جایگاه نفوذ منطقه ای ایران در ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه با تاکید بر دوره زمانی ۲۰۱۱ تا۲۰۲۰

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه جغرافیا، تهران، ایران.

4 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به تحلیل جایگاه نفوذ منطقه‌ای ایران در ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه با تاکید بر دوره زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ پرداخته است و به منظور تحلیل یافته‌های تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عواملی نظیر افزایش نفوذ ایران در عراق، افزایش نفوذ ایران در اردن و افزایش نفوذ ایران در یمن و افزایش نفوذ فرهنگ به واسطه اشتراکات تاریخی-فرهنگی و زبانی در کشورهای خاورمیانه به عنوان بالاترین عوامل مهمترین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران محسوب می شوند و عواملی نظیر افزایش نفوذ ایران در کویت، کاهش تنش های ایران و امارات، کاهش تنش های ایران و بحرین و افزایش نفوذ ایران در اردن از جمله به عنوان راهبردهای ایران در ساختار ژئوپلیتیکی نوین خاورمیانه محسوب نمی شود و در مبحث بعد، مهمترین چالش های فراروی جمهوری اسلامی ایران در در ساختار ژئوپلیتیکی جدید خاورمیانه عواملی نظیر حمایت های اقتصادی و سیاسی عربستان از احزاب جدایی طلب در ایران، افزایش حمایت های کشورهای منطقه از حزب منحله کوموله، افزایش جاسوس های موساد و رژیم تروریستی آمریکا و حمایت های اقتصادی و سیاسی ترکیه به احزاب جدایی طلب در ایران، مهم‌ترین چالش های فراروی جمهوری اسلامی ایران در ساختار ژئوپلیتیکی نوین خاورمیانه محسوب می‌شوند و عواملی نظیر افزایش نفوذ رژیم صهیونیستی در قطر، افزایش نفوذ آمریکا در عراق، جریان های تجزیه طلبی ترکیه نظیر پ. ک. ک و گسترش گروهک تروریستی القاعده به عنوان راهبردهای ایران در ساختار ژئوپلیتیکی نوین خاورمیانه محسوب نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The position of Iran's regional influence in the new geopolitics of the Middle East With an emphasis on the period from 2011 to 2020

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Mazandarani 1
  • Ali Asghar esmaeil Pourroshan 2
  • rebaz ghorbaninegad 3
  • Majid Valishariyat Panahi 4
1 PhD Student in Political Geography, Imam Khomeini Memorial Branch in Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Political Geography, Imam Khomeini Branch, Shahr-Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Geography Department of Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Yadgar Imam Khomeini Unit, Shahr Ray, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study has analyzed the position of Iran's regional influence in the new geopolitics of the Middle East with emphasis on the period 2011 to 2020 and has used a descriptive-analytical method to analyze the research findings. The results show that factors such as increasing Iran's influence in Iraq, increasing Iran's influence in Jordan and increasing Iran's influence in Yemen and increasing the influence of culture through historical-cultural and linguistic commonalities in the Middle East are the highest factors of the Islamic Republic of Iran. be Factors such as increasing Iran's influence in Kuwait, reducing Iran-UAE tensions, reducing Iran-Bahrain tensions and increasing Iran's influence in Jordan are not considered as Iran's strategies in the new geopolitical structure of the Middle East. In the next article, the most important challenges facing the Islamic Republic of Iran in the new geopolitical structure of the Middle East are factors such as Saudi Arabia's economic and political support for separatist parties in Iran, increasing support for the disbanded Komula party, Mossad spies and the terrorist regime. US and Turkish economic and political support for separatist parties in Iran are the most important challenges facing the Islamic Republic of Iran in the new geopolitical structure of the Middle East.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitical Challenge
  • Geopolitical Opportunity
  • Middle East
  • Regional Influence
احمدی، سید عباس و محمد رضا حافظ نیا و مرجان بدیعی ازنداهی و طهمورث حیدری موصلو(1396)، تبیین نظری بسترهای شکل گیری رقابت های ژئوپلیتیکی، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 50، شماره 1.
اسدی، علی اکبر(1392)، تغییرات ژئوپلیتیک خاورمیانه بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (2003 – 2009)، رساله دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
اعظمی، هادی(1386)، وزن ژئوپلیتیکی و نظام قدرت منطقه‌ای (بررسی موردی: جنوب غرب آسیا)، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 2، شماره 5-6.
الزویری، محجوب(2018)، ناگفته های روابط ایران و سوریه، مرکزپژوهش های خلیج- دانشگاه قطر.
برزگر، کیهان(1388)، سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تهاجمی و تدافعی، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، شماره اول: مرداد
برزگر کیهان(1390)، نقش ایران و ترکیه در حل بحران سوریه، سایت خبری دیپلماسی ایرانی،8/9/1390.
تقی لو، فرامرز(1396)، بررسی علل کشمکش سیاسی و ژئوپلیتیک در خاورمیانه پس از 2011 (تعارض محور عربستان- ترکیه با محور ایران- روسیه)، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تبریز
حافظ نیا، محمد رضا(1372)، خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز، انتشارات تهران:سمت.
حافظ نیا، محمدرضا­(1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد. انتشارات پاپلی.
زیموند هینه بوش­(1384)، روابط بین المللی کشورهای خاورمیانه، ترجمه عسگر قهرمان‌پور، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هشتم، ش 3
عباسی، عبدالرضا(1392)، بررسی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در گسترش حوزه نفوذ ژیوپلتیکی (کشور عراق)، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
فحص، هانی­(١٩٧٩)، امام ره خمینی و فلسطین ، بیروت: مجله فلسطین المحتله.
قدسی، امیر(1390)، جایگاه سرمایه اجتماعی در بازتولید قدرت نرم ج.ا.ا، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 30
قوام، عبدالعلی(1390)، روابط بین الملل، نظریه ها و رویکردها. تهران: انتشارات سمت.
کاظمی، علی اصغر(1372)، روابط بین الملل در تئوری و در عمل، تهران : قومس.
مجتهد زاده، پیروز(1381)،  جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، انتشارات سمت، تهران.
محمدی مرام، محمد(1396)، تاثیر جریان تکفیری داعش بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
مشیرزاده، حمیرا­(1389)، تحول در نظریه­های روابط بین الملل. چاپ اول. تهران: نشر سمت.
معلومی، فاطمه السادات(1386)، تاثیر روابط ایران با قدرت­های بزرگ­(با تاکید بر امریکا) در گسترش حوزه­های نفوذ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
ملکی، عباس(1385)، کندوکاو در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مفاهیم مطرح و فرایند انجام در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نشریه راهبرد توسعه، شماره 5.
میر حسینی، الهام(1391)، مدل نظم در شبکه ژئوپلیتیک خاورمیانه و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه شیراز
میر حیدر، دره(1377)، ژئوپلیتیک: ارائه تعریفی جدید، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. سال سیزدهم، شماره 4.
نامی، محمد حسن(1390)، بررسی و تحلیل ژیوپلیتیکی مرز ایران و عراق و تاثیر ان بر امنیت ملی، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
نظری فرد، تیمور(1394)، بررسی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده ژیوپولینومیک ج. ا. ایران در راستای قدرت برتر منطقه ای در اسیای جنوب غربی، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم جغرافیایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
ویسی، هادی(1394)، مفاهیم و نظریه­های جغرافیای سیاسی، ­سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، چاپ اول.
Beeston. Richard, (2011) “World Fallout from Fukushima and Arab Spring May change politics of Middle East and Far East ", the Times, London, April 4.
Cordesman, Anthony. 2010 The Gulf Military Balance in 2010 Center for Strategic and International Studies, available at www.csis.org.
Griffiths, Martin,1992,Realism, idealism, and international politics: a reinterpretation, Routledge. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/07/28/1216443
Huntington, Samuel P, 1999, The Lonely Superpower”, Foreign Affairs, Vol 2.
Idiz, Semih , 2016, Animosity toward Iran reaches fever pitch in Turkey after Aleppo". Al-Monitor.