خلاقیت شهری، نوآوری در برنامه ریزی شهر خلاق بر مبنای مدل بوهمیان-موزائیک (نمونه مطالعاتی: مناطق دهگانه کلانشهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 مربی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز و دانشگاه علمی کاربردی شهرداری تبریز

2 استادیار گروه جغرافیا وبرنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

4 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

چکیده

از لحاظ تاریخی، خلاقیت همواره نیروی محرک شهرها بوده و شهرها به لحاظ وجود خلاقیت تداوم حیات داشته‌اند. به عبارتی شهرها همواره برای ادامه حیات خود به خلاقیت نیاز داشته‌اند. در مکانهایی که نژادها و فرهنگ‌ها مخلوط شده و تعامل ایده‌های جدید، نهادها و موسسات جدید وجود دارند، خلاقیت شهری پر‌رنگتر جلوه‌گر بوده است. ادامه حیات شهری با توجه به اصل وجودی خلاقیت و یا زوال شهری در حالت عدم حضور خلاقیت؛ مساله این است. پژوهش حاظر بر مبنای سنجش شاخص‌های بوهمیان-موزائیک و ارزیابی میزان برخورداری مناطق شهر تبریز از شاخص‌های استعداد، خلاقیت و تنوع با استفاده از روش رگرسیون انجام گرفته است. شاخص استعداد میزان برخورداری منطقه از افراد نوآور و شاخص بوهمیان میزان خلاقیت منطقه مورد نظر را مورد ارزیابی می‌دهد؛ همچنین شاخص موزائیک میزان باز بودن جامعه برای جذب افراد خلاق را مورد سنجش قرار می‌دهد. هدف از این پژوهش شناسایی قابلیت های فضایی – کالبدی کلانشهر تبریز برای دستیابی به یک شهر خلاق است. نتایج نشان دهنده این است که از لحاظ شاخص‌های بوهمیان – موزائیک، منطقه تاریخی فرهنگی هشت کلانشهر تبریز، با کسب امتیاز 02/26 در شاخص استعداد و 9/7 در شاخص خلاقیت (بوهمیان) و 88/3 در شاخص تنوع (موزائیک) در وضعیت مطلوبتری نسبت به سایر مناطق قرار دارد. منطقه یک با امتیاز 14/17 در شاخص استعداد و 64/1 در شاخص خلاقیت و 46/4 در شاخص تنوع و منطقه دو با امتیاز 54/27 در شاخص استعداد و 26/1 در شاخص خلاقیت و 81/5 در شاخص تنوع دارای رابطه قویتری در مدل بوهمیان-موزائیک می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban Creativity, Innovation in Creative City Planning Based on the Bohemian-Mosaic Model (Case Study: Ten Zones of Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Alireza Mohammadi Kouchehbagh 1
  • Ali Fathi 2
  • Hossein Nazmfar 3
  • Mohammad Taghi Masoumi 4
2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
3 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Ardabil Branch, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
4 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Historically, creativity has always been a driving force in cities, and cities have survived in terms of creativity. In other words, cities have always needed creativity to survive. In places where races and cultures are mixed and there is an interaction between new ideas, new foundations and urban creativity has been more emphasized. But there are special reasons to think about the problems of today's cities. Continuation of urban life according to the existential principle of creativity or urban decline in the absence of creativity; that is the question. This study is modeled and based on the measurement of Bohemian-Mosaic indicators and calculated evaluation of the talent index, creativity level and diversity of Tabriz city according to regression method. The Talent Index evaluates the region's level of having innovative and the Bohemian Index assesses the region's level of creativity; The mosaic index also measures the openness of society to attract creative people. The purpose of this study is to identify the spatial-physical capabilities of Tabriz to achieve a creative city. The results show that historical region no.8 of Tabriz, in terms of Bohemian-Mosaic indicators with 26.02 in the talent index and 7.9 in the creativity index (bohemian) and 3.88 in the diversity (mosaic) is in a better position than other regions. Region no.1 with 17.14 in talent and 1.64 in creativity and 4.46 in diversity and region no.2 with 27.54 in talent and 1.26 in creativity and 5.81 in diversity index have more meaningful conformity in the Bohemian-Mosaic model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative city
  • Creative Index
  • Bohemian- Mosaic Model
  • Tabriz
ابراهیمی، مهران (1387). نشست شهر خلاق: مفاهیم، سیاست‌ها، مطالعه موردی از شهرهای موفق و ناموفق، تهران: مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهر تهران
اشتری، حسن؛ و مهد نژاد، حافظ (1393). شهر خلاق، طبقه خلاق، تهران: انتشارات تیسا
اصغری زمانی، اکبر (1379). پژوهشی در روند حاشیه نشینی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز
آقائی فیشانی، تیمور (1377). خلاقیت و نوآوری در انسانها و سازمانها، تهران: انتشارات ترمه
پیر خائفی، علیرضا (1387). خلاقیت (مبانی و روشهای پرورش)، تهران: انتشارات هزاره ققنوس
ترابی، زهره، و اسلامی، سید غلامرضا (1392). آموزش خلاق، مجله هویت شهر، ش 14: 37-48
تیبالدز، فرانسیس (1387). شهر سازی شهروندگرا، ترجمه محمد احمدی نژاد. اصفهان: انتشارات خاک
جاوید، محمد‌هادی؛ و حسین پور، سید علی (1391). شهر خلاق برنامه‌ریزی راهبردی، تهران: انتشارات طحان
حافظ نیا، محمدرضا (1387). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت
حسین پور، علی {... و دیگران} (1392). شهر خلاق اقتصاد پایدار، جلد 2، تهران: انتشارات طحان
خاکی، غلامرضا (1388). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب
خان سفید، مهدی (1391). مدیریت شهر و شهر خلاق، مجله منظر، ش 19: 92-95
ربانی خوراسگانی، علی {... و دیگران} (1390). بررسی نقش تنوع اجتماعی در ایجاد شهرهای خلاق و نوآور (مورد شهر اصفهان)، مجله جغرافیا و توسعه، ش 21: 159- 180
رسیده، بهزاد (1396). رویکرد­های متاخر در مطالعات شهری، تهران: انتشارات طحان
رضائیان قراگوزلو، علی؛ قادری، اسماعیل؛ و میر عباسی، رمضان (1391). برنامه‌ریزی شهر خلاق، تهران: انتشارات آذرخش
سازمان برنامه و بودجه استان آذربایجان شرقی (1395). تبریز: معاونت هماهنگی برنامه و بودجه
سازمان برنامه و بودجه کشور (1395). بررسی تطبیقی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی در سال 1395، تبریز: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان شرقی
سرور، رحیم {... و دیگران} (1394). تحلیل کارایی محلات شهری از لحاظ شاخص‌های شهر خلاق، جغرافیا فصلنامه علمی - پژوهشی و بین الملل انجمن جغرافیای ایران، ش 48: 322-351
سعیدی، ‌هادی (1389). شهر خلاق، مجله شهرداری‌ها، ش 100: 5-11
سلیمانی، علیرضا؛ و جهانگیری، مصطفی (1395). زیرساختهای خلاقیت در مدیریت شهری، تهران: انتشارات طحان
سلیمی، معصومه (1392). نقش خلاقیت و نوآوری در سازمانها، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، ش 166: 4-14
شفیعی، زاهد؛ فرخیان، فیروزه؛ و میرقدر، لیلا (1393). اصفهان به عنوان شهر خلاق صنایع دستی با رویکرد توسعه گردشگری، جغرافیا، فصلنامه علمی – پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، ش 43: 251-278
ضرابی، اصغر؛ موسوی، میرنجف؛ و باقری کشکولی، علی (1393). بررسی میزان تحقق پذیری شهر خلاق (مقایسه تطبیقی بین شاخص‌های توسعه پایدار شهری و معیارهای ایجاد شهر خلاق، نمونه موردی شهرهای استان یزد، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، ش : 1- 17
طباطبائیان، مریم؛ عباسعلیزاده رضاکلانی، ساناز؛ و فیاض، ریما (1394). تحلیلی بر تاثیر محیط‌های ساخته شده بر خلاقیت کودک، مجله باغ نظر، ش 43: 17- 36
طباطبائیان، مریم (1383). ساخت آزمونی برای سنجش مدرسین نسبت به خلاقیت، مجله اندیشه و رفتار، ش10: 100- 109
عمرانی، بهروز؛ و اسمعیلی سنگری، حسین (1385). بافت تاریخی شهر تبریز، تهران: انتشارات سمیرا
فرنودیان، فرج الله (1370). محتوای درسی و پژوهش خلاقیت دانش آموزان، مجله رشد، شماره 5: سال 6
گلمکانی، محمد؛ و کرم خواه، شکیبا (1397). تدوین اصول طراحی شهر خلاق با تاکید بر شاخص‌های شهر خلاق (بررسی 14 نمونه شهر خلاق جهان)، کنفرانس ملی الگوهای نوین در مدیریت کسب وکار: 3
لاندری، چارلز (1394). شهر خلاق، ترجمه عبدالرضا‌هاشمی، بهراد فرمهینی فراهانی. تهران: انتشارات آذرخش
اندری، چارلز (1394). شهر خلاق، ترجمه محمود عبدالله زاده، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی
لاندری، چارلز؛ و‌هایمز، جاناتان (1394). شاخص شهر خلاق، ترجمه: اسفندیار حیدری پور و فرهنگ مظفر. اصفهان: انتشارات معمارخانه باغ نظر
مشکینی، ابوالفضل {... و دیگران} (1393). شهر خلاق، تهران: انتشارات آراد کتاب
ملازاده، مهدی؛ و روستایی، شهریور (1388). نقش شهرداری الکترونیکی در گستردگی شهری با استفاده از داده‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: مرند)، فصلنامه مدیریت شهری، ش: 33، 7-16
نظام پور، ناهید (1394). ارزیابی و اولویت بندی مناطق شهری بر اساس شاخص‌های شهر خلاق (نمونه موردی: شهر سنندج)، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی
هالوران، جک؛ و نبتون. داگلاس (1992). روابط انسانی کاربردی، ترجمه علی­اکبر فرهنگی. تهران: انتشارات رسا
Amabile, T.M. Conti, R. Coon, H. Lazenby, J. & Herron, M. (1996). Assessing the Work Environment for Creativity. Academy of Management Journal, 35(9)
Short, B. Short, L. & Rennie, J. (2008). Cities and Nature, Rout ledge
Bianchini, F. & Landry, C. (1994). The Creative City, A Methodology for Assessing Urban Viability and Vitality. Published bu Comedia: Demos
Florida, R. (2002). Bohemia and Economic Geography, Journal of Economic Geography, 55-71
Florida, R. (2003). Cities and the Creative Class, city & Community 2:1, Carnegie Mellon University: New York
Gertler, S. M. Florida, R. Gates, G. & Vinodrai, T. (2002). Coppeting on Creativity: Placing Ontario’s Cities in Notrh American Context
Glaeser, E. L. (2004). Review of Richard Florida’s The Rise of the Creative Class
Hartley, J. Potts, J. & MacDonald, T. (2012). Creative City Index, Cultural Science Journal, vol 5 no:1
Hosper, G. J. & Dalm, R. V. (2005). How to Crearte a Creative City. The viewpoints of Richard Florida and Jane Jacobs, Foresight, 7(4)
Kacerauskas, T. (2015). The Indices of Creative Cities: The Global and Local Aspects, European Journal of Social Science Education and Research, 95-100
Landry, C. & Bianchini, F. (1998). The Creative City: published by Demos
Moller, J. & Tubadji, A. (2009). The Creative Classs, Bohemians and Local Market Performance, A Micri Data Panel Study For Germany 1975-2004
Oyelaran-Oyeyinka, B. & P.G. Sampath. (2010). Latecomer Development: Innovation & Knowledge for Economic Growth, Routledge, London and New York
Pratt, A. C. (2008). Creative cities: the cultural industries and the creative class, In press: for a special issue of Geografiska Annaler: Human Geography, 107-117
Ratiu, D. E. (2013). Creative cities and/or sustainable cities: Discourses and practices, City, Culture and Society, 125–135
Runco, M. A. (2010). Creativity: Theories and Themes: Research, Development and Practice. San Diego, CA: Academic Press.
Scott, A. J. (2005). Creative cities: Conseptual Issuesand Policy Questions, Journal of Urban Affairs 28(1), pp:1-17
UNESCO, (2007). Creative Cities Network, Annual Report 2000-2007
Vivant, E. (2013). Creatives in the city: Urban Contradictions of the Creative City, ScienceDirect, City, Culture and Society, 57–63