نظریه شهرسازی مشارکتی و شرایط تحقق آن در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 دانشیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

3 استادیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

چکیده

عدم تعمق نظری در الگوهای اولیه دانش شهرسازی این دانش را دچار سطحی نگری و غفلت از عوامل مختلف تاثیر گذار در توسعه شهرها نموده و در ورطه برنامه‌ریزی دولتی، متمرکز، تکنوکراتیک و خردگرا که بر اساس مهارتها و تحلیل‌های علمی تک بعدی بنا شده بود، فرو برد. عدم کارآمدی این الگوها، موجب شکل گیری نظریه‌های جدیدی مانند؛ نظریه شهرسازی مشارکتی گردید. در کشور ما نیز الگوبرداری خام از نظریات جدید و تغییرات سطحی بدون زمینه سازی و تعمق نظری، مانند؛‌ اجرای قانون شوراها و نقش دهی به نهاد شورای شهر در نظام برنامه‌ریزی شهری، ابهاماتی در فرایند تکوین و تحقق نظریه شهرسازی مشارکتی بوجود آورده است.هدف این پژوهش کاوشی بیشتر در شرایط تحقق نظریه شهرسازی مشارکتی به منظور پرهیز از سطحی‌نگری و الگوبرداری خام از نظریات جوامع دیگر، با تاکید بر ظهور نهاد شورای شهر و نقش و جایگاه آن در نظام برنامه‌ریزی شهری کشور، می‌باشد.با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی تحقق گزاره‌های شهرسازی مشارکتی و تاثیر آن در تغییر رویکرد نظام برنامه‌ریزی متمرکز شهرسازی به مشارکتی از طریق تحلیل نقش و جایگاه نهاد شورای شهر در نظام شهرسازی پرداخته شده است.تعریف نقش و جایگاه برای شورای شهر در فرایند تهیه، تصویب و اجرای طرح‌های توسعه شهری به منظور تغییر رویکرد برنامه‌ریزی شهری، تغییرات سطحی و بدون پشتوانه نظری بوده و هنوز فاصله زیادی با تحقق مشارکت واقعی مردم و نظریه شهرسازی مشارکتی دارد. تغییرات صرفاً قانونی و نهادی، شهرسازی مشارکتی را محقق نمی‌سازد، بلکه مشارکت واقعی زمانی اتفاق خواهد افتاد که بر اساس مبانی نظری مشارکت کلیه مراحل برنامه‌ریزی مشارکتی(از جمله فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی عمومی و...) به درستی طی شده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The theory of participatory urban planning and the conditions for its realization in the urban planning system of Iran

نویسندگان [English]

  • Yousef Nasiri 1
  • Zohreh Davoodpour 2
  • Maryam Moeini Far 3
1 PhD Student in Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Associate Professor of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
3 Assistant Professor of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Lack of theoretical reflection on the basic patterns of urban planning knowledge has led to superficiality and neglect of various factors affecting urban development and plunged into the abyss of centralized, technocratic and rational government planning based on one-dimensional scientific skills and analysis. win. The inefficiency of these models has led to the formation of new theories such as; The theory of participatory urban planning. In our country, the raw modeling of new theories and superficial changes without grounding and theoretical reflection, such as: ‌ Implementation of the law on councils and the role of the city council in the urban planning system, has created ambiguities in the process of development and realization of participatory urban planning theory. The purpose of this study is to further explore the conditions for the realization of the theory of participatory urban planning in order to avoid superficiality and raw modeling of theories of other communities, emphasizing the emergence of the city council and its role and place in the urban planning system. Evaluation of the realization of participatory urban planning propositions and its effect on changing the approach of centralized urban planning system to participatory by analyzing the role and position of the city council institution in the urban planning system. In order to change the approach to urban planning, the changes are superficial and without theoretical support, and there is still a long way to go before the real participation of the people and the theory of participatory urban planning. Purely legal and institutional changes do not lead to participatory urban planning, but real participation will occur when, based on the theoretical foundations of participation, all stages of participatory planning (including culture-building and public awareness, etc.) are carried out correctly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • participatory planning
  • participatory urban planning
  • Islamic city councils
  • urban planning system

مراجع

اجلالی، پرویز، مجتبی رفیعیان و علی عسگری(1391)، نظریه برنامه ریزی: دیدگاه‌های سنتی و جدید، نشر آگه، تهران.
احمدی، اصغر و محمود توکلی(1388)، بررسی میزان مشارکت اجتماعی شهروندان در اداره بهینه امور شهری، جامعه شناسی  مسائل اجتماعی ایران (تحقیقات علوم اجتماعی ایران) سال اول. بهار 88، تهران.
ارجمندنیا، ‌اصغر(1380)، سازمان های غیردولتی، راهبرد مشارکت سازمان یافته، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 5، بهار 1380، تهران.
ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت (1364)، خوارزمی، تهران.
اوست هویی زن، اندریاس، مشارکت شهروندان در طرح ریزی و توسعه نواحی شهری، ترجمه ناصر برک پور(1377)، مجله معماری و شهرسازی، شماره 48 و 49، تهران.
اوکلی، پیتر و دیوید مارسدن(1370)، بازشناسی و پیش نیازهای مدیریت مشارکتی و نظام اداری، فصلنامه علمی کاربردی مرکز آموزش مدیریت دولتی، شماره 33و 34، تهران.
آنتونی گیدنز، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری(1373)، تهران نشر نی، تهران.
بحرینی، سیدحسین، ابراهیم زرگری مرندی و اسفندیار زبردست(1397)، واکاوی ابعاد و عوامل مشروعیت یک نظام شهرسازی(با تکیه بر متون نظری جهانی و تحلیل نظر خبرگان داخلی)، فصلنامه دانش شهرسازی، دوره2، شماره 3، پاییز97، تهران.
برک پور، ناصر(1381)، گذار از حکومت شهری به حاکمیت شهری در ایران، مورد پژوهی: همدان-اسلامشهر، رساله دکتری شهرسازی، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا.
بشریه، حسین(1374)، جامعه شناسی سیاسی، نشر نی، تهران.
حبیبی، سیدمحسن و هادی سعیدی رضوانی(1384)؛ شهرسازی مشارکتی؛ کاوشی نظری در شرایط ایران، نشریه هنرهای زیبا، زمستان 84، تهران.
حسینی، سید علی(1382)، سازوکارهای مشارکت شهروندان در تهیه طرح های توسعه شهری و ارائه الگوی مناسب مطالعه موردی: شهر رشت، رساله دکتری جغرافیا، گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران، دانشکده علوم انسانی.
حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی(1385)، تحلیل تاریخی از مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 80، مشهد.
سلطانی آزاد، فرهاد(1381)، طراحی شهری و جایگاه آن در سلسله مراتب طرح های توسعه شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 9، بهار 81، تهران.
شرفی، مرجان و ناصر برک پور(1389)، گونه شناسی تکنیک های مشارکت شهروندان در برنامه ریزی شهری، بر مبنای سطوح مختلف مشارکت، فصلنامه دانشگاه هنر، شماره 4 سال 89، تهران.
شریفیان ثانی، مریم(1380)، مشارکت شهروندی، حکمروایی شهری و مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره8، زمستان 80، تهران.
صرافی مظفر، جمیله توکلی نیا، مهدی چمنی مقدم(۱۳۹۴)، جایگاه برنامه ریز در فرایند برنامه ریزی شهری ایران، فصلنامه مطالعات شهری، شماره دوازهم، تهران.
علوی، علیرضا(1379)، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها، تجارب جهانی و ایران، جلد دوم، سازمان شهرداری های کشور، تهران.
فالکس کیث، ‌شهروندی، ترجمه محمد تقی دلفروز(1381)، انتشارات کویر، تهران.
کایوتری، هویین، مشارکت در توسعه، ترجمه‌هادی غبرایی و داود طبایی(1379)، انتشارات روشن، تهران.
کرایب، یان، نظریه اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس، ترجمه عباس مخبر(1378)، نشر آگه، تهران.
مقیمی، سید محمد(1382)، اداره امور حکومت های محلی، مدیریت شوراها و شهرداری ها، سمت، تهران.
ملکواین، کتی، جامعه مدنی و جغرافیای توسعه، ترجمه مرجان بدیعی ازنداهی(1377)، مجله مدرس، دانشگاه تربیت مدرس، شماره 8، تهران.
مهدیزاده جواد(1395)، برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری(تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، انتشارات آرمانشهر، چاپ چهارم، تهران.
میراحمدی، ‌منصور(1393)، اسلام و دموکراسی مشورتی، نشر نی، تهران.
Abelson, Donald E. (2006), A Capitol Idea: Think Tanks And US Foreign Policy, McGillQueen's University Press Publishing.
Arnstein, S.(1969), A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216–224.
Davidoff, P. (1965),.Advocacy and pluralism in planning. Journal of the American institute of planning.
Davidson S. (1998), Spinning the wheel of empowerment. In: Planning. Vol. 1262.
Driskell D. (2002), Creating better cities with children and youth – a training manual.
Driskell, D. (2002), Creating Better Cities with Children and Youth (A manual for participation), Unesco publishing and Earthscan publication, Itd.
Elsasser, P.(2002), Rules for participation and negotiation and their possible influence on the content of a National Forest Programme, Forest Policy and Economics, Vol.4, Issue 4, Pages 291-300.
Haack, P. Michael D. Pfarrer, A. Georg S. (2014), Legitimacy as Feeling: How Affect Leads to Vertical Legitimacy Spillovers in Transnational Governance, Journal of Management studies, Vol 51, Issue 4, June 2014.PP 634-666.
Hopkins, D. (2010). The emancipatory limits of participation in planning; Equity and power in deliberative plan-making in Perth, Western Australia. TPR, 81 (1), pp. 55-81.
Midgley J.(1987), Popular participation, Statism and Development, Journal of Social Development in Africa,2,pp 5-15.
Pacion, M. (1982), Local Areas in the city, In Geograghy and the Urban Environment, Vol,6.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 11، شماره 42
خرداد 1400
صفحه 693-714

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار