تحلیلی بر مناسبات سیاسی ایران و پاکستان از منظر ژئوپلیتیک شیعه

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 گروه جغرافیای سیاسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

امروزه مسائل ایران و تشیع به گونه‌ای با هم پیوند خورده است که ایران نمی‌تواند نسبت به سرنوشت شیعیان بی‌تفاوت باشد. از جمله کشورهایی که بعد از ایران بیشترین جمعیت شیعه را دارد همسایه شرقی ایران یعنی پاکستان است. ایران و پاکستان به عنوان دو کشور مهم و استراتژیک در جنوب غرب آسیا توانسته اند تأثیرگذاری مهمی بر تحولات منطقه و نیز بین الملل داشته باشند. اشتراکات فرهنگی، مذهبی و اجتماعی از یک سو و داشتن مرز مشترک پهناور از سوی دیگر موجب شده است روابط دو کشور با وجود اختلافات بنیادی در منافع و رویکردهای سیاسی نسبت به مسائل مهم و استراتژیک منطقه ای و بین المللی بر اساس رابطه ای دوستانه و پایدار تنظیم و استوار باشد که در این میان نقش شیعیان پاکستان به عنوان اقلیتی چشمگیر و فعال در حوزه های سیاسی اجتماعی که حدود 20% جمعیت این کشور را تشکیل می دهند مورد توجه می باشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به تحلیل تأثیرپذیری مناسبات سیاسی ایران و پاکستان از منظر ژئوپولیتیک شیعه، پرداخته است. سوال اصلی مطرح شده این است که مناسبات سیاسی ایران و پاکستان چه تأثیرپذیری از ژئوپولیتیک شیعه دارد؟ نتایج نشان می دهد که مناسبات سیاسی ایران و پاکستان بیشتر تحت تأثیر عوامل ژئوپولیتیک شیعه بوده است و شیعیان پاکستان با وجود فشارهایی که از جانب گروه های سلفی و تکفیری بر آنها حاکم است، توانسته اند در مناسبات سیاسی بین این دو کشور نقش ویژه ای داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Iran-Pakistan Political Relations from a Shiite Geopolitical Perspective

نویسندگان [English]

  • hassan bavir 1
  • Hojat Mahkouii 2
  • Mehri Azani 3
  • mehdi momeni 3
1 PhD Student in Political Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Departmant of Political Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
3 Department of Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

The issues of Iran and Shi'ism are interconnected so that Iran can not be indifferent to the fate of the Shi'ites, on the other hand, it has been able to an important and influential component. In relations between the Islamic Republic of Iran and other countries, including those countries that have the most Shiite population after Iran, is the eastern neighbor of Iran, have had a major impact on regional and international developments. on the one hand, the cultural, religious, and social shared on the one hand, and the creation of a large common border, on the other hand, have led the relations between the two countries, despite the fundamental differences in the interests and political approaches to important and strategic issues, regional and international, based on a friendly and lasting relationship. Pakistan's Shiite role as a significant minority active in the political sphere, which is about 20% of the population of the country, is being considered. This descriptive-analytical study has analyzed the impact of Shia geopolitics on the political relations between Iran and Pakistan. The main question is, how much influence does the political relationship between Iran and Pakistan have on Shiite geopolitics? The results of this study show that the political relations between Iran and Pakistan were more influenced by Shi'a geopolitical factors, and Pakistan's Shiites, despite the pressure exerted on the part of the Salafist and Takfiri groups They are ruling but they have been able to play a special role in relations between the two country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Pakistan
  • Shia Geopolitics
  • Shia Pakistan
  • Political Relations
افضلی، رسول و کیانی، وحید (1391). بازخوانی ژئوپلیتیک شیعه: نگرشی جدید به بحث، همایش ژئوپلیتیک شیعه، آبان ماه 1391، صص 87ـ77.
ترابی، یوسف (1388). سیاستهای جمهوری اسلامی در مدیریت تنوعات اجتماعی، دانش سیاسی، سال 5، شماره 1، بهار و تابستان.
جاودانی‌مقدم، مهدی و نصوحیان، محمدمهدی (1388). نقش انقلاب اسلامی ایران در هویت‌یابی جمعی شیعیان در خاورمیانه، صص 99-112.
جوادی­ارجمند، محمدجعفر و بیدالله­خانی، آرش و رضایی­زاده، پیمان (1391). تحلیل ژئواستراتژیکی روابط ایران و پاکستان با تأکید بر عامل امنیتی، فصلنامه مطالعات شبه­قاره، سال چهارم، شماره 12، صص 76-51.
حافظ‌نیا، محمدرضا و احمدی، سیدعباس (1388). تبیین ژئوپولیتیکی اثرگذاری انقلاب اسلامی بر سیاسی شده شیعیان جهان»، فصلنامه شیعه‌شناسی، شماره 25، صص 73-109.
دهقانی­فیروزآبادی، سیدجلال (1382). تحول نظریه­های منازعه و همکاری در روابط بین­الملل، دو فصلنامه حقوق و سیاست، دوره 5، شماره 8، صص 115ـ73.
رنجبرکلور، علی (1389). پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، ص177.
سیمبر، رضا (1385). ژئوپلیتیک و مذهب در نظام بین‌الملل: راهبردها و تحولا»، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 2 و 3، 98-118.
شفیعی، نوذر و قلیچ­خان، غلامرضا (1389)، تبیین تأثیر رادیکالیسم اسلامی بر روابط ایران و پاکستان، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال یازدهم، شماره 42، صص 11-1.
عارفی، محمد اکرم (1385). شیعیان پاکستان، قم، انتشارات شیعه­شناسی ـ چاپ اول، ص 47-62.
عطایی، فرهاد و رسولی­ثانی­آبادی، الهام (1388)، بررسی نقش و جایگاه سیاست خارجی در نظریه­های روابط بین­الملل، فصلنامه سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، دوره­ی 40، شماره­ی 3، صص 226ـ 209.
عفوری، محمود و داوند، محمد (1393). تحلیل تهدیدهای دولت و جامعه پاکستان علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات شبه قاره، سال ششم، شماره 18، صص 116-89.
قصاب­زاده، مجید (1391). جایگاه ژئواکونومی ایران در منطقه خاورمیانه بزرگ، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، جلد دوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
قندیل، عباس (1375). عوامل و موانع همکاری در روابط ایران و پاکستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد روابط بین­الملل، به راهنمایی داریوش اخوان کاظمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، صص 123-136.
قهرمان­پور، رحمان (1390). تأثیر مسئله هسته­ای ایران بر روابط ایران و پاکستان، در مناسبات راهبردی ایران و پاکستان به اهتمام طیبه واعظی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، صص 137-111.
کامران، حسن و متقی، افشین و میراحمدی، فاطمه و غلامی، بهادر (1392). تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان پاکستان بر اساس نظریه پخش، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، صص 95-71.
کلومبیس، تئودور و جیمز ولف (1375). رویکردهای مختلف در مطالعه­ی سیاست، ترجمه وحید بزرگی، تهران : انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، صص 53ـ 51.
کوزه‌گر کالجی، ولی (1390). فراز و نشیب‌های روابط ایران و پاکستان: از رقابت تا همکاری، مندرج در کتاب پاکستان چالش­های داخلی و سیاست خارجی، نشر پژوهشکده تحقیقات راهبردی، 98-106.
موسوی، مسعود (1389). بررسی مواضع و عملکرد پاکستان در جنگ عراق با ایران، فصلنامه نگین ایران، صص 63-88.
میلانی، جمیل و اسماعیلی، محمدتقی (1393). نظریه پخش و بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر پاکستان، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 38، صص 46 – 67.
ونت، الکساندر (1385). اقتدارگرایی چیزی است که دولت­ها خودشان می­فهمند ـ جامعه و همکاری در روابط بین­الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران : انتشارات مزارت امور خارجه، صص60-48.
نامی، محمدحسن و حیدری­پور، اسفندیار (1391). الگوی جدید برای محاسبه دقیق مساحت و طول مرزهای کشور ج.ا.ایران، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، شماره 2، بهار، صص 248-229.
Alam, S. (2004). Iran-Pakistan Relations: Political and strategic Dimensions, strategic And lysis journal, VoI.28, No.4,PP:526-527.
ashkariRizvi, H. (2004). Pakistan’s Foreign Policy: An Over view 1947-2004, PakistanInatluts of legislative Development and Tran sparency-pildat, PP:1-29.
Montazeran, A and kashifmumtaz, K. (2004). Iran-Pakistan coomperation for Regional stabitify and peace. Stratege studies, vol.xxIv, NO, 1, P:12
Mushahid, H. (1993). Pakistan-Iran Relations in the chaging world scenario: challenges and Response, in tarik join, al, eds., Foreignpolicy Debate: The years Ahead (Islam a bad: In statute of policy studies), PP: 215-9O Tuathail , G ,Spritual geopolitics: Fr.Edmund Walsh and Jesuit Anti-Communism,in D.Atkinson and K.Dodd(eds) Geoplitics: A century Of Geopolitical thought,(New York:Routledge,2000), PP:187-209
Rourke, J. (2010). Michael, Ryan,ed. International, Politics on The world stoge. Boyer, Mark A, New York; Mcgraw Hill.P.16.
Snyder, J. (2009). “Religin and International Relations Theory”, Internet: http://www. Princeton.edu/politics/events/repository/public/faculty/Snyder-Religin-and-IR-Theory. Pdf, pp.1-3.