آسیب‌شناسی دورنمای همگرایی ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای: مطالعه موردی چین

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)- شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)- شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 گروه جغرافیا- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه ازاد اسلامی واحد یادگار امام شهرری- تهران- ایران -عضو هییت علمی تمام وقت و رییس مرکز تحقیقات

4 دانشیار جغرافیای سیاسی و گردشگری، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان هایی است که در زمینه منطقه‌گرایی و در حوضه اقتصادی پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است و از این‌رو همکاری‌هایی که ایران به خصوص از لحاظ اقتصادی با کشورهای عضو اصلی این سازمان مانند روسیه و چین دارد، می‌تواند راهی برای کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی ایران تلقی گردد. سوال اصلی مقاله این است که با توجه به روند فعلی، دورنمای همگرایی ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به ویژه چین چگونه خواهد بود؟ روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی است. داده‌های مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه‌ای و میدانی(با استفاده از پرسشنامه) جمع آوری شده‌اند و برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های دو جمله‌ای و آزمون میانگین در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. نتایج مقاله نشان می دهد که تحریم‌های پسابرجام سبب ارتقاء زمینه‌های همگرایی میان ایران و کشورهای عضو سازمان شانگهای ارتقاء شده و ارتقاء روابط در دور زدن تحریم‌های پسابرجام خصوصاً در صنایع گردشگری، داروسازی و معدن تأثیرگذار خواهد بود و در عین حال بی‌اعتمادی جمهوری اسلامی ایران نسبت به غرب، روابط نامطلوب گذشته و وجود منافع استراتژیک میان ایران و اعضای اصلی شانگهای از جمله مهم‌ترین دلایل گرایش جمهوری اسلامی ایران به کشورهای عضو سازمان شانگهای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of the Convergence Perspective of Iran and the Member States of the Shanghai Cooperation Organization: A Case Study of China

نویسندگان [English]

  • Seyed Morteza Tabatabaei 1
  • Ali Asghar esmaeil Pourroshan 2
  • tahmineh daniali 3
  • heidar Lotfi 4
1 PhD student of Political Geography, Yadegar Imam Khomeini Branch-Shahr Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Political Geography, Imam Khomeini Branch, Shahr-Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 GEOGRAPHY GROUP- HUMAN SCIENCE FACULTY-AZAD UNIVERSITY YADEGAREE IMAM SHAHRE REY -TEHRAN-IRAN
4 Associate Professor of Political Geography and Tourism, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Shanghai Cooperation Organization is one of the organizations that has made significant progress in the field of regionalism and in the economic field.  Therefore, Iran's convergence, especially economically, with key members of the organization, such as Russia and China, can be seen as a way to reduce economic pressure and improve Iran's economic situation. The main question of the article is what will be the perspective of the convergence of Iran and the member countries of the Shanghai Cooperation Organization, especially China, given the current trend? The present research method is descriptive-survey the required data is collected through library, field resources (using a questionnaire) two-sentence, and mean tests were used in SPSS software to analyze the data. The results of the paper show that post-conflict sanctions will improve the context of convergence between Iran and the countries of the Shanghai Cooperation Organization and improve relations in circumventing post-conflict sanctions, especially in the tourism, pharmaceutical and mining industries. At the same time, the distrust of the Islamic Republic of Iran towards the West, the unfavorable relations of the past and the existence of strategic interests between Iran and the main members of Shanghai are among the most important reasons for the Islamic Republic of Iran's tendency towards Shanghai.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Post-sanctions
  • Regionalism
  • Convergence
  • Shanghai Cooperation Organization
  • Islamic Republic of Iran
ابراهیم­پور، حبیب(1385)­، مبانی فلسفی تئوری‌های سازمان و مدیریت با رویکرد کارکردگرایی و ساختارگرایی، فصلنامه فرهنگ مدیریت، دوره 4، شماره 13.
اخوان کاظمی، مسعود­(1386)، سازمان همکاری شانگهای اهمیت و استراتژیک روزافزون در مقابل با یک‌جانبه‌گرایی­، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش بین‌المللی آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
اصولی، قاسم(1392)، اهداف و منافع روسیه در آسیای مرکزی و دورنمای آن، https://www.farsnews.com/news/13921203000637
آذر کمند، رزا(1393)، جهانی شدن و نقش همگرایی منطقه‌ای در توسعه ملی و ایجاد ثبات در حوزه پیرامونی ایران، پایان‌ نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
آقاجری، محمد جواد، رستمی فر، سیمین سادات­(1391)، پیمان سارک و تأثیر آن بر منطقه‌گرایی، نشریه مطالعات روابط بین‌الملل، شماره 20.
آلیسون، روی و جانسون، لنا(1382)، امنیت در آسیای مرکزی، ترجمه محمدرضا دبیری، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
برزگر، کیهان(1388)­، منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران، مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی(­ویژه همایش مطالعات منطقه‌ای)، سال دوم، شماره 5.
بهشتی پور، حسن(1398)، تهدیدها و فرصت‌های حضور روسیه در آسیای مرکزی برای ایران، https://www.farsnews.com/news/13931001001139
تقوی، مهدی­­(1390)، بررسی روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و سازمان همکاری‌های شانگهای­(1389-1384)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
حافظ نیا، محمدرضا­(1393)، مدل مفروض تحقق همگرایی منطقه‌ای(با تأکید بر حوزه خلیج‌فارس)، جزوه درسی مناطق ژئوپلیتیکی پیرامون ایران، تهران: به اهتمام حسن رحیمی.
حجتی، امیررضا، حجتی، ایرج(1395)­، طرح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی، فصلنامه سیاست سال سوم، شماره 9.
حسینی، میر عبدالله، بزرگی، وحید­(1389)، ارزیابی و برآورد ظرفیت‌های صادرات کالایی ایران به کشور آفریقای جنوبی، ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 40.
حسینی، مالک(1389)، فرصت‌ها و موانع ج. ا. ایران در تبدیل شدن به قدرت برتر منطقه‌ای با تأکید بر سند چشم‌انداز بیست‌ساله، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
حسینی، میر­سعید­(1388)، نقش سازمان‌های منطقه‌ای در امنیت ایران، مطالعات موردی: سازمان همکاری شانگهای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلام واحد تهران مرکزی.
داداندیش، پروین(1384)، روند تکوین سیاست‌های روسیه در آسیای مرکزی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال چهاردهم، دوره چهارم، شماره 51، پاییز 1384.
دبیری، علی‌اکبر(1389)، ارزیابی فرصت‌ها و چالش‌های ژئوپلیتیکی پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
دویچ، کارل(1375)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی، تهران، نشر ماجد.
دوئرتی، جیمز(1396)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، انتشارات قومس.
دهقانی، جلال‌الدین­(1386)، رویکردی نظری به نقش‌آفرینی اتحادیه اروپا، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 42.
رحمانی، میترا­(1384)، برآورد توان بالقوه تجارت ایران در گروه هشت، نشریه پژوهش‌نامه بازرگانی، شماره 36.
رمضانی بونش، فرزاد(1397)­، اهداف و منافع مهم امنیتی نظامی چین در خاورمیانه، مرکز بین‎المللی مطالعات صلح –IPSC.
زاهدی انارکی، مجتبی­(1385)، سازمان همکاری شانگهای از تئوری تا عمل، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 55.
سیف-زاده، حسین(1376)، نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.
سیف­زاده، حسین(1382)، نظریه‌های مختلف در روابط بین‌الملل، انتشارات قومس.
شاهانی، فائقه­(1390)، بررسی پتانسیل تجاری میان ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و حسابداری، گروه علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
شکیبایی، علیرضا و بطا، فاطمه­(­1388­)، همگرایی اقتصادی در منطقه آسیای جنوب غربی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 53.
طالبی­فر، عباس، جعفری پاسکایی، سیاوش(1387)، سازمان همکاری شانگهای متعادل کننده رقابت قدرت‌های بزرگ در اوراسیا و موضوع عضویت جمهوری اسلامی ایران، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
عبدالله، عبدالمطلب(1395)، انقلاب اسلامی و منطقه‌گرایی نوین در خاورمیانه، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و منطقه خاورمیانه، نشریه: جغرافیا، دوره 4، شماره 51.
عزیزی، حمید(1393)، بررسی چالش‌ها، مشکلات و عوامل واگرایی کشورهای حوزه خلیج‌فارس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
عزیزیان، افشین(1382)، وحدت اروپا در تئوری و عمل، تهران؛ انتشارات چاپخش.
فرانکل، جوزف (1371)، نظریه‌های معاصر روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی، تهران، نشر اطلاعات.
قوام، عبدالعلی(1379)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.
کوزه‌گر کالجی، ولی­(1398)، تأملی بر سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی، https://www.farsnews.com/news/13911118000278
کولایی، الهه­(1379)، تحول در نظریه‌های همگرایی، نشریه: دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره ۴8.
گوهری مقدم، ابوذر(1382)، همگرایی، نشریه سیاست روز، شماره 14.
لینک، پیتر و ناومکین، ویتالی(1391)، آسیای مرکزی دو دهه پس از استقلال، ترجمه علیرضا عیاری، موسسه مطالعات اوراسیا.
محدی پلارتی، وحید(­1394)، تجارب جهانی خروج از رکود، وبگاه ارشن.
محسنی فرد، حسن(1397)، خروج آمریکا از برجام و تأثیر آن بر مناسبات ایران و هند، مجله سیاسی ایران دیپلماسی.
محمودی، مرتضی­(1392)، تعاملات اقتصادی تاجیکستان و ایرانو دورنمای آینده روابط دو کشور در دهه‌های اخیر، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 6 شماره 24.
مشیرزاده، حمیرا(1387)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
معین‌الدینی، میلاد(1397)­­، سیاست هند در قبال تحریم‌های یک‌جانبه‌ی ایالات ‌متحده علیه ایران، اندیشنده راهبردی تبیین.
مهکویی، حجت، باویر، حسن­(1393)، نقش سازمان‌های منطقه‌ای در کاهش چالش‌های منطقه‌ای؛ مطالعه موردی سازمان همکاری اقتصادی(اکو)، نشریه: سازمان‌های بین‌المللی، شماره 7.
مهنام، شیدا­(1391)، نقش ایالات‌متحده امریکا در تأمین ثبات و امنیت خاورمیانه پس از پایان جنگ سرد (مطالعه موردی: عراق)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
نجفقلی نژاد ورجوی، اعظم، حسن زاده، محمد­(1392)، عوامل تقویت‌کننده همکاری میان کتابخانه‌های ملی کشورهای عضو اکو، نشریه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، دوره ۲۵، شماره ۹۷.
نیک گهر، سپهر(1385)، همگرایی سیاسی، نشریه قدس.
واریکو. ک(1382)، همکاری منطقه‌ای در آسیای مرکزی: مشکلات و چشم‌اندازها، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال یازدهم، دوره سوم، شماره 41.
Arnon, A. & Avia Spivak & J. Weinblatt,1996,"The Potential for Trade Between Israel, the Palestinians and Jordon", The World Economy, vol. 19, Issue 1.
Artis, M., Okubo T., (2011), “The Intranational Business Cycle,in Japan”, Oxford Economic Papers, 63 (1)
Czulda,Robert,2019,Russia is a clear winner in US-Iran tensions,assistant professor at the University of Lodz, Poland and a former visiting professor at Islamic Azad University in Iran, the University of Maryland and National Cheng-chi University in Taiwan.
Claud,Ake. (1967).” A Theory of Polotical Integration”, Dorsey press.
Edmonds, C., Croix, S. L., Li, Y., (2008), “China Trade: Busting gravity’s bounds”, Journal of Asian Economics, 19.
Marimoutou, V., Peguin, D., Feissolle, A. P., (2009), “The Distance-Varying Gravity Model in International Economics: is the distance an obstacle to trade? ”, Economics Bulletin, 29 (2)
Marimoutou, V., Peguin, D., Feissolle, A. P., (2009), “The Distance-Varying Gravity Model in International Economics: is the distance an obstacle to trade? ”, Economics Bulletin, 29 (2).
Nader,Alireza,Robert Stewart,2014, Iran’s Influence in Afghanistan Implications for the U.S. Drawdown, RAND, (June 2014), Available at:
Roberts. Jordan and Werner j. feld. ( 1986). European Balance:The changing content of European Integration Politics. London: Faber and Faber.
Rottgers, D., Fabe, A., Grote, U., (2010), “The Canola Oil Industry and EU Trade Integration: A Gravity Model Approach”,Series Proceedings of the German Development Economics Conference 32.
Schimiter, Philip. (1969). “Three new functional hypotheses about International Integration”,International Organization, no.2.