تحلیل روند تغییرات سطوح توسعه یافتگی در نواحی روستایی بخش تیکمه‌داش با استفاده از مدل موریس

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

برخورداری از خدمات مختلف زیربنایی و تسهیلات اجتماعی و اقتصادی، از اساسی ترین شاخص‌های توسعه در هر واحد برنامه ریزی بویژه مناطق روستائی می باشد. برای موفقیت در برنامه ریزی و رسیدن به توسعه اولین گام، بررسی و شناخت واقعی از سطح برخورداری، توانمندی ها، محدودیت ها و عدم تعادل های منطقه ای می باشد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی و ‌تحلیلی بوده‌ و هدف از انجام آن سنجش سطح توسعه یافتگی نقاط روستایی بخش تیکمه داش و رتبه بندی آنها از نظر میزان برخورداری از امکانات و تسهیلات مختلف می باشد، جامعه‌ آماری تحقیق‌، شامل 4 دهستان اوجان شرقی، سهندآباد، عباس شرقی و غربی بوده و برای‌ جمع‌آوری داده‌های موردنیاز از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌ شده است. برای تجزیه‌ و تحلیل ‌داده‌های‌ پژوهش و تعیین سطح توسعه یافتگی ، 27 متغیر در شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در سطح دهستان اتنخاب و به منظور تحلیل نابرابرهای توسعه ی روستایی، از روش ضریب تغییرات(C.V.) استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سطوح برخورداری دهستان های بخش با یکدیگر متفاوت بوده و با توجه به ضریب کلی برخورداری، برخوردارترین دهستان (اوجان شرقی) نسبت به محرومترین دهستان (عباس شرقی) حدود 34/1 برابر برخوردار می باشد. تفاوت سطوح برخورداری در زمینه های کالبدی و اجتماعی بیشتر از زمینه اقتصادی است. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که نقاط روستایی این بخش هنوز برای دستیابی به توسعه ی متوازن، یکپارچه و پایدار راه طولانی در پیش رو دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the trend of changes in levels of development in rural areas of Tikmedash district using Morris model

نویسنده [English]

  • kuomars khodapanah
Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Having different infrastructure services and social and economic facilities is one of the most important development indicators in each planning unit especially in rural areas. To succeed in planning and achieving development, the first step is to examine the real level of regional capability, limitations, and imbalances. The present research is descriptive and analytical. The aim of this study was to measure the level of development of rural areas of Timal Dashe sector and their ranking in terms of the level of facilities and facilities. The statistical population of the study consisted of 4 Ojun districts East, Sahandabad, Abbas, East and West. For collecting required data, two methods of library and field have been used. To analyze the research data and determine the level of development, 27 variables have been used in different economic, social and physical indicators in the rural area. In order to analyze rural development inequalities, the coefficient of variation (CV) has been used. . The results of the research show that the levels of the rural districts are different and according to the general coefficient of utilization, the most suitable rural district (East Azarbaijan) is about 1.34 times the most deprived rural district (Eastern Abbas). Differences in the levels of physical and social contexts are more than economic. Research findings also show that the rural areas of this sector still have a long way to achieve a balanced, integrated and sustainable development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • development
  • economic‌ development
  • social development
  • physical development. C.V
آسایش، حسین(1376)، برنامه ریزی روستایی در ایران، تهران، پیام نور.
امانپور، سعید؛ مختاری، صادق، حسینی، سید رضا و ویسی الهام(1394)، « تحلیل فضایی و سنجش سطح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی­)مطالعه موردی: شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری(»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 4، شماره2، تابستان 1394، ص97.
تودارو، مایکل (1378)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، چاپ هشتم، تهران.
جمعه­پور، محمود، 1392، مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی: دیدگاهها و روش ها، ص 52.
حسین زاده دلیر، کریم.( 1380): برنامه ریزی ناحیه ای، چاپ اول، انتشارات سمت.
حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی (1384)، تحلیل عاملی و تلفیق شاخص ها در تعیین عوامل موثر بر توسعه انسانی نواحی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، سال سوم، شماره6، زاهدان.
رکن‌الدین افتخاری­، عبدالرضا و آقایاری هیر، محسن(1386)، ­«سطح‌بندی پایداری توسعه روستایی، مطالعه موردی بخش هیر»، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61، صص 44-31.
شهبازی، اسماعیل (1372)، توسعه و ترویج روستائی، انتشارات دانشگاه تهران .
صدر موسوی، میر ستار و طالب‌زاده، میرحیدر(1392)، «تعیین و تحلیلی سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران»، نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال17، شماره44، تابستان1392.
مرکز آمار ایران، نتایج تفضیلی سرشماری کارگاه های کشور(استان اذربایجان شرقی) در سال 1390.
مرکز آمار ایران، نتایج تفضیلی سرشماری های کشاورزی کشور(استان آذربایجان شرقی) در سال های 1385 و 1390.
مرکز آمار ایران، نتایج تفضیلی سرشماری های نفوس و مسکن استان آذربایجان شرقی در سال های 1385 و 1390.
منصوری ثالث، مجید(1375)، محاسبه درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
میسرا، آر.پی.( 1368): توسعه ای منطقه ای و روشهای نو، ترجمه عباس مخبر، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهران.
هیران دی، دیاس و بی دبلیو، ای، ویکرا مانایاک(1368)، درسنامه برنامه ریزی توسعه روستائی، ناشر وزارت جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات بررسی مسائل روستائی.
Clark, D., 2000, Urban World/Global City, Routledge, London.
Kakumba­ Umar (2010).­Local­ government­citizen articipation and rural development:­ reflections on Uganda’s decentralization system,76(1): 171-186.
Lawal Tolu.(2014).Local Government and Rural Infrastructural Delivery in Nigeria. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences. 139– 147.
Marlinde E. ­Koopmans, ­Elke Rogge, ­(2017), ­The role of multi-actor governance in aligning farm modernization and sustainable rural development, Journal of Rural Studies,1-11.
Okech, R.(2012): Rural Tourism As A Sustainable Development Alternative: An Analysis Whit Special Reference To Loanda,Kenya, Cultur, pp36.
Puga,­Diego (1998),­"The Rise and Fall of Regional Inequalities".Availableon; wnload/dp0314.pdf.
Shaban, A., Bhole, L.M., 2000, Regional Disparties in Rural Development in India, Journal of Rural Development, vol. 19 (1), pp. 103-117, NIRD, Hyderabad.
Sumberg,­J.­(2006),­“Establishing a national frame work for enabling small commodity producers' integration into supply chains”. in Developing Countries to Reach Global­Markets,11-13.
Ulrich,­R­,­(2103),­Effects­of­intraregional­disparities­on­regional­development in China:inequality decomposition and panel data analysis, Nagoya- University, Nagoya, Japan.
ZHOU, Chu-hui, and Lin, L.I. (2015), "The Rural Population Urbanization and Rural Social evelopment." Journal of Anhui Agricultural Sciences, 7: 118.