تبیین زیست‌پذیری بخش مرکزی کلانشهر تبریز با رویکرد آینده‌نگاری

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملکان، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان، ایران

چکیده

شهرها بعد از انقلاب روند شتابان شهرنشینی را تجربه و بیشتر از ظرفیت خود جمعیت می‌پذیرفتند که مبین بسیاری از مشکلات شهری شد. براین اساس بسیاری از متخصصین شهری برآن شدند که راه حل‌های کارآمدی برای جلوگیری از آسیب به محیط زیست ارائه دهند، از این باب نظریات و دیدگاه‌های فراوان در این زمینه مطرح شد که از جمله آن‌ها زیست-پذیری از مکتب توسعه پایدار بود. رویکرد زیست پذیری به دنبال زیست‌پذیر کردن هرچه بیشتر فضاهای شهری برای جمعیت ساکن در آن است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی زیست پذیری در بخش مرکزی کلانشهر تبریز است. در این راستا برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه- میدانی بهره گرفته شده است. در این تحقیق 37 شاخص در قالب پنج مولفه (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی، زیست محیطی و دسترسی) جهت تبیین زیست‌پذیری بخش مرکزی مورد استفاده شده است که جهت بررسی رابطه و اثرات و استخراج عامل‌ها از نرم‌افزار MICMAC و جهت تعیین وضعیت‌های محتمل آینده زیست‌پذیری این عامل‌ها در قالب گمانه‌ها از سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که از 37 شاخص مورد بررسی 10 شاخص (سرمایه‌گذاری، سازگاری کاربری، امنیت، درآمد، کیفیت فضای سبز، کیفیت ابنیه، الودگی، حمل و نقل عمومی، میزان جرائم و کیفیت روابط همسایگی) به عنوان کلیدی‌ترین شاخص‌ها شناخته شده‌اند. وضعیت‌های پیش‌روی زیست‌پذیری بخش مرکزی تبریز بیانگر 4 سناریو قوی، 679 سناریو ضعیف و 31 سناریو محتمل بوده است. در میان سناریوهای محتمل: تنهای یک سناریو در وضعیت مطلوب قرار داشته است که ضریب آن 0.9 درصد بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the viability of the central part of Tabriz metropolis with a foresight approach

نویسندگان [English]

  • Alireza Sadighi Aqdas 1
  • Bakhtyar ezatpanah 2
  • bashir beygbabaye 3
1 Department of Geography and urban planning, Marand Branch, Islamic azad university, Islamic Azad university, Marand, Iran
2 Assistant Professor of Department of Geography and urban planning , Marand branch, Islamic azad university ,Marand,Iran
3 Assistant Professor of Department of Geography and urban planning, Malekan branch, Islamic azad university, Malekan,Iran
چکیده [English]

After the revolution, the cities experienced a rapid process of urbanization and accepted more than their population capacity that it revealed many urban problems. Accordingly, many urban sit-ins were expelled that Provide effective solutions to prevent environmental damage From this point of view, many opinions and views were raised in this regard among them was the viability of the School of Sustainable Development.The biodegradability approach seeks to make urban spaces more livable for the population living in it.The aim of this study is to evaluate the viability in the central part of Tabriz metropolis.In this regard, library-field method has been used to collect information. In this study, 37 indicators in the form of five components (economic, socio-cultural, physical, environmental and accessibility) have been used to explain the viability of the central part. MICMAC software is used to investigate the relationship and effects and extract factors and in order to determine the probable future conditions of habitability of these factors in the form of speculations, the Wizard scenario has been used.The results of the study showed that out of 37 indicators examined, 10 indicators (investment, user compatibility, security, revenue, quality of green space, quality of buildings, pollution, public transportation, crime rate and quality of neighborhood relations) They are known as the most key indicators. The living conditions of the Tabriz have shown 4 strong scenarios, 679 weak scenarios and 31 possible scenarios. Among the possible scenarios: the loneliness of a scenario is in the desired state its coefficient was 0.9%

کلیدواژه‌ها [English]

  • Viability
  • MICMAC
  • Central Part
  • Tabriz
احدنژاد، محسن و ژیلا سجادی و وحید یارقلی­(1397)، بررسی جایگاه مفهوم زیست­پذیری شهری در طرح توسعه شهری نمونه موردی: طرح جامع شهر زنجان)، جغرافیا(فصلنامه علمی-پژوهشی و بین­المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال شانزدهم، شماره 59
بابایان، عادل­(1397)، تحلیل تطبیقی اثرات اجرای طرح‌های‌هادی در زیست پذیری سکونتگاه‌های روستای مطالعه موردی (دهستان مرحمت آباد جنوبی شهرستان میاندواب)، پایانامه ارشد جغرافیا، استاد راهنما- محمد ظاهری؛ دانشگاه تبریز
بصیری، مصطفی و سعید موسوی و کریم حسین­زاده­(1396)، ارزیابی و اولویت­بندی مداخله در محلات بافت­مرکزی شهر تبریز، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال هفتم
جعفری سد آبادی، حمزه و فرزانه ساسان پور و سیمین تولایی­(1393)، قابلیت زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: کلانشهر تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران.
حاتمی­نژاد، حسین و محمدرضا رضوانی و فریبا خسروی کردستانی­(1393)، سنجش میزان زیست­پذیری منطقه­ای دو شهر سنندج، نشریه تحلیل مخاطرات محیطی، سال اول، شماره پیاپی 4
حسن زاده، مرتضی­(1395)، سنجش و ارزیابی شاخص­های موثر برنامه­ریزی شهری در زیست­پذیری شهری با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: مناطق چهارگانه شهر کرمان)، دانشگاه باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بخش جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
ساسان­­پور، فرزانه و سارا علیزاده و حوریه اعرابی مقدم­(1397)، قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSPI، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 18، شماره 48، 258-241.
سببی، ندا­(1396)، تاثیر زیست­پذیری شهری بر توسعه پایدار محله­ای ناحیه 3 منطقه 6 شهرداری تهران، پایانامه ارشد شهرسازی، استا راهنما-عباس کاظمی بیدگلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفا دشت.
سلیمانی مهر نجانی، محمد و سیمین تولایی و مجتبی رفیعیان و احم زنگنه و فروغ خزاعی نژاد­(1394)، زیست پذیری شهری، مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص­ها، پژوهشه­های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 4
طالش­انبوهی، مرضیه­(1396)، سنجش زیست­پذیری بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهر قزوین)، پایانامه ارشد جغرافیا، استاد راهنمای- اسماعل آقایی زاده، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان.
علیزاده، سجاد(1393)، سنجش عوامل زیست پذیری با تأکید بر رویکرد مشارکت فمطالعۀ موردی محله بریان منطقۀ­ 1 شهرداری تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر واراز مرادی مسیحی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
قنبری، محمدی­(1396)، زیست­پذیری، رهیافت نوین در برنامه­ریزی شهری (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد)، ساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، استاد راهنما- محمد اجزاء شکوهی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
لطیفی، امید­(1395)، تحلیل زیست­پذیری در مناطق کلانشهر اهواز، پایانامه ارید جغرافیا، اساد راهنما- فرزانه ساسان­پور، گروه جغرافیا، دانشگاه اهواز
محمود­پاشایی، ثریا­(1397)، سنجش رتبه­بندی زیست­پذیری بافت­های فرسوده در مقایسه با بافت­های میانی و جدید در شهر ارومیه، پایانامه ارشد جغرافیا، علیرضا سلیمانی، دانشگاه پیام نور ارومیه.
مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن (1395).
Aelenei, L. Ferreira, A. Monteiro, C. S. Gomes, R. Gonçalves, H. Camelo, S. & Silva, C. Smart City: (2016). A Systematic Approach towards a Sustainable Urban Transformation, 91 Energy Procedia § The Author(s)
Andrews, C. J. (2001), "Analyzing quality of place, environment and planning", Planning and Design, 23:201-217
Cities P. (2003). A sustainable urban system: the long term plan for greater Vancouver, cannada, cities plus.
Gough, M.Z (2015), Reconciling Livability and Sustainability: Conceptual and Practical Implications for Planning, Journal of Planning Education and Research, Vol. 35(2): 145–160
Kamp, I. et al. 2003. Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and Demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, Vol. 65, PP: 5–18.
Lau Leby, J; Hashim, A. 2010. ‘liveability Dimension and attribute:their relative importance in the Eyes of neighborhood resident, journal of construction in developing countries, 15: 67-91
Mahmudi, M. et al (2015), livable streets: the effects if physical prolems on the quality and livability of kuala lampur streets, Cities, No 43, pp 104-114
Mccrea, Rod. Walters, Peter. (2012) Impacts of Urban Consolidation on Urban Liveability: Comparing an Inner and Outer Suburb in Brisbane, Australia, Jurnal Housing, Vol. 29, No. 2, pp 190-206.
New Horizons (2004), “Liveability & Sustainable Development”: Bad Habits & Hard Choices, brook Lyndhurst
Ruth, Matthias, Franklinc, Rachel. S. Livability for all? Conceptual limits and practical implications, Applied Geography, Volume 49, May 2014, Pages 18–23.
Shamsuddin et al,Shuhana (2012), Walkable Environment in Increasing the Livability of a City, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.50, Pp. 167 – 178.
Susanti, R. Soetomo, S. Buchori, I. & Brotosunaryo, P. M. (2016). Smart Growth,
Smart City and Density: In Search of The Appropriate Indicator for Residential
Density in Indonesia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 227(November 2015),
194–201
Zhan, D. Kwan, M-P. Zhang, W. Fan, J. Yu, J. Dang, Y(2018), Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China, Cities, Vol.79: 92-101