ملاحظات و مولفه های دادرسی عادلانه در پرتو جغرافیای تقنینی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران

3 گروه حقوق عمومی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

دادرسی عادلانه در پرتو رعایت قواعد آن همواره به صورت نسبی در نظام حقوق کیفری ایران مورد توجه مقنن قرار گرفته است، با تحولات نظام تقنینی و با الهام از شرع مقدس و با پیچیده شدن شیوه‌های ارتکاب جرم، دادرسی عادلانه نیز با حفظ و رعایت ملاحظات خاص، بایستی از سوی مقام قضایی و اصحاب دعوی در قلمرو جغرافیایی و مکانی رعایت گردد. همچنین شیوه‌ها و سازوکارهای دادرسی عادلانه که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تدقیق قرار گرفته است هم از منظر شکلی و هم از منظر ماهوی با اشکالاتی همراه است، در پژوهش حاضر ابتدا دادرسی عادلانه در پرتو جغرافیای تقنینی ایران تشریح، سپس ملاحظات و مؤلفه‌های دادرسی عادلانه مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش موصوف که از لحاظ هدف؛ جزء تحقیقات کاربردی مسئله محور می‌باشد و تحلیلی محسوب می‌گردد با استفاده از روش اسنادی به گردآوری داده‌ها و اطلاعات از طریق مطالعه کتب، پژوهش‌های بنیادین و مقالات پرداخته و ملاحظات و ابعاد دادرسی عادلانه را مورد بررسی قرار داده است. مطالعه و بررسی قواعد و معیارهای دادرسی عادلانه نشان داد که با لحاظ قوانین شهروند محور مبتنی بر شرع مقدس که نظام حقوق کیفری ایران در جهت اجرای آن گام برداشته و در نظر داشتن رفتارهای بزهکارانه انسانی و عنصر مکان به عنوان محل وقوع جرم، ضرورت حفظ نظم عمومی حاکمیت ملی و قواعد مربوط به صلاحیت از مهم‌ترین ملاحظات دادرسی عادلانه به شمار آمده و رعایت اصل برابری و عدالت، حاکمیت قانون، آمره بودن قوانین، تأمین منافع بزه دیده، متهم و جامعه، کرامت انسانی و پیشگیری از اشتباهات قضایی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اساسی دادرسی عادلانه است. لذا می‌توان دادرسی عادلانه را با لحاظ تمامی تضمینات حقوق و اخلاقی اعمال و از این طریق مانع از تضییع حقوق متهم و سایر نقش‌آفرینان در فرآیند کیفری گردید. با این اوصاف مؤلفه‌های دادرسی عادلانه همواره در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته است. حفظ و اعمال تضمینات قانونی و اخلاقی لازم می‌تواند، مسیر قانون شکنان و افرادی را که در مسیر اعمال محدودیت‌هایی برای متهم در جهت عدم رعایت قواعد دادرسی عادلانه هستند؛ مسدود نماید. این مقاله از رساله دکتری با عنوان اصول دادرسی عادلانه در جرائم علیه تمامیت جسمانی اشخاص استخراج گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Considerations and Components of Fair Hearing in the Light of the Legal System of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • sasan Rezaei Fard 1
  • akbar varvaii 2
  • Mohammad Javad Jafari 3
1 Islamic Azad University, Kermanshah, Iran, Department of Criminal Law and Criminology, Kermanshah Branch
2 Member of the Faculty of Law, Amin University of Medical Scienc
3 Department of public law, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Fair trial in the light of its rules has always been considered relatively part of the Iranian penal system, with developments in the legal system inspired by sacred law and with the complication of criminal offenses, fair trial with observance and observation. In particular, it must be observed by the judicial authority and the litigants. Also, the fair trial methods and mechanisms that are enshrined in the Constitution of the Islamic Republic of Iran have some drawbacks, both formally and substantially. The components of fair trial were examined. Purposeful research is part of the problem-based applied research and is an analytical one using documentary method to collect data and information through study of books, fundamental research and articles, and consider the considerations and dimensions of fair trial. Has set. Studying the rules and standards of fair trial showed that in terms of the citizenship-based laws of the sacred law that the Iranian criminal justice system has taken to enforce it, the necessity of maintaining the general order of national sovereignty and the rules of jurisdiction are among the most important considerations of fair trial. These include the respect for the principle of equality and justice, the rule of law, the rule of law, the protection of victims, the defendant and society, human dignity and the prevention of judicial errors. Therefore, a fair trial can be exercised with respect to all legal and ethical guarantees, thereby preventing the defendants' rights from being undermined and other role-makers in the criminal process. However, the principles of fair trial have always been taken into account in the laws of the Islamic Republic of Iran. Maintaining and applying the necessary legal and ethical safeguards can block offenders and individuals who are subject to restrictions on the accused for non-compliance with the rules of fair trial. This article from a doctoral dissertation entitled Principles of Fair Trial in Crimes against Integrity Physical extraction of individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethical considerations
  • Fair trial
  • Islamic Republic of Iran legal system
  • Human dignity
  • Equality
اردبیلی، محمد علی­(1392)، حقوق جزای عمومی؛ جلد نخست؛ ویراست دوم؛ نشر میزان؛ چاپ سی ام.
امیدی­، جلیل­(1382)، دادرسی کیفری و حقوق بشر، فصلنامه مجلس و پژوهش، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره 38، سال دهم.
آخوندی، محمود­(1388)، آئین دادرسی کیفری، جلد اول، سازمان چاپ. انتشارات چاپ چهاردهم.
آدمی، علی، تبریزی، زینب­(1398)، تأثیرات بازدارندگی ایران و اسرائیل بر امنیت منطقه‌ی آسیای غربی، فصلنامه جغرافیا­(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 10(1-1)، 269-287.
باهر، محمد­(بی‌تا)، حق دفاع متهم یا حق لایتناهی، مجله اندیشه و هنر، شماره 2.
بهادر‌ی جهرمی، علی و سیده فاطمه حسینی­(1393)، اصول دادرسی عادلانه در پرتو اندیشه اسلامی و نظام حقوق داخلی، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال سوم، شماره هفتم.
توجهی، عبدالعلی­(1394)، آسیب‌شناسی قانون مجازات اسلامی مصوب 92 نشر مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه، چاپ اول.
جاوید، محمدجواد­(1390)، عدالت طبیعی، بنیان صلح طبیعی از قوانین طبیعی تا حقوق طبیعی، فصلنامه حقوق شماره 4.
جوانمرد، بهروز­(1394)، آیین دادرسی کیفری، جلد نخست، چاپ اول، نشر جاودانه
حاجی قاسمی اردبیلی، محمد، میلانی، علیرضا­(1398)، نقدی بر رویکرد نظام کیفری ایران درقبال جرایم علیه محیط زیست­(جغرافیای انسانی) با نگاهی بر کنوانسیون­های بین المللی. فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای،10(1-1)، 329-344
حبیب زاده، محمدجعفر و محمد توحیدی فرد­­(1386)، قانون مداری در قلمرو حقوق کیفری، تهران: نشر دادگستر.
خالقی، علی­(1394)، نکته‌ها در قانون آئین دادرسی کیفری؛ چاپ چهارم، نشر شهر دانش.
رحیمی نژاد، اسمعیل (1387)، کرامت انسانی در حقوق کیفری، تهران: نشر میزان.
رستمی فر، علی و قاسم محمدی و نجادعلی الماسی و یداله­دادگر­(1398)، برنامه­ریزی منطقه­ای و تعادل اقتصادی در پرتو نظم عمومی قراردادها، فصلنامه جغرافیا­(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 10(1-2)، 847-863.
عبدالملکی، حسن و محسن عابدینی و سعید بیات دان­(1398)، بنیان­های ژئوپلتیک بی­ثباتی سیاسی کشور عراق، فصلنامه جغرافیا­(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(4)، 779-793.
عوده، عبدالقادر­(1393)، التشریح الاسلامی الجنائی، بیروت: دارالکتب عربی، چاپ دوازدهم، جلد نخست.
فضائلی، مصطفی­(1387)، دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین‌المللی، تهران: نشر شهر دانش.
قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اصلاحات آن در سال 94
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
کاتوزیان، امیر ناصر، کلیات حقوق (نظریه عمومی) شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، تهران،1379
مدنی، سید جلال‌الدین (1387)، آیین دادرسی کیفری، جلد اول و دوم، نشر پایدار، چاپ چهارم.
مصدق، محمد­(1394)، آیین دادرسی کیفری، نشر جنگل، چاپ پنجم.
منیعی، محمود وحیدر لطفی و عزت اله عزتی و مجید ولی­شریعت پناهی­(1398)، جایگاه ژئواکونومیکی ایران در استراتژی­های اقتصادی قدرت‌های جهانی در سطوح جهانی و پیرامونی، فصلنامه جغرافیا­(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(4)، 681-705.
موسوی؛ سید علی­(1393)، اصل قانونی بودن حقوق جزا، فصلنامه میدان، سال سوم، شماره ششم، نیم سال دوم.
وروائی، اکبر و شریف امامی­(1394)، قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی، تهران: انتشارت خرسندی، جلد نخست، چاپ نخست
هاشمی، محمد­(1384)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
https://www.globaltrade.net
https://www.123rf.com