مقایسه راهبردهای امنیتی ایران و امریکا برای امنیت سازی در خلیج‌فارس

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

2 دانشیار جغرافیای سیاسی و گردشگری، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 استادیار جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

منطقه­ ی خلیج فارس همواره به عنوان یکی از مناطق مهم امنیتی، راهبردی و اقتصادی در نظام بین الملل از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده، به گونه‌ای که در طول قرن‌های اخیر، پیوسته مورد توجه قدرت‌های بزرگ جهانی بوده و از تجاوز آن‌ها در امان نمانده و از ناامن­ترین و بی­ثبات­ترین مناطق در میان مناطق مختلف جهان بوده است. پژوهش حاضر امنیت منطقه خلیج فارس را تنها در سطح نظامی بررسی نکرده بلکه با در نظر داشتن ابعاد متکثر امنیت در عصر حاضر به موضوع تحقیق می‌پردازد. نزدیکی جغرافیایی و میزان تعاملات سیاسی اقتصادی و... همسایگان و همچنین آسیب‌پذیری‌های متقابل آنان به حدی است که می‌توان امنیت و ناامنی در خلیج فارس را به هم پیوسته ارزیابی نمود. ایالات متحده آمریکا که پس از جنگ جهانی دوم سیاست خارجی فعالی را در قبال تحولات جهانی و منطقه‌ای در پیش گرفت. از طرف دیگر یکی از اصلی‌ترین دلایل تمرکز غرب بر خلیج فارس و قرار گرفتن آن در صدر استراتژی آمریکا لزوم جلوگیری از افزایش نفوذ و قدرت مانور ایران در منطقه بوده است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از تحلیل و مقایسه راهبردهای امنیتی ایران و امریکا برای امنیت سازی در خلیج ‌فارس در سه سطح نظامی و سیاسی و اقتصادی. سؤال اصلی مقاله این است که راهبردهای امنیتی ایران و امریکا برای امنیت سازی در خلیج فارس در سه سطح نظامی و سیاسی و اقتصادی کدام­اند؟ روش مورد استفاده پژوهش توصیفی- تحلیلی است. نتایج مقاله نشان می‌دهد که موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک خلیج فارس باعث توجه و مداخله قدرت­های بزرگ بین المللی به این منطقه شده و در نتیجه نقش‌آفرینی قدرت‌های بیرونی به عنوان عامل مداخله­گر بیرونی باعث ناکامی تلاش­های درونی برای ایجاد امنیت مبتنی بر مشارکت بازیگران بومی در منطقه شده است و در نتیجه راهبردهای امنیتی ایران و امریکا برای امنیت سازی در خلیج فارس در سه سطح نظامی و سیاسی و اقتصادی با هم متفاوتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparison of Iran-US Security Strategies for Security in the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • Sajjad Alifarja 1
  • heidar lotfi 2
  • Majid vali Shariat Panahi 3
  • Ali Asghar Esmaeilpour Roshan 4
1 PhD student of Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Associate Professor of Political Geography and Tourism, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
3 Associate Professor, Department of Geography, Yadgar Imam (RA) Shahr Ray Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Political Geography, Yadgar Imam (RA) Shahr Ray Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Persian Gulf region has always been one of the most important security, strategic and economic areas that has a special place in the international system, as it has been for many centuries, has been the focus of great world powers and do not be afraid of raping them and it has been one of the most insecure and unstable regions in the world. Geopolitical, geostrategic and geo-economics position of the Persian Gulf has attracted the attention and intervention of major international powers in the region and thus the role of external power as an external interventionist failure of internal efforts to create security based on the participation of indigenous actors in the area. The present study did not examine the security of the Persian Gulf region only at the military level rather, considering the multifaceted dimensions of security in the present age deals with research. Geographical proximity and extent of political economic interactions and ... neighbors and also their mutual vulnerabilities to a degree, security and insecurity in the Persian Gulf can be assessed interconnected. United States of America that's after World War II pursued an active foreign policy towards global and regional developments. On the other hand, one of the main reasons for the West's focus on the Persian Gulf and put it at the top of US strategy. There has been a need to curtail Iran's influence and maneuverability in the region. The main purpose of this thesis is analyzing and Comparing Iran and US Security Strategies for Security in the Persian Gulf at three levels: military, political and economic. The main question of the thesis is that what are the US Iran Security Strategies for Security in the Persian Gulf at three levels of military, political and economic? The method used is descriptive survey research. The results of the dissertation show that US Iran Security Strategies for Security in the Persian Gulf There are three levels of military, political and economic differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security
  • Regional Security
  • Persian Gulf
  • Iran
  • America

مراجع

بـرزگر، کیهان­(1388)، خاورمیانه در برزخ بحران و ثبات، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 141، بهمن.
ابراهیمی فر طاهره­(۱۳۸۱)، الگوهای اعتمادسازی در منطقه خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
ابراهیمی فر، طاهره­(1381)، الگوهای اعتمادسازی در منطقه خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
ابراهیمی، نبی الله­(١٣٨٩)، ­چشم انداز روابط کشورهای عرب با عراق جدید‌­، فصلنامه‌ مطالعات راهبردی، س ١٣، ش اول، بهار.
اتوتایل، ژئارید‌ و دیگران­ (1378)، اندیشه‌های ژئو پلیتیکی در قرن بیستم، ترجمۀ محمد رضا حافظ نیا، هاشم‌ نصیری‌. تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی‌ و بین‌ المللی.
احمدی پـور، زهــرا و رضــا جـنیـدی و فـردوس آقـا‌ گـل‌ زاده­(١٣٩٥)، مفهـوم سـازی گفتمـان ژئوپلیتیکی تروریسم؛ تصویرسازی ژئوپلیتیکی دولـت بـوش از خاورمیانـه، فصـلنامه ژئوپلیتیـک، سـال ١٢، شماره ٣، صص. ٥٣٢٨.
احمدی پور، زهرا(1379)، ژئوپلیتیک جدید ایران بعد از جنگ سرد، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 39، اسفند 1379.
احمدی، حمید(1369)، ریشه‌های بحران در خلیج فارس، تهران چاپ، انتشارات کیهان. 
احمدیان، حسن­(١٣٩٣)، ­تحولات یمن در نگاه‌ اروپایی‌، دیدگاهی آلمانی، تحلیل راهـبردی­، مـرکز تحقیقات استراتژیک‌، معاونت‌ پژوهش‌ های سیاست خارجی، ش ١٢٧، آذر.
احمدیان، قدرت­(1376‌)، ­الگوی رفـتاری قـدرت‌های بزرگ در بحران‌های بین‌المللی­، سـیاست دفـاعی، ش 20 و 21، پاییز و زمستان.
احمدی‌پور، زهرا(1379)، «ژئوپلیتیک جدید ایران بعد از جنگ سرد»، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 39، اسفند 1379.
جالینوسی، سیداحمد و دیگران(1395)، بررسی سند استراتژی امنیت ملی آمریکا و تاثیرآن بر امنیت ملی ج.ا.ایران، مجله مطالعات تاریخ، زمستان 95، جلد 13. شماره 43.
جعفری ولدانی، اصغر­(١٣٧٦)، بررسی تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق، چـاپ ســوم‌، تهران‌: دفتر مطالعات سیاسی و بـین المـللی‌
جعفری ولدانی، اصغر(1384)، ژئوپلیتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.
جعفری ولدانی، اصغر، بیداقی، احد­(١٣٨٧)­، مرزهای ناپیدای هویت‌ و تمامیت‌ ارضی کشورها، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شـماره ٢٤ عـلمیپژوهـشی
حافظ نیا، محمدرضا(1372)، خلیج فارس ونقش استراتژیک تنگه هرمز، انتشارات سمت، چاپ اول.
  حافظ‌نیا، محمدرضا(1384)، تحلیل کارکردی مرز بین‌المللی: مرز ایران و افغانستان»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 8، شماره 4.
صیقل، امین­(۱۳۷۳)، مفهوم امنیت در خلیج فارس از نظر ایالات متحده، ترجمه: امیر سعید الهى، تهران: دفتر مطالعات سیاسى و بین المللى.
عبدالله خانی، علی (1389)، نظریه‌های امنیت، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عبدالله خانی، علی­(1386)، تهدیدات امنیت ملی (شناخت و روش) ، تهران: مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، چاپ اول.  
عبدالله‌خانی، علی(1382)، کتاب آمریکا(2)(ویژه سیاست‌های امنیتی ایالات متحده درعراق)، گردآورنده شورای غیردولتی روابط خارجی مؤسسه فرهنگی مطالعات وتحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، تهران، انتشارات ابرار معاصر، چاپ اول.
عبدالله‌خانی، علی(1383)، کتاب امنیت بین الملل 1: فرصت‌ها، تهدیدات و چالش‌های فراروی امنیت ملی ج. ا. ایران، مؤسسه فرهنگی ومطالعات وتحقیقات بین الملل ابرار‏معاصر، تهران، چاپ اول.
عزتی، عزت اله(1366)، جغرافیای نظامی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه افسری.
کرمی‌، جهانگیر­(1386)، دکترین نظامی اسرائیل، تهران: مـؤسسة مـطالعات انـدیشه‌سازان نور.
کرمی، کامران­(1385)، ایران، عراق جدید و نظام امنیت منطقه‌ای خلیج فارس، معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک.
کرمی، کامران­(۱۳۸۵)، ایران، عراق جدید و نظام امنیت منطقه‌ای خلیج فارس، معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک.
مجتهــد زاده، پیــروز­(١٣٨١)، جـغرافیــای سـیاســی و سـیاســت جغرافیــایی، چــاپ دوم‌، تهــران : انتشارات سمت.
Max sinJer, and Aron wildawsky, (2018). The real world order: zone of peace, zone of turmoil, Ed Chatham, N, j.: Chatham House. 
Rose Gideon. ”Neoclassical Realism and theories of foreiJn policy” world polities, wol. 51, No. 1, October. 1998. p. 125
Realclearworld – Com / bols/ 2019/04/11/vs – Military – Spendinp The – World. Htm
Donald M. Snow. 2018. Natian Secority for New Era – Newyork: Lonsman, P. 1 68
 Williams, Michael.C (2019), Words, Images, Enemies:Securitization and International Politics First published: 7 November 2003, International Studies Quarterly, published by Oxford University Press
Abdul ghafar, Muhammad (2017), Regional and international strategy for gulf security: A Perspective on the Driving Forces of Strategic Conflict and the Regional Response, Bahrain Center for Strategic.
Saab, bilal & Barry pavel (2019), After Balance: Future US Defense Strategy and Force Posture in the Gulf, Atlantic Council.
http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=642
atlanticcable.com
https://www.mashreghnews.ir
atlanticcable.com)
https://newss.blog.ir/post
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 36
آذر 1398
صفحه 39-66

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار