بررسی سیاست‌گزاری مدیریت پسماند در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش کن)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی گرایش سیاستگذاری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

چکیده

سیاست‌گزاری مدیریت پسماند، سیستمی است که جریان جمع‌آوری و روش‌های پردازش، بازیافت و دفع پسماند را در تعامل با یکدیگر سیاست‌گزاری و مدیریت می‌کند، به نحوی که اهداف محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی مطلوب در یک منطقه مشخص به دست آید. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست‌گزاری مدیریت پسماند مناطق روستایی بخش کن در استان تهران می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی توسعه‌ای از نوع استراتژیک می‌باشد و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 1590 نفر از سرپرستان خانواده‌های ساکن روستاهای بخش کن می‌باشد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 202 نفر تعیین گردید. روش انجام این پژوهش بصورت پیمایشی و با مصاحبه نیمه‌ساختارمند با پاسخ‌دهندگان و تکمیل پرسشنامه‌ها از آنها است. برای تعیین روایی و جهت معتبر سازی محتوای پرسشنامه‌های تحقیق از تکنیک دلفی (نظرسنجی خبرگان) استفاده گردید. همچنین پایایی یا قابلیت اعتماد پرسشنامه از طریق آزمون مقایسه دو نسبت سنجیده شد. در این پژوهش جهت بررسی مدیریت پسماند در مناطق روستایی مورد مطالعه از سه مؤلفه رهبری توأم با نوآوری، بکارگیری صحیح منابع و برنامه-ریزی و ساماندهی استفاده شده و تأثیر آنها بر سیاستگزاری در این حوزه مطالعاتی بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق با استفاده از آزمون کای اسکوئر نشان داد که سه مؤلفه رهبری توأم با نوآوری، بکارگیری صحیح منابع و برنامه-ریزی و ساماندهی با سیاستگزاری مدیریت پسماند رابطه معنی‌داری دارند. همچنین با توجه به نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه مجموعاَ 59 درصد از واریانس سیاست­گزاری مدیریت پسماند توسط سه بعد یاد شده تعیین شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Waste Management Policy in Rural Areas(Case Study: Cannes Villages)

نویسندگان [English]

  • Zahra Kordi 1
  • homa salehi 2
  • FARHAD HAMZEH 3
1 PhD Student in Geography and Rural Planning Policy Orientation, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Waste management policy is a system that policies and manages the flow and methods of waste collection, recycling and disposal in interaction with each other, so that the desired environmental, social and economic goals are achieved in a specific area. . The purpose of this study is to investigate the effective components on waste management policy in rural areas of Kan Bakhsh in Tehran province. The present research is of strategic type in terms of applied development goal and is of survey type in terms of nature and descriptive-analytical method. The statistical population of the study includes 1590 heads of families living in the villages of Kan district and the sample size was determined to be 202 using Cochran's formula. The method of this research is survey and semi-structured interviews with respondents and completing questionnaires. The Delphi technique (expert survey) was used to determine the validity and to validate the content of the research questionnaires. Also, the reliability or reliability of the questionnaire was measured by comparing the two ratios. In this study, in order to study waste management in the studied rural areas, three components of leadership combined with innovation, correct use of resources and planning and organization have been used and their impact on policy-making in this field of study has been investigated. The results of this study using Chi-square test showed that the three components of leadership combined with innovation, proper use of resources and planning and organizing with waste management policy. Also, according to the results of multiple regression analysis, a total of 59% of the variance of waste management policy has been determined by these three dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Policy Making
  • Waste Management
  • Rural Areas
  • Kan District
1-     اکبرزاده، عباس.، طلا، حسین.، منشوری، محمد.، بشیری، سعید. (1388). بررسی وضعیت مدیریت پسماندهای روستایی در روستاهای شهرستان تهران، مجموعه مقالات دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
2-     بهمنی، امید (1399). طرح مدیریت بهره وری پارک جنگلی کوهسار، شهرداری منطقه 5 تهران، 278 صفحه.
3-     بوارد، لطف الله، ایلانلو، مریم. 1398. مدیریت مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، 23(70): 27-1.
4-     خداوردی ازغندی، زینب.، کلاهی، مهدی. 1398. افق پیشروی سیاستگذاری و مدیریت پسماند. فصلنامه رهیافت، 73: 77-68.
5-     دربان آستانه، علیرضا .(1391). اصول و مبانی بهداشت روستایی، تهران، موسسه فرهنگی، اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
6-     دربان آستانه، علیرضا، هاجری، بهرام، ملایی، نادر .(1396). ارزیابی و مکان­یابی سامانه مدیریت پسماند روستایی با استفاده ازتحلیل شبکه موردشناسی: شهرستان شیروان و چرداول، جغرافیا و آمایش شهری– منطقه­ای، شماره 24، صص180-163.
7-    ربیعی ابیانه، مریم و دریابیگی زند، علی،1397،ارزیابی چرخه حیات سناریوهای مختلف مدیریت پسماند در مناطق گردشگری روستایی از منظر ا نتشار گازهای گلخانه ای (مطالعه موردی: روستای ابیانه)،کنفرانس ملی پیشرفت های اخیر در مهندسی و علوم نوین،قرچک.
8-     رئیسی، اسلام .(1393). نقش مدیریت پسماند در توسعه سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: بخش ساربوک، شهرستان قصرقند)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیای و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد.
9-     زاهدی، محمدجواد، غفاری، غلامرضا، ابراهیمی، عادل .(1391). کاستی‌های نظری برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران، پژوهش‌های روستایی، دوره سوم، شماره 4، صص 24-1.
10- زاهدین، محمدحسین .(1383). اجرای عدالت درباره محیط‌زیست بین‌المللی، حقوق و راه‌حل‌ها، مجله حقوق، نشریه دفتر خدمات حقوق بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، شماره 31، صص 185-171.
11- زینتی، حسین، کلانتری خلیل، مطیعی، ناصر .(1396). شیوه‌های جلب مشارکت‌های مردمی در فرایند مدیریت پسماند روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان گرگان)، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال ششم، شماره 2، صص 54-45.
12- صفاری، امیر .(1392). تحلیل مخاطرات زیست محیطی و راهبردهای مدیریت پسماند در نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان اجارود مرکزی، شهرستان گرمی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره 1، صص 71-91.
13- صفری، ادوین .(1392). اصول صحیح برنامه‌ریزی محل‌های دفن پسماند روستایی، ماهنامه پژوهشی، آموزش و ترویجی دهیاری‌ها، شماره 42، صص11-3.
14- صفری، پروانه .(1393). عوامل موثر بر رفتارهای مدیریت پسماند خانوارهای روستایی شهرستان قزوین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه زنجان.
15- عبدلی، محمدعلی، جلیلی، مهدی، سمیعی‌فرد، رضا .(1386). ارائه الگوی مشارکت مردم و بخش خصوصی در سیستم مدیریت پسماند روستایی، مجموعه مقالات اولین کنفرانس مهندسی برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم‌های محیط‌زیست، تهران، دانشگاه تهران.
16- عبدلی، محمدعلی، رحیمی، فرشید،  سمیعی فرد، رضا، جلیلی، قاضی‌زاده . (1393). بررسی کمی و کیفی پسماندهای روستایی استان هرمزگان و ارائه راهکار مدیریتی، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره شانزدهم، شماره 4، صص 173-165.
17- عمرانی، قاسمعلی، علوی، نغمه .(1388). مدیریت مواد زائد جامد (بازیافت)، تهران، اندیشه رفیع.
18- عموئی، عبدالایمان، اصغرنیا، حسینعلی، خدادادی، علی .(1387). ویژگی‌های کمی و کیفی پسماندهای جامد روستایی شهرستان بابل، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره دهم، شماره 5، صص 80-74.
19- عنابستانی، علی اکبر.، جمعه­ای، عاطفه.، بوزرجمهری، خدیجه (1399). بررسی تأثیر مشارکت روستاییان در فرایند مدیریت پسماندهای روستایی (مورد شناسی: بخش نیمبلوک، شهرستان قاینات). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه­ای،  10(34): 90-69.
20- عنابستانی، علی اکبر.، رئیسی، اسلام (1396). نقش مدیریت پسماند بر بهبود شرایط توسعه در سکونتگاه‌های روستایی )مورد: بخش ساربوک، شهرستان قصرقند(. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای. 7(26): 112-93.
21- عناستانی، علی‌اکبر، سجاسی قیداری، حمدالله، رئیسی، اسلام .(1394). تأثیر عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند در سکونتگاه­های روستایی مطالعه موردی: بخش ساربورک، شهرستان قصرقند، پژوهش­های روستایی، دوره 6، شماره 2، صص 298-275.
22- کامیابی، سعید، مسلمی، علی، 1399. ارزیابی مدیریت پسماند در مدارس شهر شاهرود. فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، 3(1): 312-299.
23- کامیابی، سعید، مسلمی، علی، 1399. ارزیابی مدیریت پسماند در مدارس شهر شاهرود. فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، 3(1): 312-299.
24- محمودی، کامل .(1391). بررسی موانع و چالش‌های توسعه روستایی ایران از منظر برنامه‌ریزی، چهارمین همایش علمی دانشجویان جغرافیا، تهران.
25- ملکوتیان، محمد، یغماییان، کامیار .(1382). بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد مردم شهر کرمان در زمینه مدیریت مواد زائد جامد، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، شماره 2، صص 27-38.
26- مومنی، حسن، ایرانخواه، احمد .(1398). اثرات ساخت آزادراه تهران- شمال بر سکونتگاه‌های پیرامونی مورد: روستای سنگان (باغدره) در بخش کن- سلقان، مجله فضاهای پیراشهری، سال اول، شماره اول، صص 138-129.
27- میرترابی، مهدیه‌السادات، شفیعی، فاطمه، رضوانفر، احمد .(1392). به کارگیری منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی در فرایند پذیرش مدیریت جامع پسماند روستایی، محیط زیست طبیعی، دوره شصد و شش، شماره 3، صص 339-329.
28- میرعباسی، اشرف‌السادات، نقوی، نوشین، پناهنده، محمد .(1391). توانمندسازی روستائیان استان گیلان در تهیه بیوکمپوست از زباله‌های خانگی (مطالعه موردی: برخی از روستاهای استان گیلان)، همایش ملی توسعه روستایی، رشت، دانشگاه گیلان، صص 4-1.
29- نعمتی، مرتضی.، عبیات، محمود.، بابایی، علی اکبر.، شجاعیان، علی. (1399). سنجش و ارزیابی شاخص های مدیریت بهینه پسماند در مناطق روستاییِ شهرستان آبادان. فصلنامه علمی برنامه­ریزی منطقه­ای، 10(38): 94-81.
30- نورپور، علیرضا، افراسیابی، هادی، داودی، سید مجید .(1392). بررسی فرآیند مدیریت پسماند در جهان و ایران، گزارش شماره 207، تهران، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
31-    Bagchi. A. 2004. Design of Landfills and Integrated Solid Waste Management. John Wiley and Sons, Inc.,new Jersey. 3rd ed. PP : 509-532.
32-    Bovard, L., Ilanloo, M. 2019. Municipal Solid Waste Management Using SWOT Model (Case Study: Mahshahr Petrochemical Special Economic Zone), Journal of Geography and Planning, 23 (70): 27-1.
33-    Couth, R., Trois, C. 2012. Carbon emissions Reduction Strategies in Africa from Improved Waste Management: A review, Waste management, 30(11), PP. 2336-2346.
34-    Fujiia, H., Kondob Y. 2018. Decomposition analysis of food waste management with explicit consideration of priority of alternative management options and its application to the Japanese food industry from 2008 to 2015, Journal of Cleaner Productionو Volume 188, 1 July 2018, Pages 568-574.
35-    Goulart, C.H.M., Celina, L.L., Goulart, C.L.M. 2012. Proposal of an environmental performance index to assess solid waste. treatment technologies. Waste management, 32: 1473-1481.
36-    Meallem, I., Garb, Y. and Cwikel, J. 2010. Environmental Hazards of Waste Disposal Patterns- A Multimethod Study in an Unrecognized Bedouin Village in the Negev Area of Israel. Archives of Environmental & Occupational Health, 65: 230-237.
37-    Sujauddin, M.S., Huda, M.S. and Rafiqul Hoque, A.T.M. 2008. Household solid waste characteristics and management in Chittagong, Bangladesh. Waste Management. 28: 1688–1695.
38-    Sunil K, T., and, Attar A.C. 2016. Sustainable Solid Waste Management for Rural Area, IOSR Journal of Environmental Science, Toxicology and Food Technology (IOSR-JESTFT) e-ISSN: 2319-2402,p- ISSN: 2319-2399.Volume 10, Issue 8 Ver. II (Aug. 2016), PP 133-137.
39-    Tian, M., Gao, J., Zheng, Z. & Yang, Z. 2012. The Study on the Ecological Footprint of Rural Solid Waste Disposal-example in Yuhong District of Shenyang, The International Conference on Waste Management and Technology, Procedia Environmental Sciences, 16(1), PP. 95-101.
40-    Vidanaarachchi, C. K., Yuen, S. T. S. & Pilapitiya, S. 2020. Municipal solid waste management in the Southern Province of Sri Lanka: Problems, issues and challenges, Waste Management, 26, 920-930.