راهبردهای مدیریت بحران در سکونتگاه های غیر رسمی اسلامشهر با تاکید بر توانمند سازی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 ااستاد گروه جغرافیای انسانی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران(اردبیل)، تهران، ایران

چکیده

حاشیه نشینی و یا به تعبیر امروزی اسکان غیررسمی، پیامد شهرنشینی سریع و انتقال به پارادایم اقتصادی اجتماعی صنعتی شدن است که شهرنشینی، شکل فضایی غالب و موازی انتقال اجتماعی اقتصادی این پارادایم است. این پدیده در دهه‌های اخیر با پیدایش جامعه اطلاعاتی همچنان گسترش یافته و گویی تعهدی برای بقا و باز تولید آن وجود دارد. از دهه 1980 راهبردهای توانمندسازی و بهسازی با ابتکار عمل بانک جهانی به منظور ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی، افراد ساکن در این نوع سکونتگاه‌ها را به عنوان معضل، بلکه به عنوان دارایی می‌نگرد و ارتقای وضعیت اجتماعی- اقتصادی آنها را با نقش تسهیل گر دولت بر عهده خود آنان می‌گذارد تا تعهد و توانمندسازی را جایگزین فرهنگ استحقاق و فرهنگ فقر نماید. روش تحقیق در این پژوهش، «توصیفی- تحلیلی» می‌باشد که داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی گردآوری شده است؛ لذا با به کار بستن تحلیل استراتژیک SWOT، برترین استراتژی‌های توانمند سازی و مدیریت بحران در محلات اسکان غیررسمی در شهر اسلامشهر ارائه شده و همچنین می‌توان گفت با مدیریتی یک پارچه و کارآمد همراه با برنامه‌ریزی دقیق در این محلات از آن جلوگیری و از پیامدهای مخرب آن تا حدودی کاست. در انتهای پژوهش اولویت اجرائی راهکارهای پیشنهادی از جانب مدیریت شهری و چگونگی بهره‌گیری از گروه‌های مردمی و سازمانهای غیردولتی در راستای ساماندهی و توانمند سازی محلات اسکان غیررسمی ارائه شده است نتایج پژوهش نشان می‌دهد به منظور بهبود وضعیت موجود کاربری‌های مسکونی محلات اسکان غیررسمی در شهر اسلامشهر در ارتباط با کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله و دیگر بحرانها و عوامل طبیعی، اجرای طرح‌های نوسازی، بهسازی و توانمندسازی در بافت‌های فرسوده، نظارت ارگان‌های فعال در امر ساخت و سازهای شهری و ارتقاء آگاهی ساکنین در به کارگیری مصالح بادوام، مهم‌ترین راهکارها بوده، که از اولویت‌های اجرایی برتر می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies for Disaster Management Eslamshahr in informal settlements, with an emphasis on empowerment

نویسندگان [English]

  • Alireza Estelaji 1
  • Nemat Hossein Zadeh 2
1 Professor of Human Geography, Islamic Azad University relic of Imam Khomeini Shahr-e Rey
2 MA in Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran (Ardebil), Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
    Marginalization or informal settlements in present terms, the result of rapid urbanization and industrialization, and the urbanization transition to the socio-economic paradigm, the paradigm is the dominant socio-economic and parallel transmission. This phenomenon continues to spread in recent decades with the advent of the information society and if there is no obligation to survive and reproduce. Since the 1980s, empowerment strategies and reform the World Bank initiative to organize informal settlements, people living in these settlements as a problem, but as an asset looks and improve their socio-economic role of facilitator lead the government they have their commitment and empowerment to replace the culture of entitlement and the culture of poverty. The methodology of this study, "analytical", which has been collecting data based on field studies; therefore, the application of strategic analysis, SWOT, TOP empowerment strategies and crisis management in the communities in informal settlements presented Eslamshahr Is. And also can be said with integrated management and efficient with careful planning in the neighborhoods, to prevent it and the consequences of its destructive somewhat reduced. At the end of the research priorities for action and proposed solutions from the municipal administration, and how to take advantage of popular groups and NGOs, organizing and empowering communities in informal settlements presented. The results show the user the current status of residential neighborhoods to improve informal settlements in the city Eslamshahr in relation to reducing the damage caused by the earthquake, And other crises, implementation of the modernization, improvement and empowerment in older tissues, Monitoring bodies active in the construction of urban and raising awareness of residents in the use of durable materials, the most important strategies, which are the top priorities for action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • crisis management
  • empowerment of informal settlements
  • analytical techniques
  • SWOT
  • Residential
  • City Eslamshahr

مراجع

احدنژادروشنی، محسن و دیگران، 1387، مدلسازی آسیب‌پذیری ساختمان‌های شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: شهر زنجان): مجلة جغرافیا و توسعه، شمارة 19.
احمدیان، آراسب،1380، بررسی تطبیقی مدیریت بحران و پیش بینی زمین لرزه: پژوهشنامة زلزله شناسی و مهندسی زلزله، سال چهارم، شمارة اول.
ایراندوست، کیومرث، 1381، سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره حاشیه نشینی، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 1388.
اطهاری، کمال، حاشیه نشینی در ایران علل و راه حل‌ها، مجموعه مقالات سمینار سیاست‌های توسعه مسکن در ایران، 1374.
اطهاری، کمال، عدالت در فضا، هفت شهر، شماره 9-10.
اسماعیل پور، نجما. 1389، بررسی وضعیت مسکن در سکونتگاه‌های غیر رسمی و ارائة راهبردهای ساماندهی آنها (نمونه موردی: محلة حسن آباد یزد): مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شمارة چهارم.
پیران، پرویز،1381، بازهم در باب اسکان غیررسمی مورد شیرآباد زاهدان، هفت شهر، شماره 9-10.
توفیق، فیروز، 1369، جمعیت مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی.
رضویان، محمدتقی، بیرامزاد، 1387، حبیب. عملکرد مدیریت شهرهای کوچک در برنامه‌ریزی کاربری اراضی (مطالعة موردی: شهر بناب): مجلة پژوهش‌های جغرافیایی، شمارة 62.
رهنمایی، محمدتقی، شاه حسینی، پروانه. 1383، فرایند برنامه‌ریزی شهری ایران، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
ریاحی، وحید، 1389، بررسی مخاطرات زیست محیطی محلات اسکان غیررسمی در پیرامون کلان شهر تهران، جلد 13 شماره 16.
سرتیپی پور، محسن 1390، معماری با مصالح کاغذی؛ اجرای بناهای موقت پس از سانحه: مجلة مسکن و محیط روستا، شمارة 134.
سرتیپی پور، محسن، 1388، بررسی تحلیلی مسکن روستایی در ایران: مجلة صفّه، شمارة 49.
گرکز، یونس و دیگران 1383، اصول مدیریت بحران در حوادث غیر مترقبه و بلایای طبیعی: یازدهمین کنفرانس دانشجویان عمران سراسر کشور، اول تا چهارم دی، دانشگاه هرمزگان.
گیوه چی، سعید،1389، برنامه‌ریزی شهری به منظور پیشگیری و کاهش اثرات سوانح، موسسه آموزش عالی و کاربردی حلال احمرایران، چاپ اول.
مرادی مسیحی، وازار،1384، برنامه‌ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران، تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
مهندسین مشاور فرنهاد، 1379، برنامه‌ریزی ساختاری- راهبردی توسعه شهری، جلد 4، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
ناصحی، وحید،1380، مفاهیم و نکاتی پیرامون مدیریت بحران: مجلة توسعة مدیریت، شمارة 34.
نسترن، مهین، هوشمندفر، سپیده. 1389، برنامه‌ریزی استراتژیک جهت ساماندهی قسمتی از بافت فرسودة شهر ارومیه: مجلة جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شمارة سوم.
هفت شهر، 1381، فصلنامه عمران و بهسازی شهری، سال سوم، شماره نهم و دهم.
Kajanus, M & others, 2004. The use of value focused thinking and the A SWOT hybrid.
Kajanus, M. 2000 A model for creating innovative strategies for an its application to a rural enterprise. Management Decision, 38.
Wheelen, T, L, Hunger, J, D1995. Strategic management and business policy (5th Ed). Reading, MA: Addison-Wesley,
Wright, Peter, D1998, Priwgle, Charles. Strategic Management. Text and cases, Mark J. Kroll: Memphis State University James Madison University, University of Texas of Tyler.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 6، شماره 25
اسفند 1395
صفحه 85-101

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار