جایگاه اقتصادی مناطق شهری و تاثیر آن بر ابعاد پایداری (مورد مطالعه شهر چابهار)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد بین الملل چابهار، دانشگاه آزاد اسلامی، چابهار، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

3 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، زاهدان، ایران

چکیده

امروزه جایگاه اقتصادی شهرها، آینده شهرها و آینده اقتصادی جهان بخصوص جهان در حال توسعه را رقم می‌زند. عوامل و متغیرهای اقتصادی، تاثیر عمده در شکل‌گیری و فرم شهر، تعیین ویژگی‌های کالبدی، اندازه، وسعت و... شهر دارند. آگاهی و اطلاع از ساختمان و طرز کار اقتصاد یک شهر، برای برنامه‌ریزی‌ها در هر سطح اعم از شهری‌، منطقه‌ای و کشوری و تجزیه و تحلیل استفاده از زمین ضرورت دارد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل جایگاه اقتصادی شهر چابهار و تاثیر آن بر ابعاد پایداری (اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و فضایی و بهداشتی و درمانی) در نواحی شهری می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل‌های موریس دیویس و ترکیبی چند معیاره Fuzzy TOPSIS استفاده شد. نتایج مدل موریس دیویس نشان داد، نواحی (یک و چهار) با ضریب های به دست آمده بین 5/0 تا 8/0، در گروه نواحی پایداری متوسط و نواحی (دو و سه)، ضریب های بالاتری را به خود اختصاص داده و در گروه پایداری زیاد قرار گرفته‌اند. در نهایت نتایج مدل تاپسیس فازی نشان داد، در بین ناحیه‌های مورد مطالعه در شهر چابهار، ناحیه 2 با فاصله از حل ایده آل 80/2، فاصله از حل ضد ایده آل 79/2، و شاخص شباهت 67/0، بالاترین میزان تاثیر را از جایگاه اقتصادی چابهار به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Economic status of urban areas and its impact on the dimensions of sustainability (Case study of Chabahar city)

نویسندگان [English]

  • Hussein Kaykhaei 1
  • Gholamreza Miri 2
  • Mariam Karimian Bostani 3
1 Department of Geography and Urban Planning, Chabahar International Branch, Islamic Azad University, Chabahar, Iran
2 Department of Geography and Urban Planning, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
3 Assistant professor, Department of Geography and urban planning, faculty of humanities, Islamic Azad University, Zahedan branch, Zahedan, Iran
چکیده [English]

Today, the economic status of cities determines the future of cities and the economic future of the world, especially the developing world. Economic factors and variables have a major impact on the formation and form of the city, determining the physical characteristics, size, scope and etc, they have a city. Awareness of the structure and workings of the economy of a city, for planning at any level, including urban, Regional and national and land use analysis is necessary. In this regard, the purpose of this study is to analyze the economic status of Chabahar city and its impact on the dimensions of sustainability (social and cultural, economic, physical and spatial and health) in urban areas. The approach governing the research space is qualitative and quantitative and the type of research is applied. Morris Davis and Fuzzy TOPSIS multi-criteria models were used for data analysis. The results of Maurice Davis model showed that areas (1 and 4) with coefficients obtained between 0.5 to 0.8, in the group of moderate stability areas and areas (2 and 3), have higher coefficients and They are in the group of high stability. Finally, the results of fuzzy TOPSIS model showed that among the studied areas in Chabahar, area 2 with a distance from the ideal solution of 2.80, a distance from the anti-ideal solution of 2.79, and a similarity index of 0.67, the highest rate. It is influenced by the economic position of Chabahar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic status
  • Free zones
  • Sustainable development
  • Dimensions of development
  • Chabahar
ابراهیمی، جمال، ملک حسینی عباس، رحمانی، بیژن، (1399)، اکوتوریسم و جایگاه آن در اقتصاد شهری شهر پاوه، نشریه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره  9، شماره 36، صص 19-35.
احمدرش، رشید، احمدی، هیوا، عبده­زاده، سیروان، (1397)، مطالعه کیفی بازنمایی پیامدهای اقتصاد مرزی در زندگی مرزنشینان کردستان، همایش ملی جامعه شناسی مرز: سیاست های توسعه و حیات اجتماعی مرزنشینان، کردستان، دانشگاه کردستان.
ثانوی، سیده مائده، صیدبیگی، صادق، رسولی، سیدحسن، (1399)، بررسی اثرات گسترش حریم شهر بر توسعه اقتصاد شهری نمونه موردی: شهر بهشهر، هشتمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری پایدار ایران، تهران.
جعفری، محمد، (1398)، نقش توسعه بندر چابهار به عنوان یک ابرپروژه در توسعه اقتصادی، نشریه مجله امنیت بین الملل، پیاپی ۹، صص 1-40.
حسین­زاده دلیر، کریم، قربانی، رسول و شکری فیروزجاه، پری، (1388)، تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه­های پایداری شهری در شهر تبریز، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره2 ، صص 1-18.
رهنمایی، محمدتقی و شاه­حسـینی، پروانـه، (1389)، فرآیند برنامه­ریزی شهری ایران، چـاپ هفتم، انتشارات سـمت، تهران.
رهنورد، فرج الله، (1389)، عوامل مؤثر بر عملکرد مناطق آزاد تجاری  صنعتی ایران، فرایند مدیریت و توسعه، دوره ۲۳، شماره ۲، صص 59-45.
زیاری، کرامت ا.. ؛ محمودی، اکبر، عطار ، خلیل، (1390)، بررسی درجه توسعه یافتگی شهرستانهای کشور و رابطه آن با نرخ شهرنشینی. مجله برنامه ریزی فضایی، 1 (3)، صص 1-16.
سالنامه آماری سیستان و بلوچستان، (1397)، استانداری سیستان و بلوچستان.
صالحی، رحمان و منصور رضاعلی، (1383)، ساماندهی فضایی مکانهای آموزشی (مقطع متوسطه) شهر زنجان به کمک GIS ، مجله پژوهش­های جغرافیایی، سال 37، شماره 52، صص 136-123.
طرح جامع شهر چابهار، (1397)، شهرداری شهر چابهار.
عزتی، عزت­الله، شکری، شمس­الدین، (1391)، بررسی جایگاه چابهار در ترانزیت شمال جنوب و نقش آن در توسعه شهر های همجوار، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 9، شماره 36، صص 1-14.
قرخلو، مهدی، حسینی، هادی، (1385)، شاخص­های توسعه­ی پایدار شهری، مجله­ی جغرافیا و توسعه­ی ناحیه­ای، دوره 4، شماره 8، صص 175-155.
لطیفی، غلامرضا، (1382)، توسعه شهری پایدار توسعه فرهنگی، فصلنامه علوم اجتماعی(ویژه برنامه ریزی شهری)، شماره 22، صص 13-25.
مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری سال 1395.
هادیانی، زهره، رحمانی، اسماعیل، (1395)، تحلیل اثرات منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار بر ابعاد اقتصادی و فیزیکی شهر چابهار، مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، سال یازدهم. شماره 34. صص 85-100.
وارثی، حمیدرضا، (1387)، بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی، مطالعه موردی: شهر زاهدان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 156-139.
Connelly, S., (2007), Mapping sustainable development as a contested concept, Local Environment, 12(3), 259–278.
Devadas, V. and Vaibhav Gupta., (2011), Planning for Special Economic Zone: A Regional Perspective, Institute of Town Planners, India Journal 8 - 2, 53 - 58, April - June 2011.
Levosoa, A, Farreny Gayaab, R, (2020), Methodological framework for the implementation of circular economy in urban systems, Journal of Cleaner Production, Volume 248, 1.
Nader, M.R., Sallounm, B.A. Karam. N. (2008) Environment and sustainable development indicators in Lebanon: A practical municipal level approach, Ecological Economics, 18(64), 186-198
Riddell, R., (2004). Sustainable Urban Planning Tipping the Balance. Blackwell publishing.
Rohne, E, (2013). Chinese-initiated Special Economic Zones in Africa: a case study of Ethiopia’s Eastern Industrial Zone. Master thesis. Supervisor: Erik Green
Varol, C., Ercoskun, O., Gurer. Y. (2011), Local participatory mechanisms and collective actions for sustainable urban development in Turkey, Habitat International. 35 (1), 9-16.
Wang. J, (2013), the economic impact of Special Economic Zones: Evidence from Chinese municipalities, Journal of Development Economics 101.pp 133-147.
Yeung, Yue-man; Lee, Joanna; and Kee, Gordon (2009). China’s Special Economic Zones at 30, Eurasian geography and economics. (50) 2: 222-240.