شناسایی و امکان‌سنجی پهنه‌های مساعد برای ایجاد مراکز اقامتی گردشگری با استفاده از مدل (AHP) و (GIS) (مطالعه موردی: دهستان گلمکان شهرستان چناران)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

2 عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی

چکیده

    بر اساس آمار و گزارش­های سازمان جهانی گردشگری، امروزه جریان گردشگری به یکی از پررونق­ترین و گسترده­ترین فعالیت­های اقتصادی جهان تبدیل شده به طوری که در بیش از 150 کشور، یکی از پنج منبع اصلی درآمد و ارزآوری محسوب می­شود. در همین راستا فعالیت­های مربوط به میهمان­داری و پذیرایی گردشگران یکی از بخشهای اصلی اقتصاد گردشگری را تشکیل می­دهد که ظرفیت بالایی برای ایجاد اشتغال و درآمد بویژه در نواحی روستایی دارا می‌باشد. باتوجه به این مهم و همچنین اثرات مثبت فعالیت­های گردشگری دراقتصاد محل و زندگی افراد کم برخوردار، شناخت ظرفیت‌های گردشگری نواحی و مناطق به منظور ساماندهی فعالیت­ها و مکان­های گردشگر­پذیر در جهت افزایش رضایت گردشگران و نشت اقتصادی بیشتر برای جامعه میزبان و همچنین حفاظت زیست­بوم­ها اهمیت فراوان یافته است. در این رهگذر این پژوهش شناسایی پهنه‌های مساعد و مجاز دهستان گلمکان شهرستان چناران به عنوان یک تفرجگاه پیرامون شهری را به منظور استقرار اقامت­گاه‌های دائم و موقت گردشگری هدف قرار داده است. روش انجام پژوهش توصیفی – تحلیلی با اهدف کاربردی است که از طریق مطالعات اسنادی و میدانی محقق شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل سلسله مراتبی (AHP) و همچنین نرم­افزار GIS استفاده شده است. در روش سلسله مراتبی AHP ابتدا عوامل مؤثر پهنه­بندی به کمک متخصصین مربوطه شناسایی و سپس بوسیله روش سلسله مراتبی، وزن­دهی شده و در انتها معیارهای (لایه‌ها) بدست آمده با توجه به وزن هر معیار بوسیله توابع overley در نرم افزار GIS تلفیق شده و امتیاز هر پهنه با توجه به کل عوامل مؤثر و وزن آنها بدست آمده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد معیارهای طرح شده عمدتاً بر بنیان جاذبه‌های طبیعی ناحیه استوار است براین اساس پهنه‌های موجود در دهستان گلمکان جهت استقرار مراکز اقامتی و کمپ­های گردشگری به سه دسته ممنوع، مشروط و مجاز تقسیم می­شود. از یافته‌های دیگر پژوهش وجود تنها 17 درصد پهنه‌های مجاز با پتانسیل بالا برای استقرار مراکز اقامتی است که باید برای سرمایگذاری و احداث تأسیسات مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification of the Feasibility of Proper Regions for Establishing Residence for Tourists by Using GIS and AHP Model: Case Study of Golmakan, Chenaran

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar kadivar 1
  • Mohammad Ali Davaryar 2
  • mahdi Vafaei 3
1
2
3
چکیده [English]

Abstract
According to the reports and statistics given by the World Organization of Tourism, today tourism has become one of the most popular and widely practiced economic activities. It is considered as a major source of income in more than 150 countries. In this regard, the activities related to hospitality and catering of tourists make up an essential part of the tourism economy with a great potential to create employment and income, especially in rural areas. Due to this important issues and positive effects of tourism activities on the economy and life the less advantaged, knowing the capacity of tourist areas is necessary to organize activities and tourist places possible in order to increase the satisfaction of tourists, and more economic feasibility for the host community as well the protection of ecosystems. Thus, the study aim is to identify the permitted areas of opportunity in Golmakan, Chenaran city as a recreational resort around the city in order to establish permanent and temporary tourism residence. The research method is descriptive - analytical and applied, done through documentary and field study. To analyze the data, hierarchical model (AHP) and GIS software is used. In hierarchical moded (AHP), the factors that influence zoning were obtained by related experts and then weighed, and in the end, standards (layers) obtained were combined according to the weight of each criterion by overlay functions in GIS software. Each zone score was obtained with respect to the factors and weights. The findings show that the proposed criteria are majorly based on natural beauties of the region. Accordingly, the regions in Golmakan to accommodate and establish tourism settlements can be divided into prohibited, conditional and permitted. This research showed that there are only 17% of the allowed zones with high potential for the establishment of residential centers that should be considered for investment and construction of the facility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism residential centers
  • analytic hierarchy (AHP) - Zoning - Golmakan district

مراجع

آل ساعتی، توماس، (1379)، تصمیم گیری به روش AHP، ترجمه اللهیار افشار، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
باسط قریشی، مینا؛ کوهی، لیلا و آشفته پور، سپیده، (1391)، راهکارهای گسترش و فعال سازی خدمات توریستی در کانون‌های گردشگری روستایی، نمونه شهرستان لنگرود؛ مجموعه مقالات اولین کنفرانس توسعه روستایی رشت 1391.
پور طاهری، مهدی، (1389)، کاربرد روشهای تصمیم گیری چند شاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت.
توفیق، فیروز، (1372)، ارزشیابی چند معیاری در طرح ریزی کالبدی، مجله آبادی، شماره 11، سال هفدهم.
حافظ نیا، محمد رضا، (1389)، مقدمه‌ای بر روش تحیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، چاپ دوم.
رضوانی، محمد رضا، (1387)، توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، انتشارات دانشگاه تهران.
زبردست، اسفندیار، (1384)، روش‌های ارزیابی در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای، جزوه درسی «روش‌های برنامه ریزی 2»، گروه آموزشی شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبای تهران.
رضوانی، محمد رضا، (1382)، مقدمه‌ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس.
زیرک باش، دیبا، (1379)، بررسی نقش توریسم فرهنگی در طرح جامع اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، انتشارات دانشگاه اصفهان.
سرمد، غلامعلی، (1378)، روابط انسانی در سازمانهای آموزشی، انتشارات سمت، چاپ اول.
فرج زاده اصل، منوچهر، (1387)، سیستم اطلاعاتی جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه ریزی توریسم، انتشارات سمت، چاپ دوم.
کدیور، علی اصغر و سقایی، مهدی، (1384)، ساماندهی و راهکارهای توسعه گردشگری در تقرجگاه های پیرامون شهری، طرح تحقیقاتی، دانشگاه پیام نور.
معصومی اشکوری، سید حسن، (1387)، اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه‌ای، انتشارات پیام، چاپ چهارم.
مشهدی، سحر، بورقانی، سهیلا و فرهنگی، علی اکبر، (1391)، بررسی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری روستایی (منطقه مورد مطالعه روستای گرمه) کنفرانس توسعه روستایی رشت.
مهندسین مشاور پارسوماش پایدار، (1388)، طرحراهبردی محورگردشگری زشک ـ شاندیز.
مهندسین مشاور پارسوماش پایدار، (1388)، طرح ساماندهی منطقه گردشگری گلمکان «چشمه سبز».
مهندسین مشاور فرنهاد، (1385)، طرح ناحیه شهری مشهد.
مهندسین مشاور فرنهاد، (1386)، طرح مجموعه شهری مشهد، جلد خلاصه مطالعات پایه محیط طبیعی.
همایی فر، علی، (1386)، روش مقیاس وزنی AHP، جزوه درسی «مدل‌های کمی در شهرسازی»، گروه آموزشی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
یغفوری، حسین، علیزاده، محمد رضا و اسلامیفرد، فاطمه (1391)، ارزیابی توسعه گردشگری روستایی با تاکید بر رتبه بندی جاذبه‌ها، مجموعه مقالات همایش توسعه روستایی رشت 1391.
Fleischer. Aliza (2000): Support for Rural Tourism; Annals of Tourism Research, Vol. 27, No. 4
http://www.data.roostanews.ir.A vaylbel in 20012.
http://www.golmakane.blogfa.com data.roostanews.ir.A vaylbel in 20013.
http://www.khorasan.ir data.roostanews.ir.A vaylbel in 2014.
http://www.magiran.com data.roostanews.ir.A vaylbel in 2012.
http://www.sunlandtour.com. data.roostanews.ir. A vaylbel in 2013.
http://www.wokd bank(1998), avaylbel in 2012.
Malczewski,Jacek, 1999, GIS and multicriteria,Decision Analysis, John wilely& sons. publications, London.
WTO, 1993, Yearbook of Tourism statiscs, Vol. 1,2,3.
WTO,2011, Sustainable Tourism Development, Guide for Local Planner, World Tourism Organization, Spain.
http://www,UNWTO.org(2015) data.roostanews.ir. A vaylbel in 20015.
 
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 7، شماره 26
خرداد 1396
صفحه 111-132

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار