهری با روش جای پای اکولوژیکی (نمونه ی موردی: شهر کرمانشاه). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره ی 2، ص105-120.
کیوان شکوه، بهشته (1395). شناسایی و اولویت بندی توانمندی‌های گردشگری شهر همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت جهانگردی، موسسه آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی علامه قزوینی، چاپ نشد.
موحد، علی(1386). گردشگری شهری. اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
میری، روح اله (۱۳۹۴). بررسی پایداری گردشگری در شهرستان اردبیل بااستفاده از مدل جاپای اکولوژیک، کنفرانس بین المللی توسعه با محوریت کشاورزی، محیط زیست و گردشگری، تبریز.
ویلیامز، استیون، ترجمه: ضیایی، محمود (1390). جغرافیای گردشگری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور.
Castellani, V, Sala, S (2008). Ecological footprint: a way to assess the impact of tourists’ choices at the local scale. WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol 115, pp 197-206.
Huiqin, LI, Linchun, HOU (2011). Evaluation on Sustainable Development of Scenic Zone Based on Tourism Ecological Footprint: Case Study of Yellow Crane Tower in Hubei Province, China. Energy Procedia 5, pp 145–151.
Lin, D. Hanscom, L. Martindill, J. Borucke,M. Cohen,L. Galli,A. Lazarus,E. Zokai,G. Iha,K. Eaton, D. Wackernagel. M. (2017), Working Guidebook to the National Footprint Accounts. Oakland: Global Footprint Network.
Phumalee, U, Tanakanjana Phongkhieo, N, Emphandhu, D, Bejranonda, S (2018), Touristic ecological footprint in Mu Ko Surin National Park, Kasetsart Journal of Social Sciences, 39, pp 1-8.
Tiana, Meirong, Gaoa , Jixi, Zhengb, Zhirong, Yanga, Zhaoping (2012). The Study on the ecological footprint of rural solid waste disposal-example in Yuhong District of Shenyang, The 7th International Conference on Waste Management and Technology, Procedia Environmental Sciences 16, pp 95–101.
Wackernagel, M, (2009), The ecological footprint the underlying science, ‘Beyond GDP, Bruxelles, April 2, pp59.
www. fao. org
www. sdi. mpogl. ir
Zhiying, G, Cuiyan, L, (2011), Empirical Analysis on Ecological Footprint of Household Consumption in China, Elsevier Ltd Energy Procedia 5, pp2387-2391.
 
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 10، شماره 38
خرداد 1399
صفحه 185-194

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار