نقش حکم‌روایی مطلوب شهری در افزایش تاب آوری سکونت گاه های غیررسمی در ایران (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی معماری، دانشگاه بناب، بناب، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

4 مدرس گروه مهندسی معماری، دانشگاه بناب، بناب، ایران

چکیده

در سال­های اخیر، مطالعه درباره­ی ضرورت و اهمیت به کارگیری اصول تاب­آوری شهری و عوامل مؤثر بر آن در زمینه کاهش خطرات در شهرها و مخصوصاً شهرهای دارای سکونتگاه­های غیررسمی توجه بسیاری از صاحب­نظران را به خورد جلب کرده است. در این میان ضررورت توجه به اصول حکم­روایی مطلوب شهری و از آن جمله نقش و جایگاه ساکنین محلات دارای سکونتگاه­ غیررسمی در ارتقای تاب­آوری اهمیت بیشتری برخوردار است. هدف این مقاله بررسی نقش حکم­روایی مطلوب شهری در افزایش تاب­آوری سکونت­گاه­های غیررسمی است. تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیل و نیز از نوع همبستگی و علّی است. جامعه آماری تحقیق ساکنان سکونت­گاه­های غیررسمی کلان شهر تبریز می‌باشد. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه تحقیق 400 نفر به دست آمد. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از آزمون همبستگی اسپیرمن و آزمون رگرسیون چندمتغیره گام به گام استفاده شد. روایی صوری پرسش‌نامه توسط اساتید دانشگاهی و متخصصان شهری مورد تأیید قرار گرفت. با استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا پایایی پرسش‌نامه تحقیق 92/0 برای پرسشنامه حکمروایی مطلوب شهری و 91/0 برای پرسشنامه­ی تاب­آوری شهری محاسبه شد. نتایج ِیافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از بین متغیرهای حکم­روایی مطلوب شهری به جز دو متغیر حاکمیت قانون و عدالت و انصاف، بقیه­ی متغیرها با متغیر وابسته رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چندمتغیره روشن ساخت که متغیر مسئولیت­پذیری بیشتر از سایر متغیرها قدرت تبیین متغیر تاب­آوری را داشته و بعد از آن به ترتیب متغیرهای شفافیت، مشارکت­پذیری، پاسخ­گویی، اجماع­سازی و کارآیی و اثربخشی قرار دارند. این شش متغیر توانایی تبیین 89/0 درصد از تغییرات تاب­آوری سکونت­گاه­های غیررسمی را دارند. در نهایت پیشنهاد‌های کاربردی در زمینه­­ی نقش هریک از ابعاد حکم­روایی در افزایش تاب­آوری ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of good urban governance in increasing the resilience of informal settlements in Iran, Case study: Tabriz megalopolis

نویسندگان [English]

  • Heidare Lotfi 1
  • Mojtaba Mofareh 2
  • Ahmad Aftab 3
  • Ali Majnoony 4
1 Associate professor of Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Academic Staff of Architecture, University of Bonab, Bonab, Iran
3 Ph.D. Student of Geography and Urban planning, Mohaghegh Ardabili University, Ardebil Iran
4 Academic Staff of Architecture, University of Bonab, Bonab, Iran
چکیده [English]

Abstract
          The purpose of the paper is to investigate the role of good urban governance in increasing the resilience of informal settlements. This is a casual and correlational descriptive applied research, which uses an analytical approach. Research population of the study are residents of informal settlements of Tabriz metropolis. Using simple sampling method and Cochran formula, the sample size obtained 400 people. To analyze the data, the spearman correlation coefficient and multiple regression (stepwise) tests have been used. Validity of the questionnaire was confirmed by academics and urban professionals. Using Cronbach Alpha special formula, the reliability of questionnaire obtained 0.92 for good governance and 0.91 for urban resilience. Research findings show's that except the variables of rule of the law and justice and fairness, the remaining variables of good urban governance have a significant relationship with the dependent variable. Also the results of multiple regression test revealed that the variable of responsibility has the power of predicting resilience more than other variables, and the variables of transparency, participation, responsiveness, consensus building, efficiency and effectiveness respectively are the next. These six variables have the ability of predicting 89% of resilience changes of informal settlements. Finally, practical recommendations about the role of each of the aspects of governance on increasing the resilience is provided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: good urban governance
  • Informal Settlements
  • Resilience
  • Iran
  • Tabriz megalopolis

مراجع

آنامرادنژاد، رحیم؛ ملکشاهی، غلامرضا؛ محمدی، عبدالحمید(1393)، ارزیابی نقش سکونتگاه های غیررسمی در گسیختگی فضایی شهر، مطالعه موردی: گنبد کاووس، فصلنامه برنامه­ریزی فضایی، 4(15): 65-86.
حاجی نژاد، علی؛ بدلی، احد؛ آقای، واحد(1394)، بررسی عوامل مؤثر بر آسیب­پذیری ناشی از زلزله در مناطق شهری دارای سکونت­گاه­های غیررسمی با استفاده از  GIS(مطالعه موردی: مناطق 1 و 5 تبریز)،مجله مخاطرات محیطی، 4(6): 33-56.
علیپور مقدم, فرزانه؛ خوشنویس، احمد میرزاکوچک (۱۳۹۲). بررسی شاخص مسکن و وضعیت سکونت در سکونتگاههای غیررسمی و ارائه راهبردهای ساماندهی آنها (نمونه موردی: محله­ی آلله آباد کرمان). اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار. تهران: انجمن محیط زیست کومش، دانشگاه صنعت هوایی.
ملکی، سعید؛ امان­پور، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ(1396)، سازمان­یابی فضایی و گسترش سکونتگاه­های غیررسمی در کلانشهر تبریز، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 5(1)، 79-106.
نعمت­اللهی، شهین دخت(1395)، تحلیل جامعه­شناختی ناپایداری توسعه شهری در سکونتگاه­های غیررسمی کلانشهرها(نمونه موردی: شهر تبریز)، فصلنامه مطالعات جامعه­شناسی، 7(26)، 51-37.
Ahern, J. (2011). "From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability and resilience in the new urban world." Landscape and Urban Planning 100(4): 341-343.
Ahern, J. (2013). "Urban landscape sustainability and resilience: the promise and challenges of integrating ecology with urban planning and design." Landscape Ecology 28(6): 1203-1212.
Augustijn-Beckers, E.-W., et al. (2011). "Simulating informal settlement growth in Dar es Salaam, Tanzania: An agent-based housing model." Computers, Environment and Urban Systems 35(2): 93-103.
Birkmann, J., et al. (2010). "Adaptive urban governance: new challenges for the second generation of urban adaptation strategies to climate change." Sustainability Science 5(2): 185-206.
Bouckaert, G. and S. Van de Walle (2003). "Comparing measures of citizen trust and user satisfaction as indicators of ‘good governance’: difficulties in linking trust and satisfaction indicators." International Review of Administrative Sciences 69(3): 329-343.
Breiman, R. F., et al. (2012). "Population-based incidence of typhoid fever in an urban informal settlement and a rural area in Kenya: implications for typhoid vaccine use in Africa." PloS one 7(1): e29119.
Buch, T., Hamann, S., Niebuhr, A., & Rossen, A. (2014). What makes cities attractive? The determinants of urban labour migration in Germany. Urban Studies, 51(9), 1960-1978.
Camfield, L. (2012). "Resilience and well-being among urban Ethiopian children: What role do social resources and competencies play?" Social indicators research 107(3): 393-410.
Chelleri, L. (2012). "From the «Resilient City» to Urban Resilience. A review essay on understanding and integrating the resilience perspective for urban systems." Documents d'anàlisi geogràfica 58(2): 287-306.
Chen, W., Hall, B. J., Ling, L., & Renzaho, A. M. (2017). Pre-migration and post-migration factors associated with mental health in humanitarian migrants in Australia and the moderation effect of post-migration stressors: findings from the first wave data of the BNLA cohort study. The Lancet Psychiatry, 4(3), 218-229.
Davoudi, S., et al. (2012). "Resilience: A Bridging Concept or a Dead End?“Reframing” Resilience: Challenges for Planning Theory and Practice Interacting Traps: Resilience Assessment of a Pasture Management System in Northern Afghanistan Urban Resilience: What Does it Mean in Planning Practice? Resilience as a Useful Concept for Climate Change Adaptation? The Politics of Resilience for Planning: A Cautionary Note: Edited by Simin Davoudi and Libby Porter." Planning Theory & Practice 13(2): 299-333.
de Oliveira, J. A. P., et al. (2013). "Green economy and governance in cities: assessing good governance in key urban economic processes." Journal of Cleaner Production 58: 138-152.
Dovey, K. and R. King (2012). "Informal urbanism and the taste for slums." Tourism Geographies 14(2): 275-293.
Elshehabi, O. (2015). Rootless Hubs: Migration, Urban Commodification and ‘the Right to the City’in the GCC. Transit States: Labour, Migration & Citizenship in the Gulf, London, Pluto Books, 101-131.
Folke, C., et al. (2010). "Resilience thinking: integrating resilience, adaptability and transformability." Ecology and Society 15(4): 20.
Gilbert, A. (2014). "Housing the urban poor." The companion to development studies: 257-262.
Green, R. and L. Bosher (2008). "Informal settlements and natural hazard vulnerability in rapid growth cities." Hazards and the Built Environment: Attaining Built-in Resilience: 218.
Hassink, R. (2010). "Regional resilience: a promising concept to explain differences in regional economic adaptability?" Cambridge Journal of Regions, Economy and Society 3(1): 45-58.
Jabareen, Y. (2013). "Planning the resilient city: Concepts and strategies for coping with climate change and environmental risk." Cities 31: 220-229.
Jordhus-Lier, D. (2015). Community resistance to megaprojects: The case of the N2 Gateway project in Joe Slovo informal settlement, Cape Town. Habitat International, 45, 169-176.
Kaplan, H. B. (2005). Understanding the concept of resilience. Handbook of resilience in children, Springer: 39-47.
Karanja, I. (2010). "An enumeration and mapping of informal settlements in Kisumu, Kenya, implemented by their inhabitants." Environment and Urbanization 22(1): 217-239.
Krasny, M. E. and K. G. Tidball (2009). "Applying a resilience systems framework to urban environmental education." Environmental education research 15(4): 465-482.
Lees, L. and R. Imrie (2014). "Beyond urban sustainability and urban resilience: towards a socially just future for London." Sustainable London?: The future of a global city: 305.
Liao, K.-H. (2012). "A Theory on Urban Resilience to Floods--A Basis for Alternative Planning Practices." Ecology and Society 17(4): 48.
McCall, M. K. and C. E. Dunn (2012). "Geo-information tools for participatory spatial planning: Fulfilling the criteria for ‘good’governance?" Geoforum 43(1): 81-94.
Moreno-Pires, S. and T. Fidélis (2012). "A proposal to explore the role of sustainability indicators in local governance contexts: The case of Palmela, Portugal." Ecological Indicators 23: 608-615.
Müller, B. (2011). Urban and regional resilience–A new catchword or a consistent concept for research and practice? German Annual of Spatial Research and Policy 2010, Springer: 1-13.
Pierce, J., et al. (2011). "Resilience and sustainability in US urban areas." Environmental Politics 20(4): 566-584.
Shen, L.-Y., et al. (2011). "The application of urban sustainability indicators–A comparison between various practices." Habitat International 35(1): 17-29.
Speer, J. (2012). "Participatory governance reform: A good strategy for increasing government responsiveness and improving public services?" World Development 40(12): 2379-2398.
Stewart, K. (2006). "Designing good urban governance indicators: The importance of citizen participation and its evaluation in Greater Vancouver." Cities 23(3): 196-204.
Tanner, T., et al. (2009). "Urban governance for adaptation: assessing climate change resilience in ten Asian cities." IDS Working Papers 2009(315): 01-47.
UN-HABITAT(2002); The Global Campaign on Urban Governance, concept paper,2nd Edition, Nairobi
Vearey, J., Thomson, K., Sommers, T., & Sprague, C. (2017). Analysing local-level responses to migration and urban health in Hillbrow: the Johannesburg Migrant Health Forum. BMC public health, 17(3), 427.
World Bank, (2011), World Development Report.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 30
خرداد 1397
صفحه 209-224

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار