تبیین چهارچوب مفهومی چگونگی شکل گیری تعامل اجتماعی در بازارهای سنتی شمال غرب ایران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران

چکیده

بازار یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار در شهرهای اسلامی است. فضای ساخته شده بازار های سنتی نمایانگر هویت معماری و شهرسازی شهر است و تعاملات اجتماعی در این فضا تقویت می شود. هدف تحقیق این است که ویژگی های معماری بومی و شاخص های فرهنگی مبتنی بر تعامل اجتماعی در بازار های سنتی تبریز، بازار ارومیه و بازار زنجان را بررسی نماید. از طریق اسناد تاریخی –تحلیلی وروش توصیفی پیمایشی وتکنیک پرسشنامه وفیش های تحقیقاتی، داده ها جمع آوری شد. از اصناف و کسبه و مراجعین بازار از طریق روش تمونه گیری در دسترس پرسشنامه ها تکمیل شد اعتبار و پایایی پرسشنامه از طریق متخصصان و ضریب آلفای کرونباخ بالای ۷/۰ بدست آمد یافته ها نشان داد که مؤلفه های فضا، اقلیم، بوم، فرهنگ و فرم بر ایجاد فضای تعامل اجتماعی در بازار های سنتی شمال غرب ایران موثر هستند. از لحاظ عملکردی فضای سنتی بازار باعث رفع نیاز شهروندان و تقویت حس تعلق و ایجاد پتانسیل های شبکه های اجتماعی است. بنابراین چگونگی پاسخ فضاهای سنتی به نیازهای انسانی، مدنظر این تحقیق میباشد. که چطور می‌توان با الگوهای بازار سنتی بر اساس مفاهیم معماری بومی و فرهنگ منطقه ارتباط عمیق برقرار کرد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the conceptual framework of how social interaction is formed in traditional markets of northwestern Iran

نویسندگان [English]

  • Yousef Houshmandpour 1
  • mozayan Dehbashi sharif 2
  • mohammadreza Nasir Salami 2
  • Mohammad Edalatkhah 3
1 PhD Student in Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran
چکیده [English]

The bazaar is one of the important and influential elements in Islamic cities. The built space of traditional bazaars represents the architectural identity and urban planning of the city, and social interactions are strengthened in this space. The purpose of the research is to investigate the characteristics of local architecture and cultural indicators based on social interaction in the traditional bazaars of Tabriz, Urmia, and Zanjan. Data was collected through historical-analytical documents, descriptive survey method, and the technique of questionnaires and research sheets. Questionnaires were completed from guilds, trades, and customers of the bazaar through the sampling method. The validity and reliability of the questionnaire was obtained through experts and the Cronbach's alpha coefficient was above 0.7. The findings showed that the components of space, climate, landscape, and culture and form are effective in creating an atmosphere of social interaction in the traditional bazaars of northwestern Iran. Functionally, the traditional space of the bazaar fulfills the needs of citizens and strengthens the sense of belonging and creates the potential of social networks. Therefore, how traditional spaces respond to human needs is considered in this research. How can you make a deep connection with the traditional bazaar patterns based on the concepts of native architecture and regional culture?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social interaction
  • Bazaar
  • Islamic city
  • Climate
  • canvas

مراجع

 اباذری، یوسفعلی و کاظمی، عباس­(1384)، رویکردهای نظری خرید: از جامعه‌شناسی تا مطالعات فرهنگی. نامه علوم اجتماعی, 11 , 167-195.
 بانشی، فاطمه. مضطرزاده، حامد، (1396)، بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری تعاملات اجتماعی در فضاهای فرهنگی، پنجمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری پایدار.
 بحرینی، سید حسین و تاج‌بخش، گلناز، (1377)، مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن، هنرهای زیبا، شماره 6، صص 31-18.
 بلالی اسکویی، آزیتا و قره بگلو، مینو و حیدری ترکمانی، مینا،(1397)، واکاوی نقش تصاویرذهنی در ایجاد حس تعلق در محلات (مطالعه موردی: محله شتربان شهر تبریز)، فصلنامه علمی‌پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) دوره 9،صص 228-207
 بیکر، ترزال (1388)، روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی، ترجمه هوشنگ نائبی، تهران دانشگاه پیام‌نور.
 بیگلری، اسفندیار،(1355)، بازارهای‌ ایران‌، تهران، مجله هنر و معماری، شماره 33 و 34،صص 56-47
 پانتام، رابرت. (1385)، جامعه برخوردار از سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی. تهران: انتشارات شیرازه
 پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، (1388)، تجربه‌ای در مستندسازی بازار ایرانی، تهران: جهاد دانشگاهی
 پورتس، آلهاندرو.(1386)، سرمایه اجتماعی، خواستگاه و کاربردها در جامعه‌شناسی مدرن. تهران: انتشارات شیرازه.
 حق‌پرست، فرزین و اسمعیلی سنگری، حسین، (1398)، روند شکل‌گیری و توسعه بازار تاریخی تبریز در بستر مشارکت اجتماعی بعد از زلزله 1194ه.ق،فصلنامه علمی‌پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) دوره 9، صص 533-515
 دانشگر مقدم، گل‌رخ و بحرینی، سیدحسین ؛ عینی فر، علیرضا (1390)، تحلیل اجتماع‌پذیری محیط کالبدی متأثر از ادراک طبیعت در محیط انسان‌ساخت. هنرهای زیبا،3،صص 36-25.
 رجبی. آزیتا. سفاهن. افشین.(1388)، بازارهای ایرانی تجسم اندیشه‌های پایدار. فصلنامه علمی‌پژوهشی جغرافیا، صفحه 127-114.
 زهدی گهرپور، محمد و ذکی، یاشار و زرینکوب، روزبه و زارعی، بهادر (1397). تعامل مفهوم هویت با مفاهیم فضائی، فصلنامه علمی‌پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) دوره 9، صص 41-29
 فلامکی، منصور، (1391)،شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب، نشر فضا.
 فوکویاما، فرانسیس. (1379)، سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی. ترجمه احمد خاکباز. تهران: انتشارات شیرازه
 قره بگلو، مینو. (1393)، تعاملات اجتماعی. ضبط شده توسط لیلا کائینی. تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
 قره بگلو، مینو و فرشچیان، امیرحسین و محمدعلیان، زهرا (1395)، تأثیر و تأثرات تعاملات اجتماعی بر خلق مکان در معماری اسلامی، مطالعات هنر و علوم‌انسانی سال دوم- شماره 8 و 9(پیاپی: 15 و 16)صص 18-1.
 کشفی، محمدعلی و حسینی، سید باقر و نوروزیان، ملکی سعید(1391)، نقش فضاهای عمومی ساختمان‌های مسکونی بلندمرتبه در افزایش تعاملات اجتماعی افراد. مدیریت شهری (پاییز) 18-7.
  Guedes٬ p. (1979). Encyclopedia of Architectural Technology. New York: McGraw-Hill.
Efroymson٬ D٬ TTKT Ha and PT Ha٬ (2009). Public Spaces٬ how they humanize cities. Health Bridge and WBB Trust٬ Dhaka.
 Hesse٬ M.٬ Dann٬ D.٬ Braesemann٬ F.٬ ٬ Teubner٬ T. (2020٬ January). Understanding the platform economy: signals٬ trust٬ and social interaction. In Proceedings of the 53rd Hawaii International Conference on System Sciences.
McMorrough٬ J. (2001). City of Shopping. In Project on the City 2 – Harvard Design School Guide to Shopping٬ pp.193-203.
 Micu٬ C. (2018). Introduction in the shopping Centre sector from Romania—a brief inventory of the 24 biggest cities—as of July 2017. MID Journal٬ 1(1)٬ 53–62.
Ouria٬ M. (2019). Sustainable urban features and their relation with environmental satisfaction in commercial public space: an example of the Great Bazaar of Tabriz٬ Iran. International Journal of Urban Sustainable Development٬ 11(1)٬ 100-121.
 Tawfiq, M.(1998). Housing Ayout,Social Intraction,And the Place. Environmental Psychology, 41-73.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 48
مهر 1401
صفحه 192-209

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار