سنجش و ارزیابی فرآیند پایداری در روستاهای گردشگرپذیر مطالعه موردی: شهرستان عجب‌شیر- محور توریستی قلعه چایی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 مدرس گروه مهندسی معماری دانشگاه بناب، بناب، ایران

3 عضو هیئت علمی گروه مهندسی معماری دانشگاه بناب، بناب، ایران

چکیده

چکیده
امروزه نقش گردشگری در توسعه­­ی روستاها به‌ عنوان یک چارچوب و روش اصلی برای نشان دادن میزان پایداری در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست‌ محیطی توسعه محسوب می­شود؛ ولی بایستی توجه نمود که فرآیند سنجش میزان پایداری در روستاهای گردشگرپذیر مستلزم انتخاب متغیرها و مدل­هایی است که از توانایی لازم برای نشان دادن شرایط واقعی روستاها و همچنین پایداری آن­ها در مراحل مختلف توسعه برخوردار باشند. محور توریستی قلعه­چایی در شهرستان عجب­شیر نیز دارای نه روستای گردشگرپذیر بوده که در اثر ورود گردشگران دچار تغییراتی شده و نیازمند بررسی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با هدف ارزیابی پایداری در روستاهای محور قلعه­ چایی، و همچنین نمایش موقعیت روستاها درمراحل مختلف مدل چرخه حیات گردشگری و در نهایت بررسی ارتباط میان سطح پایداری با مراحل مدل چرخه حیات صورت گرفته است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و به شیوه­ی پیمایشی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را ساکنان نه روستای و همچنین گردشگران وارد شده به این منطقه تشکیل داده است. برای جمع­آوری داده­ها با استفاده از فرمول کوکران200 نفر از جامعه محلی و 200 نفر نیز از بین گردشگران به روش تصادفی ساده به‌ عنوان حجم نمونه انتخاب شده­اند. روایی محتوایی پرسشنامه­ها از دید کارشناسان و اساتید بسیار خوب و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 92/0 برای جامعه محلی و 90/0 برای گردشگران محاسبه‌شده است. داده­ها پس از جمع­آوری، با استفاده از مدل بارومتر پایداری، مدل چرخه حیات گردشگری و آزمون کندال تجزیه‌ و تحلیل شده­اند. نتایج حاصل از پیاده­سازی مدل­ بارومتر نشان داد که تمامی روستاها در سطح پایداری متوسط و پایداری بالقوه قرار دارند؛ همچنین نتایج حاصل از مدل چرخه­ی حیات نیز نشان می­دهد که روستاهای قوزولجه با 550/0 و ینگجه با 523/0 در مرحله توسعه و بقیه­ی روستاها در مرحله درگیری هستند. همچنین بر اساس نتایج آزمون کندال بین سطوح مختلف پایداری و موقعیت قرارگیری روستاها همبستگی مثبت و معنی­دار وجود دارد که بیشتر در بعد پایداری اقتصادی و مرحله درگیری است؛ بنابراین در راستای استفاده از ظرفیت­های گردشگری برای دست­یابی به توسعه­ی پایدار روستاها بایستی اقداماتی در جهت تأمین امکانات و زیرساخت­های مورد نیاز برای جذب حداکثری گردشگران صورت گیرد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and Evaluation of sustainability in touristic villages Case Study: Ajabshir County- touristic axis of Ghale Chayee

نویسندگان [English]

  • Vakil Heidari Sareban 1
  • Ali Majnoony Tutakhaneh 2
  • Soghra Niroumand Shishavan 3
1 Associate Prof. of Geography & Rural Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran
2 Department of Art & Architecture, University of Bonab, Bonab, Iran
3 Department of Art & Architecture, University of Bonab, Bonab, Iran
چکیده [English]

Abstract
    Today the role of tourism in developing villges is considered as a main method for releaving the levels of sustainability in different aspects of social, economic and environmental; but it is noticable that the process of assesment of levels of sustainability in touristic villages entails selection of variables and models that are capable to reveal real conditions of villages and their sustainalbility in different stages of development. Ghale Chayee touristic axis in Ajabshir County include 9 touristic villages that changed due to the enterence of tourists and should be studied. This research is applied research that has been done with the aim of evaluating sustainability in Ghale Chayee touristic axis villiges, showing the location of villages in different phases using Tourist life cycle model and finally investigating the relationship of sustainablility with phases of life cycle model. This research has been done with the approach of descriptive- analytical and method of surveying. The population include residents of 9 villages and tourists entering to this area. For collecting data 200 people from local society and 200 people from tourists has been selected randomly as a sample size and by using Cochran formula. Content validity of questionnaires from viewpoint of experts and professors calculated well and stability of questionnaire calculated 92% for local society and 90% for tourists using Cronbach's alpha formula. Data after collecting, has been analyzed using Barometer Sustainability Model, Tourist life cycle model and Kendall test. The results of implementation of Barometer Model showed that all villages are in average and potential level of sustainablility. Also the results of life cycle model revealed that village Gozlujeh with 55% and Yengjeh with 523% are in development stage and the rest of the villages are in involvement phase. Also based on the results of Kendall test, there is a significant positive correlation between different levels of sustainability and rural location. It is more in economic sustainablity and involvement phase. Therefore, in order to utilize the capacity of tourism to achieve sustainable development of rural areas to provide required facilities and infrastructure to attract maximum tourists.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Tourism
  • Rural tourism
  • Assessment and Evaluation
  • Barometer
  • life cycle
  • Ghale Chayee

مراجع

پور اصغر سنگاچین، فرزام؛ صالحی، اسماعیل؛ مثنوی، محمدرضا (1389). مقایسه تطبیقی- تحلیلی روش‌های سنجش توسعه پایدار، مجله پژوهش­های محیط‌زیست، شماره 1: صص 67- 82.
حیدری، رحیم (1389)، مبانی برنامه­ریزی صنعت گردشگری، چاپ اول، تهران: ص 58.
خانی، فضیله؛ قاسمی، ابوطالب؛ قنبری نسب، علی (1388). بررسی اثرات گردشگری ساحلی با تکیه بر نظرسنجی از خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: روستای چمخاله، شهرستان لنگرود)، جغرافیای انسانی، شماره 4: صص 64-51.
رضوانی، محمدرضا؛ اکبریان رونیزی؛ سعید رضا، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ بدری، علی (1391). تبیین شاخص­های محک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلان‌شهرها، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 81: صص 69-94.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داود؛ پور طاهری، مهدی (1389). فرایند بومی­سازی شاخص­های توسعه پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهش­های روستایی، شماره 4: صص 1- 14.
سرایی، محمدحسین؛ زارعی، فرشاد (1388). جای پای بوم‌شناختی (EF) به‌عنوان شاخص سنجش پایداری اجتماعات، مجله محیط‌شناسی، شماره 50: صص 15-26.
شریف­زاده، ابوالقاسم؛ مراد نژاد، همایون (1387). توسعه پایدار و گردشگری روستایی، ماهنامه اقتصاد جهاد، شماره 250 و 251: صص 41-61.
شکور، علی؛ قریشی، محمد؛ لشکری، مریم (1390). ارزیابی و سنجش چگونگی پایداری گردشگری در بهشت گمشده بوان ممسنی با استفاده از مدل ردپای اکولوژیک، نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، شماره 11: صص 57-68.
مهدوی، محمدرضا؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ سجاسی قیداری، حمدالله (1393). ارزیابی فرآیند توسعه گردشگری روستاهای تاریخی- فرهنگی روستاها با استفاده از چرخه حیات گردشگری، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 10، صص 32-11
Arcese, G. , et al. (2013). "Social life cycle assessment as a management tool: Methodology for application in tourism. " Sustainability 5(8): 3275-3287.
Andersson, T. D. and E. Lundberg (2013). "Commensurability and sustainability: Triple impact assessments of a tourism event. " Tourism Management 37: 99-109.   
Asciuto, A. , et al. (2013). "An exploratory study of sustainable rural tourism in Sicily. " International Journal of Business and Globalisation 11(2): 149-158.   
Bramwell, B. , lane, B. , (1993). "Sustainable tourism: an evolving global approach", sustainable tourism, N 1, pp1-5.
Cater, E. , (2013), "Ecotourism in the world; Problems and prospect forsustainability", New York, NY: John Wiley and Sons.
Dwyer, L. , Edwards, D. , Mistilis, N. , Roman, C. , Scott, N. , (2014), "Destination and enterprise management for a tourism future", Tourism Management, No2, pp. 63–74.
Eiliott, A. , (1997), "politics and public sector management London: Rout ledge", tourism,no 1,p2.
Garay, L. and G. Canoves (2011). "Life cycles, stages and tourism history: The Catalonia (Spain) experience. " Annals of Tourism Research 38(2): 651-671.
Hardi,A. ,(1999), "the dashboard of sustainability, Winnipeg, Manitoba", Canada: consultative group on sustainable development indicators and international institute for sustainable development.
Irshad, H. M. , (2010), "Rural Tourism An Overview", Rural Development Division,Agricoltur And Rural Development.
Komppula, R. (2014). "The role of individual entrepreneurs in the development of competitiveness for a rural tourism destination–A case study. " Tourism Management 40: 361-371.
Liue, Z. , (2003), "Sustainable tourism development: A critique", sustainable tourism, 11(6): 459-475.
Okech, R. , (2012), "Rural Tourism As A Sustainable Development Alternative: An Analysis Whit Special Reference To Loanda,Kenya",Cultur, pp36-54.
Pope, J. , (2012),"Conceptualizing sustainability assessment", Environmental Impact Assessment Review, 24, PP. 595 – 616.
Prescott-Allen, R. , (1995), "Assessing Rural Sustainability", International Union For Conservation Of Nature And Natural Resources - World Conservation Union.
Scott, d. , Lemieux, c. , (2010), "Weather and Climate Information for Tourism", Environmental Sciences, no 1, pp 146-183.
Shaalam, I. M. , (2010),"Sustainable tourism development in the Red Sea of Egypt threats and opportunities", Cleaner Production, no13, pp 83-87.
Sinclair Donald. , (2010),"Developing indigenous tourism: challenges for the Guianas", International, Contemporary Hospitality Management, Volume 15 ,pp 140-146.
Stasiukynas, A. , Raslanas, S. , Jurgelaityte, E. ,(2013), "Sustainability Assessment Studies of Recreational Buildings", Procedia Engineering, no 57, pp 929-937.
Torres-Delgado, A. and F. L. Palomeque (2014). "Measuring sustainable tourism at the municipal level. " Annals of Tourism Research 49: 122-137.
Woo, E. , et al. (2015). "Life satisfaction and support for tourism development. " Annals of Tourism Research 50: 84-97.
Yang, J. , et al. (2014). "Sustaining culture and seeking a Just Destination: governments, power and tension–a life-cycle approach to analysing tourism development in an ethnic-inhabited scenic area in Xinjiang, China. " Journal of sustainable tourism 22(8): 1151-1174.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 6، شماره 23
شهریور 1395
صفحه 93-112

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار