راهبردهای آمایش مناطق مرزی ایران با بکارگیری مدل SWOT و تحلیل شبکه‌ای ANP (مطالعه موردی : خراسان جنوبی)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

3 گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

مناطق مرزی بدلیل یکسری ویژگی‌های خاص از جمله دوری از مرکز، توسعه نیافتگی، ناپایداری سکونت، تبادلات مرزی و ... از دیرباز مورد توجه حکومتها بوده است. اما آمایش این مناطق هنوز جایگاه واقعی خود را در نظام برنامه‌ریزی کشور پیدا نکرده است. استان خراسان جنوبی با داشتن بیشترین مرز با کشور افغانستان از نظر توسعه یافتگی در ردیف استانهای کمتر توسعه یافته است.و از فرصت ها و قابلیت‌های مرزی کمتر استفاده نموده است. پژوهش اخیر با روش کمی و با ماهیت توصیفی– تحلیلی و با شیوه میدانی و کمک پرسشنامه و تجزیه و تحلیل با استفاده از مدل SWOT و ANP به ارائه الگوی مناسب برای آمایش مناطق مرزی پرداخته است. نتایج حاصله نشان می‌دهد الگوی مناسب برای مناطق مرزی از نوع تهاجمی است و بر اساس اولویت‌بندی، استراتژی تهاجمی (SO) یعنی تقویت همزمان زیرساختهای توسعه و امنیت برای نیل به توسعه پایدار از اولویت اول برخوردار است. نتایج بدست آمده از وزن‌دهی به زیر معیارها نیز بیانگر این واقعیت است که وجود بازارچه‌های مرزی، گمرک و منطقه ویژه اقتصادی (S2) مهمترین نقطه قوت استان، امنیت نسبی موجود در مرز (O3) مهمترین فرصت استان، بی‌ثباتی طرف افغان در مناسبات تجاری و سیاسی (T2) مهمترین تهدید استان و ضعف زیرساخت‌های کالبدی (جاده، راه آهن و..) (W4) مهمترین نقاط ضف استان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Territorial Strategies for Iranian border regions using the SWOT model and ANP network analysis (Case Study: South Khorasan)

نویسندگان [English]

  • Hojat Mahkouii 1
  • mahdi mahmodi 2
  • Ahmad Khademalhosyni 3
  • hamid saberi 3
1 Departmant of Political Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Department of Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran
3 Department of Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
چکیده [English]

Border regions have long been considered by governments for a number of specific features, including eccentricity, lack of development, habitation instability, border interactions, and so on. But the planning of these areas has not yet arrived at its true position in the country's planning system. South Khorasan province having the largest border with Afghanistan is still one of the less developed provinces and has used fewer border opportunities and capabilities. This is a quantitative research with a descriptive-analytic nature and provides a suitable model for planning the border regions using field method, questionnaire and analysis via the SWOT and ANP model. The results show that an aggressive strategy is the appropriate pattern for border regions and based on prioritization, the aggressive strategy (SO)-the simultaneous empowerment of development and security infrastructures to achieve a sustainable development- is set in the top rank. Moreover, the results of weighing the criteria indicate that the existence of border markets, customs and special economic zone (S2) are the most important strength

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use planning
  • Border Regions
  • South Khorasan
  • SWOT Model
  • ANP Network

مراجع

حافظ­نیا، محمدرضا (1392)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی، چاپ سوم.
درایسدل، آلاسدیر و بلیک، جرالد.اچ (1376)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
سهامی، حبیب­اله (1386)، آمایش و مکانیابی، تهران، انتشارات دانشگاه مالک اشتر.
عزتی، نصرالله، حیدری­پور، اسفندیار، اقبالی، ناصر (1390)، نقش و جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه­ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران)، فصلنامه علمی پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره چهارم: 197 -179.
عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف (1388)، توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران، فصلنامه باغ نظر، شماره 12 : 76-57.
مرکز ملی آمایش سرزمین (1385)، شرح خدمات آمایش سرزمین.
معصومی اشکوری، سید حسن (1376)، اصول و مبانی برنامه­ریزی منطقه­ای، تهران، انتشارات مولف.
مجتهدزاده، پیروز (1386)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران، سمت، چاپ سوم.
میرحیدر، دره (1385)، اصول و مبانی جغرافیای سیاسی، تهران، سمت، چاپ چهارم.
مختاری­هشی، حسین، مومنی، مهدی، باقری، مهرداد (1393)، تدوین راهبردهای آمایش مناطق مرزی؛ مطالعه موردی مرزهای شرقی کشور، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 1393، شماره سوم: 254- 237.
مخدوم، مجید (1387)، شالوده آمایش سرزمین، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ یازدهم.
مهندسین مشاور ستیران (1354).
Anderson, J and L. Dowd. (1999). Borders, Border Regions and Territoriality: Contradictory Meanings, Changing Signify cancer Regional Studies, Vol. 33.7, pp. 593- 604
Atzili, B & Kadercan, B. (2017). Territorial designs and international politics: the diverging constitution of space and boundaries , Territory, Politics, Governance, vol. 5(2) ,115–130
Frank, S. Spyra, M. Furst, C. (2017). Requirements for cross-border spatial planningtechnologies in the Europeancontext, Change Adaptation Socioecol. Syst, 3, 39–46
Hill, T., Westbrook, R. (1997). SWOT analysis: It’s time for a product recall. Long Range Planning, 30, 46–52.
Houben, G., Lenie, K., Vanhoof, K. (1999). A knowledge-based SWOTanalysis system as an instrument for strategic planning in small and medium sized enterprises. Decision Support Systems, 26, 125–135.
Kajanus, M., Kangas, J., Kurttila, M. (2004). The use of value focused thinking and the A’WOT hybrid method in tourism management. Tourism Management, 25, 499–506.
Kangas, J., Kurtila, M., Kajanus, M., Kangas, A. (2003). Evaluating the management strategies of a forestland estate-the S-O-S approach. Journal of Environmental Management, 69, 349–358.
Niles H. (ed.).(1978). Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study; Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy. Ballinger Publication Co., pp. 246-261 Cambridge, UK.
Stewart, R., Moamed, S., Daet, R. (2002). Strategic implementation of IT/IS projects in construction: A case study. Automation in Construction,11, 681–694.
Tripathi , D. ( 2015). Interrogating Linkages Between Borders, Regions, and Border Studies Journal of Borderlands Studies , 1-13
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 35
شهریور 1398
صفحه 49-59

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار