رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در عراق و تاثیر آن بر امنیت ملی کشور ایران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

3 دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر ری

4 دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش عبارت است از تبیین رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در عراق و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چالش های امنیت ملی ایران در عراق بعد از سقوط صدام حسین در سال 2003 تا 2019 چه بوده است؟ روش تحقیق از نظر نوع، آمیخته‌(دو فاز کیفی و کمی) است. بخش کیفی مبتنی بر کدگذاری چند مرحله‌ای است. بخش کمی از نظر نوع توصیفی پیمایشی، از نظر هدف کاربردی خواهد بود. جامعه آماری شامل متخصصان و صاحب ‌نظران فعال در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل خواهد بود. نمونه آماری برابر 371 نفر از اساتید علوم سیاسی و دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب خواهند شد. ابزار پژوهش شامل روش‌های مصاحبه (رونوشت)، روش دلفی و پرسشنامه است. جهت روایی ابزار پژوهش ابتدا از کارشناسان علوم سیاسی و روابط بین الملل جهت ارزیابی محتوایی و صوری نظرخواهی خواهد شد. سپس پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ در مرحله مقدماتی (مطالعه راهنما) و پایانی ارزیابی خواهد شد. نهایتاً ساختار پرسشنامه و سازه پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی خواهد شد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical rivalries of regional and supra-regional powers in Iraq and its impact on Iran's national security

نویسندگان [English]

  • Abdul Karim Ansari 1
  • heidar lotfi 2
  • Majid Vali Shariat Panahi 3
  • Pirouz Mojtahedzadeh 4
1 PhD Student in Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
3 Associate Professor of Rural Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
4 Associate Professor of Political Geography, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of this study is to explain the geopolitical rivalries of regional and supra-regional powers in Iraq and its impact on national security. The main question of the present study is what were the challenges of Iran's national security in Iraq after the fall of Saddam Hussein in 2003-2019? The research method is mixed in terms of type (two qualitative and quantitative phases). The quality part is based on multi-stage coding. A small part will be applied in terms of descriptive survey type in terms of purpose. The statistical community will include experts and thinkers active in the field of political science and international relations. A statistical sample of 371 political science professors and students of political science and international relations will be selected by simple random sampling. Research tools include interview methods (transcripts), Delphi method and questionnaire. For the validity of the research tool, experts in political science and international relations will first be consulted to evaluate the content and form. The reliability of the questionnaire will be evaluated through Cronbach's alpha in the preliminary stage (guide study) and final. Finally, the structure of the questionnaire and the structure of the research will be factor analysis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitical Competitions
  • Regional and International Powers
  • Iraq
  • National Security
  • Iran
اسماعیل زاده، یاسر و حسنعلی احمدی­(1395)، داعش و امنیت ایران با تکیه بر مکتب کپنهاگ»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، پاییز، شماره 18، صفحات141-123.
ایزدی، پیروز­(1393)، جهادیون افراطی و امنیت اروپا»، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، زمستان، شماره4، صفحات185-157.
ایزدی، جهانبخش­(1390)، راهبردهای تحقق تعامل موثر و سازنده ایران در نظام بین الملل»، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، سال دوم، بهار 1390، شماره3، صفحات67-43.
بخشایش اردستانی، احمد(1396)، سناریوهای تروریسم در عصر پساداعش، گفتگو از عبدالرحمن فتح الهی، روزنامه ایران، شماره 6551، سوم مرداد.
بهمن، شعیب(1392)، چالش‌ها و پیامدهای بحران سوریه بر وضعیت امنیتی اورآسیا»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال چهاردهم، زمستان، شماره56، صفحات174-137.
پزشک، علی­(1394)، مواضع و عملکرد جریان‌های سلفی سیاسی و سلفی جهادی در قبال جمهوری اسلامی‌ایران (بررسی موردی داعش و حزب النور مصر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، دانشکده علوم اجتماعی.
پورحسن، عباس(1394)، بررسی تأثیر بحران سوریه بر امنیت ملی دولت جمهوری اسلامی‌ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
پورسعید، فرزاد­(1388)، تحول تروریسم در روابط بین الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دوازدهم، زمستان، شماره46، صفحات170-145.
پورسعید، فرزاد(1385)، تروریسم نوین و منافع ملی جمهوری اسلامی‌ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، زمستان، شماره34، صفحات855-821.
ترک زاده، محمود(1394)، گسترش اندیشه داعش در افغانستان و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
جلالی، سعید و محمد نبی ابراهیمی‌(1393)، امنیت داخلی جمهوری اسلامی‌ایران و تأثیر و تأثر احزاب سلفی-تکفیری کردستان عراق و کردستان ایران، تهران، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور.
جهانی، محمد (1392)، تأثیر اقلیت گرایی مذهبی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران با تأکید بر نقش سلفیت»، فصلنامه آفاق امنیت، سال ششم، پائیز، شماره 20، صفحات43-5.
حاجی میرزا، علیرضا(1392)، تأثیر بحران سوریه بر استراتژی منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
حدادپور، امیر(1395)، فرصت‌ها و چالش‌های ایران در بحران‌های جهان اسلام با تأکید بر بحران سوریه و عراق»، مجموعه مقالات همایش بحران‌های ژئوپلیتیک در جهان اسلام، تهران، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
خلیلی، محسن­(1390)، بایستگی‌های ژئواکونومیک توسعه منطقه جنوب شرق ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، زمستان، شماره4، صفحات 124-81.
خوجم، عبدالوهاب(1392)، تبیین موقعیت ژئوپلیتیک ایران»، فصلنامه نگین ایران، دوره یازدهم، بهار، شماره44، صفحات86-71.
ذکی، یاشار و دیگران (1395)، بحران سوریه و اهداف مداخلۀ آمریکا در این کشور»، مجموعه مقالات همایش بحران‌های ژئوپلیتیک در جهان اسلام، تهران، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
ذوقی و دیگران(1390)، تحلیل ژئوپلیتیک سوریه: بستری برای تدوین سیاست خارجی ایران در خاورمیانه«، مجله سیاست دفاعی، سال بیستم، زمستان، شماره77، صفحات214-195.
رجبی، امیرحسین(1396)، سوریه و فضای پسا داعش»، روزنامه اطلاعات، هشتم تیر ماه.
رحیمی، امید و مهدی جواهری­(1395)، بررسی نقش بنیادگرایی اسلامی‌در همگرایی امنیتی منطقه‌ای در آسیای مرکزی پس از بحران سوریه»، مجموعه مقالات همایش بحران‌های ژئوپلیتیک در جهان اسلام، تهران، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
رضایان، احد­(1394)، پایگاه اجتماعی داعش در عراق و آینده امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، سال هفدهم، زمستان، شماره1، صفحات79-53.
رضایی، رسول (1394)، تأثیرات ظهور گروه تروریستی داعش در خاورمیانه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران»، مجموعه مقالات همدلی اقوام ایرانی، سنندج، دانشگاه کردستان.
رضایی، علیرضا و امیر حشمتی­(1395)، نئوتروریسم با تأکید بر تروریسم مذهبی»، فصلنامه حبل المتین، دوره پنجم، بهار، شماره14، صفحات68-46.
زارعان، احمد (1393)، زمینه‌های ظهور و گسترش داعش در محیط امنیتی غرب آسیا»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، تابستان، شماره23، صفحات96-67.
سنایی، اردشیر و مونا کاویانپور­(1395)، ظهور داعش و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، دوره نهم، تابستان، شماره 34، صفحات166-145.
سیدنژاد، سیدباقر­(1389)، سلفی‏گری در عراق و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی‌‏ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره سیزدهم، بهار، شماره47، صفحات122-95.
شهبازی، حسین­(1394)، راهبرد آمریکا در سوریه و عراق پس از ظهور داعش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
Kayhan Barzegar, "Detente in Khatami's Foreign Policy and its Impaction Improvement of Iran – Saudi Relations", Discourse: An Iranian Quarterly, Vol.2, No. 2, Fall2000, pp. 156-157.
Patrick Clawson." Could sanctions works Against Tehran?, "Middle East Quarterly, Winter2007
Mehran Kamrava, "The United States and Iran: A Dangerous but Contained Rivalry", The Middle East Institute Policy Brief, No.9, March 2008.
Kenneth Katzman, "Iran: Current Development and U.S. Policy", Congressional Research Service, Foreign Affair, Defense and Trade Division, Update April 25, 2003.
Vali Nasr and Ray Takeyh, "The Costs of Containing Iran", Foreign Affairs, January/February 2008
Henry Sokolski and Patrick Clawson, "Getting Ready a Nuclear-Ready Iran", The Strategic Studies Institute, October2005, pp1- 2.
The Atlantic Council of the United States, "Thinking Beyond The Stalemate in US Iranian Relations", Policy Review, Volume 1, May 2001.
Onis, Ziya(2007)، Turkish Politics in a Changing World Global Dynamics and Domestic Transformations. Istanbul: Bilgi University Press.
Benli, Altunisik(2008)، “The Possibilities and Limits of Turkey’s Soft Power in the Middle East”. Insight Turkey, Vol.10 (2)،
Cetinsaya, Gokhan(2007)، “Turkish- Iranian Relations since the Revolution”. Turkish Review of Middle East Studies, Vol. 26 (2)،
Unger, David(2016)، “The Foreign Policy Legacy of Barack Obama”. the International Spectator, Vol. 51(4)،
Wendy, Kristiansen(2010)، “Turkey’s Soft Power Successes”. Le Monde Diplomatic, Vol.4 (7)،
Abdel Maguid, Mohamed(2017)، “Arab League Seeks Anti-Iran UN Security Council Resolution”. Available at: www.egypttoday.com/Article
Clinton, Hillary(2011)، “America's Pacific Century”. Available at: http://www.foreignpolicy.com/articles.
David, Javier E(2017)، “US-Saudi Arabia seal weapons deal worth nearly $110 billion immediately, $350 billion over 10 years”. Available at: https://www.cnbc.com.
Gady, Franz-Stefan(2016)، “Iran and Russia Negotiating $10 Billion Arms Deal”. available at: https://thediplomat.com.
Hardy, Catherine(2017)، “Saudi Arabia and Russia sign arms deal”. available at: www.euronews.com.
Kasapoglu, Can(2017)، “Why Turkey might Buy Russia's S-400 Defence System”. Available at: http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/.
McInnis, J. Matthew(2016)، “Can Saudi Arabia really ‘share the neighborhood’ with Iran?. available at: http://nationalinterest.org/blog.
Nasseri, Ladan(2017)، “Rouhani Urges Saudi Arabia to Avoid Teaming Up With U.S. and Israel”. available at: https://www.bloomberg.com/news/articles.
Özkök, Ali & Özkizilcik, Ömer(2017)، “Turkey Seeks to Expand its Influence in Syria”. available at: https://rusi.org/commentary.
the Guardian(2017)، “Iran's President says Saudi Arabia behind Hostility in Region”. available at: https://www.theguardian.com.
TRT World(2017)، “Turkey's Defence Budget Raised by Nearly 50 Percent”. available at: www.trtworld.com/turkey.