واکاوی توزیع زیرساخت های گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی مبتنی بر رویکرد عدالت اجتماعی(مورد مطالعه: دهستان دیناچال شهرستان رضوانشهر)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، پژوهشگاه علوم انتظامی و اجتماعی ناجا، تهران، ایران.

2 دکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

نحوه توزیع خدمات و امکانات در سکونتگاه‌های روستایی از یک سو درجه توسعه‌یافتگی و برخورداری متناسب این نواحی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر نشانگر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری غیرمتمرکز است و تا حد زیادی می‌تواند رابطه مستقیمی با پایداری نواحی روستایی داشته باشد. بنابراین برای رسیدن به توسعه پایدار روستایی لزوم توزیع متعادل و عادلانه خدمات به سکونتگاه‌های روستایی و به ویژه محروم ضروری است. از این رو پژوهش حاضر باهدف واکاوی توزیع زیرساخت‌های گردشگری با رویکرد عدالت اجتماعی در سکونتگاه‌های روستایی دهستان دیناچال شهرستان رضوانشهر تدوین شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، توصیفی ـ تحلیلی است. در این پژوهش جامعه آماری، روستاهای دهستان دیناچال(24 روستا) در شهرستان رضوانشهر است. در این تحقیق سطح برخورداری سکونتگاه‌های روستایی با 8 شاخص کلی در 28 شاخص جزیی صورت گرفت. با بهره‌گیری از مدل ویکور و تحلیل خوشه‌ای مورد تحلیل قرار گرفت. برای وزن دهی شاخص‌ها از روش آنتروپی شانون استفاده گردید و جهت تحلیل داده‌ها و اطلاعات از مدل ویکور و تحلیل خوشه‌ای در GIS و Excelاستفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که نخست، نحوه توزیع خدمات و امکانات در روستاهای محدوده مورد مطالعه متفاوت است به طوری که روستای اردجان(0.086) برخوردارترین و روستای کیش خاله(0.996) محروم‌ترین روستای دهستان به لحاظ شاخص‌های توسعه محسوب شد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای نشان داد که 4 روستا(17درصد) در وضعیت برخوردار، 14 روستا(58 درصد) در وضعیت نیمه برخوردار و 6 روستا(25 درصد) در وضعیت محروم از لحاظ شاخص‌های توسعه قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the distribution of tourism infrastructure in rural settlements based on the social justice approach (case study: Dinachal Rural District, Razvanshahr county)

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Salimi sobhan 1
  • Farhad Javan 2
1 Assistant Professor in Geography and tourism planning, Institute of Law Enforcement and Social Studies, Organization. NAJA, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Department of Human Geography, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

How to distribute services and facilities in rural settlements on the one hand, the degree of development and it shows the relative prosperity of these areas and On the other hand, it indicates decentralized planning and policy making and To a large extent, it can have a direct relationship with the stability of rural areas. Therefore, to achieve sustainable rural development, balanced distribution is necessary and Equitable service to rural settlements and especially deprived ones is necessary. Therefore, the present study was compiled with the aim of analyzing the distribution of tourism infrastructure with the approach of social justice in the rural settlements of Dinachal district, Razvanshahr county. This research is applied in terms of its purpose and descriptive-analytical in terms of its method. In this research, the statistical population is the villages of Dinachal district (24 villages) in Razvanshahr county. In this research, the level of enjoyment of rural settlements was done with 8 general indicators in 28 partial indicators. It was analyzed using VIKOR model and cluster analysis. Shannon's entropy method was used to weight the indicators and In order to analyze data and information, VIKOR model and cluster analysis were used in GIS and Excel. The results of the research showed that first,. Also, the results of the cluster analysis showed that 4 villages (17%) are in a privileged state, 14 villages (58%) are in a semi-privileged state, and 6 villages (25%) are in a deprived state in terms of development indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Services
  • Rural settlements
  • Tourism
  • Social justice
  • Razvanshahr county
افراخته، حسن، ریاحی، وحید، جلالیان، حمید، سرائی، سودابه (1395)، ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات روستایی شهرستان‌های استان اصفهان، آمایش سرزمین، شماره اول، 57ـ81
افراخته، حسن، ریاحی، وحید، جوان، فرهاد (1394)، پایداری اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان رضوانشهر، جغرافیا(فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال سیزدهم، شماره 46، 93ـ117
بهرامی، رحمت­اله، سنجش سطوح توسعه روستایی دهستان‌های شهرستان روانسر به روش TOPSIS، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم، شماره 23، 73ـ89.
تیموری، سمانه، شکور، علی، گندمکار، امیر (1395)، سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی بر اساس توان انسانی از دیدگاه آمایش سرزمین(مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شیراز)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال ششم، شماره 21، 93ـ102.
جوان، فرهاد، افراخته، حسن و ریاحی, وحید. (1399). توسعه پایدار، در گرو رعایت قوانین مهندسی جغرافیایی‌ فضا ( مطالعه موردی: روستاهای گردشگرپذیر شهرستان رضوانشهر). مهندسی جغرافیایی سرزمین, 4(1), 13-1.
حاتمی­نژاد، حسین، منوچهری میاندوآب، ایوب، بهارلو، ایمان، ابراهیم پور، احد و حاتمی نژاد، حجت (1391)، شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای( مطالعه‌ی موردی: محله‌های قدیمی شهر میاندوآب)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 80، 41ـ63.
حافظ­نیا، محمدرضا، قادری حاجت، مصطفی، احمدی پور، زهرا، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، گوهری، محمد (1394)، طراحی الگوی سنجش عدالت فضایی(مطالعه موردی: ایران)، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 19، شماره1، 33ـ52.
حکمت­نیا، حسن، گیوه­چی، سعید، حیدری­نوشهر، نیز، حیدری­نوشهر، مهری (1390)، تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از روش استانداردسازی داده‌ها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی(مطالعه موردی: شهر اردکان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 77، 165ـ179.
داداش پور، هاشم، رستمی، فرامرز (1390)، سنجش عدالت فضایی یکپارچگی خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره دهم، 1ـ22
ریاحی، وحید، جوان، فرهاد (1396)، تحلیل و طبقه‌بندی سطوح توسعه‌یافتگی در راستای برنامه‌ریزی راهبردی نواحی روستایی شهرستان تالش، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم، شماره سوم، 145ـ161.
ریاحی، وحید، جوان، فرهاد، حجت­شمامی، سیروس (1395)، تحلیل الگوی مکانی- فضایی توسعه کشاورزی در سکونتگاه‌های روستایی(مطالعه موردی: دهستان گیل دولاب شهرستان رضوانشهر)، مجله مهندسی جغرافیایی سرزمین، دوره 1، شماره 1، 40ـ52.
ریاحی، وحیدی، قادرمرزی، حامد، حمیدی، محمد سعید (1394)، تحلیل فضایی نابرابری در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان سقز، جغرافیا(فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال سیزدهم، شماره 44، 47ـ72.
سازمان برنامه و بودجه استان لرستان (1395)، سند آمایش سرزمین شهرستان الیگودرز، معاونت هماهنگی برنامه و بودجه
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گیلان (1395) سالنامه آماری استان گیلان، معاونت آمار و اطلاعات.
سعیدی، عباس (1388)، سطح‌بندی روستاهای کشور، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: تهران.
شماعی، علی، تیموری، سمیه، بهرامی­اصل، حسین (1395)، تحلیل فضایی جمعیت و خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی(مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال سیزدهم، شماره 49، 47ـ 64.
صالح­پور، شمسی، افراخته، حسن (1395)، تحلیل سطح توسعه خدمات بهداشتی ـ درمانی از منظر عدالت فضایی( مطالعه موردی: سکونتگاه‌های روستایی استان آذربایجان غربی)، مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال یازدهم، شماره 36، 19ـ38.
قنبری­هفت‌چشمه، ابوالفضل و حسین زاده دلیر، حسین.(1384)، تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی(1375)، در مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره پنجم، پاییز و زمستان 1384.
مرکز آمار ایران (1391) فرهنگ آبادی‌های کشور، شهرستان رضوانشهر در سال‌ 1390. تهران: مرکز آمار ایران.
ملکی، سعید، احمدی، رضا، داودی منجزی، انیس (1393)، بررسی توزیع فضایی و رتبه‌بندی توسعه اقتصادی در شهرستان‌های استان خوزستان، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال دوم، شماره 6، 5ـ22.
مولائی­هشجین، نصراله، صالحی بابامیری، چیا، (1395) ، مدل پیشنهادی راهبرد مهندسی جغرافیایی فضا در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای ایران، مهندسی جغرافیایی سرزمین، سال اول، شماره اول، 1ـ12.
مهدوی، داوود، امیری، آرمین (1395)، ارزیابی و سطح‌بندی روستاهای شهرستان کیار بر اساس میزان بهره‌مندی از شاخص‌های خدماتی و زیرساختی، فصلنامه جغرافیا(برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال ششم، شماره 4، 109ـ131.
یاسوری، مجید، امامی، سیده فاطمه، سجودی، مریم (1395)، عدالت فضایی بهره‌مندی از امکانات و خدمات در سکونتگاه‌های روستایی دهستان‌های استان گیلان، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره 41، 95ـ116.
یغفوری، حسین، قاسمی، سجاد، قاسمی، نرگس (1396)، بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات، با تأکید بر مدیریت شهری مطالعه موردی: محلات منطقه 19 تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و دوم، شماره 126، 114ـ128
Mishra. Ashok, El-Osta, Hisham, Gillespie, Jeffrey M (2009), Effect of agricultural policy on regional income inequality among farm households, Journal of Policy Modeling, Volume 31, Issue 3, 325–340.
Shin. Inyong (2012), Income inequality and economic growth, Journal Economic Modelling, Volume 29, Issue 5, 2049–2057
Soja, E.W. (2008). The city and justice spatial.  The Conference Spatial Justice, Nanterre, Paris, March 12-1.
GUSTAFSSON. Bjorn , SAI. Ding (2009), Rank, income and income inequality in urban China, Journal China Economic Review, Volume 20, Issue 3, 497–507.