تحلیلی بر توزیع فضایی مراکز بیمارستانی و ارائه الگوی بهینه دسترسی(مطالعه موردی: شهر مرند)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

تخصیص فضا به کاربریهای خدماتی از وظایف مهم برنامه ریزان شهری می باشد. مراکز بیمارستانی از کاربریهای مهم خدماتی در شهرها محسوب می شود. از این رو قرار گیری آن در مکان های بهینه با دسترسی مناسب می تواند نقش مهمی در سلامت و بهداشت عمومی شهروندان ایفا نماید. از طرفی توزیع نامناسب این مراکز در موقعیت های با دسترسی زمان بر و هزینه بر علاوه بر افزایش مشکلات حمل و نقل شهری در مواقعی سلامت جانی شهروندان را با تهدید روبرو می کند. هدف این پژوهش، ارزیابی نحوه‌ی توزیع مراکز درمانی و مشخص کردن نواحی محروم از این خدمات در منطقه‌ی موردمطالعه است. این پژوهش از نظر ماهیت پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف توسعه‌ای -کاربردی می‌باشد.در راستای هدف شش متغیر مرتبط با هدف شامل: نزدیکی مراکز آتش‎نشانی، دسترسی به شبکه‎های ارتباطی درجه‌یک، فاصله از بیمارستان‌های موجود، نزدیکی به پارک‎های منطقه‎ای، شیب منطقه و فاصله از گسل‌ها انتخاب شدند. با انجام همپوشانی لایه ها، مکان مناسب برای استقرار مراکر بیمارستانی در شهر مشخص شدند.براساس نتایج تحقیق در شهر مرند 6 سایت برای احداث مراکز بیمارستان به ترتیب اولویت مشخص گردید با توجه به جمعیت شهر و حوزه نفوذ آن حداقل سه بیمارستان برای این شهر مورد نیاز می باشد.با اعمال وزن و تاثیر معیارها در مکان گزینی مراکز بیمارستانی، مکان شماره 5 با بالاترین امتیاز و نیز 2 مورد از مکان های ۱الی ۳ در مرتبه بعدی اولویت برای احداث این مراکز در شهر مرند پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of spatial distribution of hospital centers and provide Optimal Access Pattern(Case Study: Marand City)

نویسنده [English]

  • Houshang sarvar
Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Maragheh University, Maragheh, Iran
چکیده [English]

Allocation of space to service utilities is one of the most important tasks of urban planners. hospital centers in cities is important services applications. Therefore, its placement in optimal locations with proper access can play an important role in public health and public health. On the other hand, Disproportionate distribution of these centers in time-cost and cost-effective situations, in addition to increasing urban transportation problems, sometimes threatens the security of citizens.The main objective of this research is to evaluate the distribution of health centers and to identify deprived areas of these services in the studied area. This research is descriptive-analytical in terms of the nature of the research and in terms of the purpose of developmental applied. In line with the goal, six related variables were identified that included: the proximity of firefighting centers, access to communications networks, degrees, distance from the hospital Inserts available, proximity to regional parks, slope and distance from its faults.Indicators was valued using the hierarchical analysis model.By overlapping the layers, the location for hospital establishment in the city was determined. Based on the results of the research in , 6 sites for the construction of hospital centers were identified in order of priority.It should be noted that according to population of the city and its Hinterland at least three Hospitals are needed.Considering the total number of effective measures in the location of hospital centers place number 5 and also 2 places from 1 to 1 3 It is proposed to build these centers in Marand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Locating
  • hospitals
  • AHP / FUZZY
  • Marand city
آتش نفس، محمدرضا، آتش نفس، الهه (1389). کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و نقشه جامع علمی کشور در حوزه سلامت و بهداشت، مجله دانشگاه علوم پزشکی، شماره 4، صص 305-313.
آل شیخ، علی‌اصغر(1381). کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان‌یابی عرصه‌های پخش سیلاب، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 67، صص22-38.
احد نژاد روشتی، محسن، قرخلو، مهدی، زیاری، کرامت اله (1389). مدل‌سازی آسیب‌پذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر زنجان)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص171-198.
احدنژاد روشتی، محسن، قادری، حسین، هادیان، محمد، حقیقت فرد، پیام، درویشی، بنفشه، حقیقت فرد، الهام، سادات زرگردی، بیتا، بردبار، آرش (1393). مکان­یابی مراکز درمانی شهری با استفاده از GIS (منطقه 11شهری) مجله دانشگاه علوم پزشکی  فسا، سال چهارم، شماره4، صص 463-474.
بروزیی، زهرا، تقی زاده، ایوب، رنگزن، کاظم (1395). مکان‌یابی بیمارستان با استفاده از مقایسه دو روش تحلیل سلسل­ مراتبی فازی در شهر اهواز، مجله فضای جغرافیایی، شماره56 ، صص 53-78.
پارسای مقدم، مهدی، یزدانی، حسن، سیدین، افشار، پاشازاده، مهدی (1395). مکان­یابی بهینه بیمارستان­های شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهر اردبیل، مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، شماره4، صص 374-388.
تندگویان، محمد مهدی،(1399) .عوامل کاهش جمعیت در ایران، سایت تحلیلی مشرق، 7 خرداد
پور شیخیان، علیرضا، ابراهیمی، سیده اعظم (1391). تحلیل معیارهای مکان یابی مراکز بهداشتی درمانی شهر بندر انزلی، فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، شماره14، صص 39-57.
تقوایی، مسعود، شاهیوندی، احمد (1389). پراکنش خدمات بهداشتی و درمانی در شهرستا نهای ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 39، صص 33-54.
جعفری، فیروز، شماعی، علی، حاتمی، افشار (1397). تحلیل نابرابری­های فضایی براساس شاخص­های بهداشت و درمان (مطالعه موردی: شهرستان­های استان تهران) فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای) دوره 9، شماره1، صص 17-28.
جمالی، فیروز، صدر موسوی، میر ستار، اشلقی، مهدی (1391)، درآمدی بر مکان‌یابی و طراحی بیمارستان، فصلنامه بیمارستان، شماره 4، صص 87-98.
حبیبی،سید محسن، مسایلی، صدیقه،(1378). سرانه کاربری­های شهری، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی،
حیدری منش، صبری، بشارتی فر، صادق (1398)، مدل­سازی مکان­یابی پارک­های شهری با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) در محیط GIS (مطالعه موردی: شهر بندر امام خمینی) فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای) دوره 9، شماره 3، صص 213-228
خیاطان، مهدی، نصیری پور، امیر، امینی، میلاد ، محمد نژاد، محسن (1389). عوامل مؤثر بر دسترسی افراد به خدمات ارائه‌شده از دیدگاه کارکنان در مراکز بهداشتی درمانی شهری شبکه بهداشت و درمان شهرستان ری. مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، شماره 3 و 4 ، صص 18-27.
رشادت، سهیلا،  سعیدی ، شهرام،  زنگنه، علیرضا،  آمویی، محمدرضا ، کرباسی، علی (1393). بررسی عدالت در سلامت با ارزیابی دسترسی شهروندان به مراکز بهداشتی- درمانی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای مطالعه موردی شهر کرمانشاه، مجله علوم پزشکی مازندران، شماره 151، صص 134-140.
زیاری، کرامت الله،(1386)، برنامه ریزی کاربری اراضی، انتشارات دانشگاه یزد،
سرور، هوشنگ، سرباز گلی، سولماز (1398). تحلیل پایداری مناطق شهری تبریز با استفاده از روش ترکیبی AHP و Fuzzey فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه ای) سال دهم، شماره1، صص477-488
فتح الهی، فرشته، استعلاجی، علیرضا (1398). مکان­یابی دهکده سلامت در شهرستان رامسر با استفاده از مدلهای AHP وVIKOR، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای) دوره 9، شماره 3، صص 533-544.
مهروز مغانلو، کریم، فیض­نیا، سادات، غیومیان، جعفر، احمدی، حسن (1384). بررسی نهشته‌های کواترنر جهت تعیین مناطق مستعد پخش سیلاب به کمک سنجش ‌از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی: دشت تسوج، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، شماره 21، صص 437-467.
نیک پور، عامر، مهرعلی تبار فیروز جایی، مرتضی، رضازاده، مرتضی، الهقلی تبار، نشلی(1396). توزیع فضایی خدمات بهداشتی-درمانی از منظر عدالت اجتماعی (نمونه موردی: شهرستانهای استان مازندران، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه ­ای)، دوره 8، شماره 4، صص 145-158.
Abvalhlaj M, Mubaraki H, Inanloo S, Hossein H. (2010), Review the status of physical spaces hospital – affiliated to the University of Medical Sciences.Journal of Qazvin University of Medical Sciences, 14(2): 96-74.
Amryon A, MsgrpourM, Amini H., (2010), the inequality in access to kidney transplant services in Iran. Special Care Nursing Journal, 3(3):129-132
Arab M, Kavosi Z, Ravangard R, Ostovar R, (2009), how is the hospital's organization and how it works. Tehran: Jahad University Press.
Hare, T. S., Barcus, H. R., (2007), Geographical accessibility and Kentuckys heart-related hospital services", Applied Geography, 27: 181-205.
Lee, S., (2007), Application and verification of fuzzy algebra tic operators to landslide susceptibility mapping, Environmental Geology, 50: 847-855.
Malczewski, J., (1999), GIS and Multicriteria Decision Analysis. John Wiley and Sons, New York.
Perry, B., Gesler, W., (2000), Physical access to primery health care in Andean Bolivia, Social Science & Medicine, 50: 1177-1188.
Tolga, E., Demircan, L., and Kahraman, C. (2005), Operating system selection using fuzzy replacement analysis and analytic hierarchy process, Journal Production economics, 97: 89-117.
Vahidnia MH, Aleshekh A, Alimohammadi A.  (2009), Hospital site selection using fuzzy AHP and its derivatives. J Environ Manage, 90(10):3048-56.