شاخص های ژئوپلیتیکی شهرهای مذهبی (مورد مطالعه شهر مقدس مشهد)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار رشته جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس تهران .تهران . ایران

3 استادیار رشته جغرافیای سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده

شهر بنیادی‌ترین پایگاه اجتماع بشری است که اهداف آدمی بواسطه حضور در آن تکامل و توسعه می‌یابد.شهر‌ها دارای کارکرد‌های متنوع و متعددی هستند، این کارکرد‌ها بر مبنای تاریخ و موقعیت شهر بروز پیدا می‌کند.کارکرد‌های شهری متأثر از دو عنصر قدرت و رقابت است، که به طبع میزان و مقدار میتواند در سطوح ملی، محلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای گسترش یابد.کارکرد‌های شهر میتواند در ابعاد مهم سیاسی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی ظهور یافته و در مناسبات قدرتی در فضای شهر مورد استفاده قرار گیرد، که از آن تحت عنوان ژئوپلیتیک شهری یاد میشود.شهر‌هایی که دارای کارکرد ویژه مذهبی هستند، در طول تاریخ به ایفای نقش مهم خود پرداخته‌اند و شهر مقدس مشهد دارای چنین نقش پر اهمیتی است. از این رو این پژوهش « تبیین شاخصه‌های ژئوپلتیکی است که در محاسبات قدرت مورد بهره برداری قرار میگیرد، بررسی ما به عنوان مورد تجربی شهر مشهد انتخاب شده است. هدف از این پژوهش تحلیل و تبیین این کارکرد‌ها و میزان توامندی‌های یک شهر مذهبی، با مورد مطالعه مشهد می‌باشد.این پژوهش با دو روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. منابع مورد استفاده ارجاع به کتابخانه، اسناد، مقالات و وبسایت‌های مربوطه می‌باشد که جمع آوری شده است.همچنین پرسشنامه‌ای تنظیم شده تا نظرات متخصصین جهت تبیین شاخص‌های ژئوپلیتیکی شهر‌های مذهبی اخذ گردد. در نهایت این داده‌ها با استفاده از نرم افزار spss فریدمن مورد تحلیل قرارگرفته است.نتایج این پژوهش نشان میدهد شاخص‌های ژئوپلیتیکی شهر‌های مذهبی و بویژه شهر مقدس مشهد دارای چه ظرفیت‌ها، کارکرد‌ها و توانمندی‌ها در جهت ارتقاء مدیریت سیاسی شهر و به ارتباط آن در مقیاس محلی، ملی، فراملی و منطقه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical indicators of religious cities (case study of the holy city of Mashhad)

نویسندگان [English]

  • maryam kalhor 1
  • EBRAHIM ROMINA 2
  • mahtab jafari 3
1 PhD Student in Political Geography, Research Sciences Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Political Geography, Tarbiat Modares University, Tehran. Tehran. iran
3 Assistant Professor of Political Geography, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran
چکیده [English]

The city is the most fundamental base of human society, through which human goals evolve and develop.Cities have a variety of functions, these functions are based on the history and location of the city.Urban functions are influenced by two elements of power and competition, which by nature can be expanded at the national, local, regional and supra-regional levels.The purpose of this study is to analyze and explain these functions and the degree of association of a religious city with the case of Mashhad.This research has been done with two descriptive-analytical methods. The resources used are references to the relevant library, documents, articles and websites that have been collected.Also, a questionnaire was prepared to obtain the opinions of experts to explain the geopolitical indicators of religious cities. Finally, this data was analyzed using Friedman SPSS software.The results of this study show the geopolitical indicators of religious cities, especially the holy city of Mashhad, what capacities, functions and capabilities have in order to promote the political management of the city and its relationship at the local, national, transnational and regional scales.

کلیدواژه‌ها [English]

  • City
  • religious city
  • urban geopolitics
  • power and competition
احمدپور و میرزایی تبار، (۱۳۹۳)، تبیین اکولوژی سیاسی و اقتصاد سیاسی شهر، مقالات هفتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک، تهران
بحرایی و کارگر، (۱۳۸۶)، توسعه شهر نشینی و صنعت گردشگری در ایران از مفهوم تا راهکار، انتشارات سازمان نیروهای مسلح، تهران
جان پرور، قربانی سپهر، ژئوپلیتیک شهری (۱۳۹۶) انتشارات انجمن ژئوپلیتیک تهران
................،.....................، ژئوپلیتیک شهری (۱۳۹۶) انتشارات انجمن ژئوپلیتیک تهران
سعیدی، فرخد (۱۳۹۲)، نگاهی به جغرافیای تاریخی مشهد، انتشارات شورای شهر اسلامی مشهد: ۲۹
حافظ نیا، محمدرضا (۱۳۸۵)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد انتشارات پاپلی
.........،.........، (۱۳۷۹)، تعریفی نو از ژئوپلیتیک، فصلنامه تحقیقاتی جغرافیایی، سال پانزدهم، شماره ۴، مشهد
......،......، (۱۳۸۹)، یک منطقه ژئوپلیتیکی چگونه تحقق می یابد؟ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره ۱
.......،.......، (۱۳۸۸)، تصور یا تصویر ژئوپلیتیکی، جزوه کلاسی اصول و مبانی ژئوپلیتیک، تهران، دانشگاه تربیت مدرس
 خلیل آبادی، حسن، (۱۳۹۰)، ژئوپلیتیک شهری، تهران، نشر پژوهش نوآوران
سعید نیا، احمد، کتاب سبز شهرداری‌ها: تهران، شهرسازی، چاپ چهارم
 شیعه، اسماعیل، (۱۳۸۰)، مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران
فرید، یداله، (۱۳۷۹)، شناخت‌شناسی و مبانی جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر. اهر
عزتی، عزت الله، (۱۳۹۰)، ژئوپلیتیک در قرن ۲۱، انتشارات سمت، تهران
کاظمی، علی اصغر، (۱۳۶۹)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، نقش قومس
کاویانی راد، مراد، (۱۳۸۶)، ناحیه گرایی در ایران از منظر جغرافیای سیاسی، نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی
کوهن، سائوئل، (۱۹۷۳)، جغرافیا و سیاست
گالوا، پیر، (۱۹۹۰)‌، راه‌های رسیدن به قدرت
متقی، افشین و همکاران، (۱۳۹۵)، ژئوپلیتیک شهری با تاکید بر پدافند غیر عامل، نشر انتخاب، تهران
محرابی و علیرضا عدالتیان، مقاله امتیازات ژئوپلتیکی شهر مشهد در راستای تقویت ارتباطات منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران با پیرامون، هفتمین کنفرانس انجمن ژئوپلیتیک ایران (جغرافیای سیاسی شهر)
مویر، ریچارد، (۱۳۷۹)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میرحیدر، نشر نیروهای مسلح
نثاری، بنت الهدی و همکاران، (۱۳۹۵) تاثیر بناهای آرامگاهی در شکل‌گیری شهر‌های ایران در دوره اسلامی، نشریه باغ نظر، دوره ۱۳، شماره ۳۸