تبیین رابطه پایداری فرهنگ عمومی و ارتقا‌ء پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی بزرگ مقیاس (نمونه موردی: مجتمع مسکونی پونک شهر زنجان)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار گروه معماری، گروه معماری، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

پرداختن به موضوع معماری به ­ویژه معماری مسکن و شکل غالب امروز آن یعنی مجتمع­های مسکونی، به عنوان یکی از مظاهر شاخص فرهنگ، ضروری است. در بحث پایداری تأکید بیشتر بر عوامل زیست محیطی و اقتصادی بوده و بعد اجتماعی پایداری از توجه کافی برخوردار نبوده است. لذا این پژوهش با هدف تبیین روابط بین مؤلفه­های مؤثر در پایداری فرهنگ عمومی و بعد اجتماعی پایداری در مجتمع­های مسکونی شهر زنجان، به بررسی موضوع می پردازد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه­ی محقق­ساخته است و شامل چهار بعد پایداری اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و اقتصادی و دارای 19 مولفه و 67 شاخص است. بدین منظور ابتدا تلاش شده تا مؤلفه­های جامع پایداری اجتماعی مجتمع­های مسکونی شهر زنجان و مولفه­های فرهنگ عمومی این شهر به کمک مطالعات کتابخانه­ای، میدانی و پرسشگری کشف شود و در قدم بعدی مؤلفه­های پایداری فرهنگ عمومی که مرتبط با پایداری اجتماعی مجتمع های مسکونی هستند، بررسی شود. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی-پیمایشی است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که همبستگی کل و شدت رابطه نیز بین متغیرهای پایداری فرهنگی و پایداری اجتماعی، در سطح معناداری 05/0 مورد تایید است. میانگین مجذور خطاهای مدل 5.2 است که کمتر از مقدار 8.0 بوده و نسبت به مربعات کای مقادیر شاخص­ها به دست آمده معادل 10.63 از سطح بهینه ای قرار دارد بنابراین مقادیر شاخص­های متغیرهای مستقل می­توانند بر روی متغیرهای وابسته تاثیر گذار باشند. طبق آزمون کولموگروف-اسمیرنوف متغیرها نرمال شناخته شدند. جهت بررسی عوامل پایداری، تمام عوامل آزمون دارای تی تک نمونه­ای با اطمینان 95 درصد معنی­دار بود. جهت رتبه­بندی  تاثیر عوامل از آزمون پارامتریک f استفاده شد که سطح معنی داری آزمون f از 05/0 کوچکتر بود (05/0P-value=sig<) یعنی با اطمینان 95 درصد فرضیه صفر رد می­شود و میانگین رتبه­های عوامل موثر در پایداری مجتمع­های مسکونی شهر زنجان متفاوت است. نتایج نشان داد که مشارکت، امنیت، تاب آوری، عدالت و برابری و کاهش هزینه ­های عمومی زندگی در مجتمع­ های مسکونی منطقه پونک زنجان در سطح مطلوبی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Relationship between Sustainability of Public Culture and Promotion of Social Sustainability in Large-Scale Residential Complexes (Case Study: Punak Residential Complex in Zanjan)

نویسندگان [English]

  • sarvar rahimazanjani 1
  • mohammadreza rahimzadeh 2
  • Mansoureh Kianersi 2
1 PhD Student in Architecture, Department of Architecture, New Horizons Research Center in Architecture and Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Department of Architecture, New Horizons Research Center in Architecture and Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

It is necessary to address the issue of architecture, especially housing architecture and its predominant form today, namely residential complexes, as one of the manifestations of culture. In the discussion of sustainability, more emphasis has been placed on environmental and economic factors and the social dimension of sustainability has not received enough attention. Therefore, this study aims to explain the relationships between the effective components in the sustainability of public culture and the social dimension of sustainability in residential complexes in Zanjan. The data collection tool in this research is a researcher-made questionnaire and includes four dimensions of social, cultural, physical and economic sustainability and has 19 components and 67 indicators. For this purpose, first an attempt has been made to discover the comprehensive components of social sustainability of residential complexes in Zanjan and the components of public culture of this city with the help of library, field and inquiry studies, and in the next step the related components of public culture sustainability Check the social sustainability of residential complexes. This research is applied in terms of purpose and descriptive-survey type. The results of this study show that the total correlation and intensity of the relationship between the variables of cultural stability and social stability is confirmed at a significance level of 0.05. The mean squared error of the model is 5.2, which is less than the value of 8.0 and is equal to 10.63 of the optimal level relative to chi-square, so the values ​​of the indices of the independent variables can affect the dependent variables. According to Kolmogorov-Smirnov test, the variables were recognized as normal. To evaluate the stability factors, all test factors had a single sample t-test with 95% confidence. Parametric f test was used to rank the effect of the factors, the significance level of f test was less than 0.05 (P-value = sig <0.05), ie the null hypothesis is rejected with 95% confidence and the mean scores Factors affecting the sustainability of residential complexes in Zanjan are different. The results showed that participation, security, resilience, justice and equality and reducing the general cost of living in residential complexes in the Punak region of Zanjan are at a desirable level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural stability "
  • social stability "
  • Social capital "
  • Social resilience "
  • "
  • Residential complexes
ابوترابی زارچی، محمدرضا و میرحسینی، سیدمجتبی. (1397). الگوهای پایداری و تعاملات اجتماعی در طراحی مجتمع مسکونی در شهر یزد. پنجمین همایش ملی مصالح ساختمانی و فناوری های نوین در عمران،معماری و شهرسازی. میبد. ایران.
پوردیهیمی، شهرام و زمانی، بهادر. ( 1390). رویکردی انسانی به مسکن. مجله علمی پژوهشی صفه. 21(54) :5-14.
پورمحمد، ساناز و محمودی، آزاده. (1395).پایداری اجتماعی، سومین کنگره بین المللی پایداری در معماری و شهرسازی – مصدر. دبی.
توانا، مصطفی، نوریان، فرشاد. (1396). سنجش پایداری اجتماعی در محلات پراکنده­رو (مطالعه موردی: محله شادآباد تهران). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 4(49): 885-900.
جمعه‌پور، محمود و ابراهیمی، اکبر. (1394). سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات جامعه‌ شناختی شهری. 5(16): ۱-۳۰.
جوان مجیدی، جواد و ذکاوتی اصل، میلاد. (1394). پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی.کنفرانس ملی معماری و شهرسازی پایدار با رویکرد انسان و محیط.اردبیل. ایران.
حاجی­پور، خلیل، اردشیری، مهیار و حکیمی، سمیه. (1392). بررسی نقش و جایگاه کالبدی محله­های شهری بر شکل­گیری سرمایه اجتماعی. مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری. 4(13): 35-56.
خاکپور، براتعلی، شریف­زاده اقدم، ابراهیم و شیخی، عبداله. (1397). ارزیابی عملکردمدیریت شهری در پایداری اجتماعی- فرهنگی محلات شهر پبرانشهر (با توجه به گروههای سنی جمعیتی). مطالعات جامعه شناختی شهری. 8 (28): 133-164
خراسانی مقدم، صبا، مظفر، فرهنگ و حسینی، سید باقر. (1397). شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی مؤثر بر رضایتمندی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ فرحزاد شمالی، تهران). مجله علمی مدیریت سرمایه اجتماعی5(2): 233-261.
خزایی، محبوبه. (1397). اصلاح فرهنگ عمومی از منظر نهج البلاغه. تهران. انتشارات دریا.
دانش مهر حسین، کریمی، علیرضا و محمدی، انور. (۱۳۹۷). بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقه ی ۷ شهرداری تهران با تاکید بر راهکارهای تقویت آن. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری. ۸(۲۷): 222-183.
زاهدی، شمس السادات و نجفی، غلامعلی. (۱۳۸۵). بسط مفهومی توسعه پایدار.پژوهش­های مدیریت در ایران. 10(4) :76-43.
زیاری،کرامت الله، ملکی، رباب و معمری، ابراهیم. (1399). تحلیل و ارزیابی پایداری اجتماعی با رویکرد توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان خراسان شمالی). مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان.2(14): 78-102
سام آرام، عزت اله  و منصوری، سمانه. (1396). تبیین و بررسی مفهوم تاب‌آوری اجتماعی و ارزیابی تحلیلی شاخص‌‌های اندازه‌گیری آن. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. 8(32): 1-31.    
صالحی میلانی، ساسان و محمدی، مریم. (۱۳۸۹). اهداف و شاخص های تحقق پایداری فرهنگی. نشریه نامه معماری و شهرسازی. ۳(۵): ۸۱.
صفایی پور، مسعود، مرادی منفرد، سمیرا و امیری، محدرضا. (1395). ارزیابی و الویت بندی شاخص­های توسعه پایدار شهری با استفاده از مدل تحلیل شبکه ANP، مورد شناسی: شهر زنجان. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای. 6(19): 160-143.
صناعی، امیر، سجادی، علیه السادات و عظمایی، رامین. (1397). شناخت و افزایش مولفه­های تعاملات ساکنین در معماری مجتمع­های مسکونی در جهت اهداف توسعه پایدار.کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در عمران، معماری و شهرسازی. تهران.ایران.
عبدالحسینی، جواد. (۱۳۹۰). سازگار کردن طراحی خانه‌های مسکونی تبریز و باکو با فرهنگ و اقلیم بومی. فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر. 8(18): 13-24.
عظمتی، سعید، مظفر، فرهنگ و حسینی، سید باقر. (1393). تأثیر فضاهای توسعه پذیر محیط‌های دانشگاهی بر پایداری اجتماعی و خلق سرزندگی. معماری و شهرسازی پایدار. 2(1) : 1 -12.
غفوریان، میترا، افشین مهر، وحید و نوروزی زاده، زهرا. (1394). بازشناسی مؤلفه­های پایداری اجتماعی مؤثر بر افزایش تعاملات اجتماعی در مجموعه­های مسکونی (مطالعه موردی: محله اباذر، تهران). هویت شهر. 30(11). 31-44.
فرهادی، مرتضی. (۱۳۹۱). فروهشتگی ده و کژبالشی شهر ایرانی (کاهندگی فرهنگ تولیدی و افزایندگی فرهنگ مصرفی در ایران). نشریه پژوهش های انسان شناسی ایران. ۱(۲): 7-28.
لطیفیان، سیما (1390) رویکردی روانشناختی به تبیین معیارهای پایداری اجتماعی در مجتمع مسکونی (طراحی مجدد مجتمع مسکونی ایران خودرو دیزل)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته معماری، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه هنر تهران.
مافی، عزت‌اله و عبداله زاده، مهدی. (1396). ارزیابی پایداری اجتماعی کلان‌شهر مشهد. دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش های بوم شناسی شهری. 8(15): 65-78.
مجلس شورای اسلامی ایران. (1395). قانون برنامه 5 ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی (1396-1400) ، مصوب 14/12/1395 مجلس شورای اسلامی ایران.
نسترن، مهین، قاسمی، وحید و هادیزاده زرگر، صادق. (1392). ارزیابی شاخص­های پایداری اجتماعی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه­(ANP)  . جامعه شناسی کاربردی. 3(24): 155-173.
نسیمی، آناهیتا و پوردهقان، حافظه.(1396). بررسی تاثیر مولفه های پایداری اجتماعی درهویت بخشی به ساکنین مجتمع­های مسکونی. سومین کنگره بین المللی معماری و شهرسازی معاصر خاورمیانه، تهران. ایران
نوریان، فرشاد، خاکپور، امین و کربلایی حسینی غیاثوند، ابوالفضل. (1397). ارزیابی محدوده‌های پیشنهادی طرح تفصیلی برای کاربری فضای سبز شهری با استفاده از تحلیل شبکه‌ای (ANP) در (GIS) مطالعه موردی: ناحیه جوادیه منطقه 16 تهران. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهر. 9(35): 97-110.
نیک­فطرت، مرتضی و بیطرف، احسان.(1395). بررسی تاثیرات فرهنگی در معماری بومی ایران از منظر پایداری. شباک. 4(11) و 4(12): 126-134.
هوشمندی، پگاه و نقی زاده، محمود. (1396). رویکردهای پایداری اجتماعی در طراحی مجتمع های مسکونی. چهارمین کنفرانس ملّی معماری و شهرسازی «پایداری و تاب آوری از آرمان تا واقعیت». قزوین. ایران.
یزدانی، سمیرا  و تیموری، سیاوش. (1391). تاثیر فضاهای باز مجتمع های مسکونی بر افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین مطالعه موردی، سه مجتمع مسکونی در اصفهان. فصلنامه هویت شهر.7(15) :83-92.
Alyyah, A. Fikrah, K. (2018). Amplop Terbang: Religio-Cultural Relations among the Pilangrejo Peoples. 6(2): 229-240.
Bramley, G. N. Dempsey, et al. (2006) what is „social sustainability‟and how do our existing urban forms perform in nurturing it.
Colantonio, Andera. (2008). Social sustainability: linkage Research topolicy and practice, Oxford Institute for sustainable Development (OISD). Oxford Brookes University. pp 3-4.
Glasson, J. and G. Wood (2009) "Urban regeneration and impact assessment for social sustainability." Impact Assessment and Project Appraisal 11(4): 283.
 Goodland, R., 2003, Sustainability Human, Social, Economic and Environmental, World Bank Washington DC, USA.
Kumar, R. & Stauvermann, R. (2016). Exploring the link between research and economic growth: An empirical study of China and USA. Quality & Quantity, 50(3): 1073–1091.
Kumari, Anita & A.K. Sharma. (2017). Physical & social infrastructure in India & its relationship with economic development. World Development Perspectives. 5(2): 30-33. ISSN 2452-2929
Legatum Insistitue. (2019). Legatum Prosperity Indexs.
Omann, Ines and Joachim H. Spangenberg (2002) Assessing Social Sustainability, the Social Dimension of Sustainability in a Socio-Economic Scenario, Presented at the 7th Biennial Conference of the International Society for Ecological Economics“in Sousse (Tunisia).
Oyebanji, Akanbi Olusayo, Liyanage, Champika, Akintoye, Akin. (2017). Critical Success Factors (CSFs) for achieving sustainable social 3 housing (SSH). Gulf Organisation for Research and Development. 6(1): 216-221.
 Shirazi, M.Reza & Keivani, Ramin. (2107).Critical reflections on the theory and practice of social sustainability in the built environment – a meta-analysis. Local Environment. 22(12): 1526-1545.
Thin, N. and C. Lockhart G. Yaron (2002)" Conceptualising Socially Sustainable Development”. Paper prepared for DFID and the World Bank, DFID. Mimeo.
Torrens, J, Schot. J &. Raven, R. (2019). Seedbeds Johnstone harbours, and battlegrounds: on the origins of favourable environments for urban experimentation with sustainability Environmental Innovation and Societal Transitions. 10(5): 211-232. 
UNESCO (2016) UNESCO Global Geoparks, Celebrating Earth heritage, sustaining local communities. http://www.globalgeopark.org/UploadFiles/2016_2_16/UNESCO%20Global%20Geopark%20Brochure.pdf. Accessed November 2016.Verlag.
Wang, L, Liping J, Qian W, Fan Y, Junna S. (2019). Study on social stability risk assessment of major water conservancy projects. J Yangtze River Sci Res Inst. 35(05):1–9.
 Weingaertner, C. and Å. Moberg (2011) "Exploring Social Sustainability: Learning from Perspectives on Urban Development and Companies and Products." Sustainable development.
Widok, Andi (2009) Social Sustainability: Theories, Concepts, Practicability, Berlin: Shaker
Yu. Tao. (2017). Evaluating Social Sustainability of Urban Housing Demolition in Shanghai, China.  Journal of Cleaner Production. Vol 153. pp 26-40.
Z, He, Huang, D, Zhang, C &Fang, J. (2018).Ttoward a Stakeholder Perspective on Social Stability Risk of Large Hydraulic Engineering Projects in China: A Social Network Analysis .Sustainability. 10. 1223. https://doi.org/10.3390/su10041223
Giannetti, B.F, Demétrio, Jorge C.C & Agostinho, Feni. (2018). towards more sustainable social housing projects: Recognizing the importance of using local resources. Building and Environment.127: 187-203.