تحلیل عوامل موثر بر افزایش انسجام کالبدی و راهبردهای غالب آن (مطالعه موردی: منطقه یک کرج)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 استاد گروه شهرسازی دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

3 استاد گروه معماری و طراحی شهری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

4 استادیار گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

انسجام شهری همواره از اساسی‌ترین کیفیت‌های ساختاری و از اصول و مفاهیم محوری در شهرها بوده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش انسجام کالبدی و ارائه راهبردهای مؤثر بر آن در منطقه یک شهر کرج، تدوین شده است. روش به کار گرفته توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع اسنادی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه می‌باشد، 50 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه مورد مطالعه به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، شاخص‌های مؤثر بر انسجام‌بخشی کالبدی در قالب 4 دسته، اجتماعی، عدالت فضایی، کالبدی و انسجام‌بخشی مورد تحلیل قرار گرفتند، در ادامه، مهم‌ترین نقاط ضعف، فرصت، تهدیدات و فرصت‌های پیش رو و اثرگذار بر انسجام‌بخشی کالبدی منطقه یک شهر کرج در قالب مدل تحلیلی SWOT مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در بخش‌های کالبدی، مؤلفه پیوستگی؛ در بخش مشارکت مردمی، مؤلفه آموزش و فرهنگ‌سازی شهروندان در خصوص ضرورت شهری منسجم و پایدار و در نهایت در بخش مدیریتی، مؤلفه تعادل نظام حمل‌ونقل شهری در جایگاه نخست واقع شده‌اند و نقش مهمی در افزایش انسجام کالبدی دارند. همچنین نتایج حاصل از مدل ترکیبی SWOT-AHP نشان می‌دهد که راهبردهای مربوط به WO دارای بیشترین حساسیت و راهبرد ST دارای کمترین حساسیت می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis the affecting factors of Increased Physical Cohesion and Its Dominant Strategies (Case Study: District one of Karaj)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Khodabin 1
  • esmail shieh 2
  • Mohammad Reza Pourjafar 3
  • Seyyed Mohammad Reza Khatibi 4
1 PhD student in urban planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
2 Professor of the Department of Urban Planning, Faculty of Architecture, Iran University of Science and Technology
3 Professor of the Department of Architecture and Urban Design, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
4 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Urban cohesion has always been one of the most fundamental structural qualities and a central principle in cities. The purpose of this study was to analyze the affecting factors of increased physical cohesion as well as presenting the effective strategies in district one of Karaj. The method of this research was descriptive-analytical based on documentary-survey sources. Questionnaire was used for data collection. Fifty experts were selected as sample size.The affecting indicators of physical cohesion were analyzed in four categories: social, spatial, physical, and cohesive. Then, the most important weaknesses, opportunities, threats and strengths, which was affecting the physical cohesion of district one of Karaj, were evaluated in the SWOT analytical model. The findings showed that in the physical sectors, the component of connectivity; in the component of public participation, the component of education and culture of citizens about the necessity of a coherent and sustainable urban, and finally in the managerial sector, the balance of urban transport system are in the first place as well as playing an important role in increasing physical cohesion. Also the results of SWOT-AHP model showed that WO strategies have the highest sensitivity and ST strategy has the least sensitivity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical Coherence
  • Dominant Strategies
  • Karaj Region

مراجع

اقیان، فاطمه (1389). نقش انسجام کالبدی- اجتماعی در شکل‌گیری هویت و مدیریت محلی کارآمد؛ نمونه موردی: محله زرگنده؛ منطقه سه شهر تهران، اولین همایش شهروندی و مدیریت محله‌ای حقوق و تکالیف.
انوری، محمود رضا، قاسمی، حبیب و جعفر زاده قهدریجانی، محمد (1397). تحلیل و آسیب‌شناسی اثرات جهانی‌شدن بر منظر شهری اسلامی (مطالعه مورد: کلان‌شهر شیراز)، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، ش 2: 39-52.
بحرینی، سید حسین و فروغی فر، مهران (1395)، انسجام‌بخشی کالبدی به محدودۀ مرکزی شهر شیراز ارائۀ راهکارهای طراحی شهری به منظور افزایش انسجام کالبدی بر اساس نظریة پیچیدگی، هویت شهر، ش 28: 5-18.
روشنی، پریسا، حبیبی، کیومرث و سادات سعیده زرآبادی، زهرا (1396). ارایه الگوی مفهومی انسجام‌بخشی شبکه فضاهای شهری و به‌کارگیری آن در منطقه 6 شهر تهران، باغ نظر، ش 48: 31-42.
زرگرزاده دزفولی، مجتبی و بهناز بابائی مراد (1393). تعاملات معنایی و انسجام کالبدی در بازیابی حلقه مفقوده بین دو اهرم کهن و مدرن طراحی شهری در هسته مرکزی شهر همدان، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی درگذر زمان، قزوین، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) واحد قزوین.
علی‌الحسابی، مهران و جباری، منا (1390). بررسی و تقویت عملکردی-کالبدی استخوان‌بندی شهر قزوین با تاکید بر عنصر راه و میدان در دوران معاصر، معماری و شهرسازی آرمان شهر، ش 6: 27-34.
علیکایی، سعیده و صبا زمانی، ۱۳۹۴، اصول طراحی شهری منسجم با تاکید بر کیفیات فضایی شهر، سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، دانشگاه­ شهید بهشتی، https://www.civilica.com/Paper-ICSAU03-ICSAU03_1264.html
فرخی کلیبر، مهرداد؛ شهام اسدی و حجت الله رشیدکلویر، ۱۳۹۳، نقش گرافیک شهری در عینیت شکل شهر منسجم نمونه موردی (منطقه ولیعصر شهر تبریز)، دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، دانشگاه جامع علمی کاربردی.
غلامی، محمد و حیاتی، عقیل(1392)، بررسی تاثیر هویت کالبدی اجتماعی مطالعه موردی؛ محله اوین شهر تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ش 30: 131-150.
لک، آزاده، عزیز خانی، افتخار(1396)، ادراک ساکنان از همپیوندی بافت قدیم و رشد جدید سکونتگاه انسانی(نمونه موردی: روستای تاریخی قهی)، مسکن و محیط روستا، ش 160: 3-18.
مختارزاده، صفورا (1390). بررسی تأثیر اصلاح ساختار فضایی بافت‌ تاریخی شهرها بر توسعه‌یافتگی این بافت‌ها با بهره‌گیری از روش چیدمان فضا (نمونه ‌موردی: بافت تاریخی شهر مشهد)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده هنر و معماری، استاد راهنما، بیدرام، رسول و مصطفی عباس زادگان.
مرکز آمار ایران، نتایج عمومی سرشماری نفوس و مسکن، 1395
Alexander, C. (2002). The nature of order: book 2 ‒ the process of creating life (Center for Environmental Structure, University of California, Berkeley, CA).
Alexander, C., Neis, H., Anninou, A. and King, I. (1987) A new theory of urban design (Oxford University Press, New York).
Ana Júlia, P., et al. (2010). Planning public spaces networks towards urban cohesion. 46th ISOCARPC.
Caliskan, O (2017). Urban Coherence: A Morphological Definition, Journal of Urban Morphology,  Vol 21: 123-141.
Carmona, M. (2014). The Place-shaping Continuum: A Theory of Urban Design Process. Journal of Urban Design,Vol 19: 2–36.
https://karaj.ir/portal/home.
Im Sik, C., Zdravko, T. & Ivan, N. (2015). Towards an Integrated Urban Space Framework for Emerging Urban Conditions in a High-density Context. Journal of Urban Design,  Vol 20: 147–168
Marshall, S. (2005) Streets and patterns (Spon, London).
Salingaros, Nikos A. (2010. Complexity and Urban Coherence, Journal of Urban Design,  Vol 5: 291-316.
Salingaros, Nikos A. (2000). Structure of Pattern Languages, Architectural Research Quarterly, Vol 4: 149-161.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 48
مهر 1401
صفحه 1307-1323

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار