تحلیلی بر برنامه‌ریزی راهبردی در مدیریت تراکم ناشی از رانت زمین شهری(نمونه موردی شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه تخصصی شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه تخصصی شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه تخصصی شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رشد سریع و گسترش افقی شهرهای اغلب کشورهای جهان، اعم از توسعه‌یافته و درحال‌توسعه را با مشکلات جدی مواجه ساخته است. مسائل این پدیده نه‌تنها سیاست‌های شهرسازی را به‌طور وسیعی تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه تبعات حاصل از آن در تشدید مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی و محیط زیستی جوامع نقش اساسی داشته است. این مقاله باهدف برنامه‌ریزی راهبردی در مدیریت تراکم ناشی از رانت زمین شهری در شهر تهران پرداخته شده است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی بوده و از تکنیک ترکیبی swot-Ahp استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عوامل کالبدی، مدیریتی و اقتصادی در جایگاه‌های متفاوتی قرار دارند. به‌طوری‌که عوامل مدیریتی با کسب امتیاز 0.346 در جایگاه نخست واقع‌شده است و نشان دهنده میزان ارجحیت آن نسبت به سایر عوامل خود می‌باشد. عوامل اقتصادی نیز با کسب امتیاز 0.338 در جایگاه دوم واقع‌شده است و در نهایت عوامل کالبدی با کسب امتیاز 0.316 در جایگاه سوم قرار دارد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که راهبرد غالب بر منطقه موردمطالعه از نوع اقتضایی (ST) می‌باشد و دارای بیشترین حساسیت، و راهبرد تدافعی (WT) دارای کمترین حساسیت در کنترل تراکم‌های ناشی از رانت زمین در شهر تهران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Strategic Planning for Managing Density Due in Urban Land Rent (Case Study in Tehran)

نویسندگان [English]

  • mina khandan 1
  • Laala Jahanshahloo 2
  • hosein zabihi 3
1 PhD student of Urban Planning, Specialized Department of Urban Planning, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Urban Planning, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The rapid growth and horizontal expansion of cities in most countries of the world, both developed and developing has encountered serious problems. The issues of this phenomenon have not only exacerbated the policies of urbanization, but their consequences have also played a key role in exacerbating the economic, social, political, managerial and environmental issues of societies. This paper was designed with the aim of strategic planning in managing density due urban land rent in Tehran city. The research method is analytical-descriptive and uses the swot-Ahp combination technique. The results of the research show that physical, managerial and economic factors are in different positions. According to Chart 1, managerial factors with the score of 0.346 are in the first place, indicating a higher priority than other factors. Economic factors also ranked second with a score of 0.338, and in the end, the physical factors with a score of 0.316 are in the third place. The results show that the dominant strategy on the study area is the type of diversity (ST) that has the most sensitivity, and the defensive strategy (WT) has the least sensitivity in controlling the density of land rent in Tehran city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rents
  • density
  • land
  • Tehran
  • swot-ahp

مراجع

احمدی، قادر. 1390. تبیین علل پراکنده روئی شهرهای میانی ایران ؛با تاکید بر سیاستهای زمین شهری. رساله دکتری رشته شهرسازی. دانشکده شهرسازی پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران.
ادل، متیو . 1382 . اقتصاد سیاسی شهر و منطقه. ترجمه فریبرز رییس دانا. تهران: نشر قطره.
اردشیری، مهیار. 1380. زمین و قیمت آن. فصلنامه فنی و اجتماعی شهر. سال دوم. شماره 20.
حاتمی نژاد، حسین و موسی پناهنده خواه. 1385 . برنامه ریزی کاربری زمین و توسعه پایدار شهری. شهرداری‌ها. 7 ،77. ص 14-20.
دانکرلی و دیگران. 1376. سیاست‌های زمین شهری . ترجمه عبداله کوثری. تهران: انتشارات زمین و مسکن.
رحیمی، حسین. 1379. سیاست های زمین و توسعه مناسب شهری. مجموعه مقالات همایش زمین و توسعه شهری. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
سیف الدینی، فرانک. 1381. فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای . شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
شجاعی، لیلا. 1392. نقش زمین شهری، املاک و مستغلات در توسعه شهری نمونه موردی: محدوده ونک منطقه 3 شهرداری تهران. رساله دکتری رشته شهرسازی، دانشکده هنرو معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
شریف زادگان، محمد حسین، قانونی، حسین. 1396. تحلیل و مفهوم سازی نظری تأثیرات دولت رانتی بر عاملیت و ساختار جامعه و اقتصاد شهری ایران. اقتصاد شهری. دوره 2 . شماره 1.
صامتی، مجید و الهام بخشایش. 1390. تحلیل از شکل‌گیری رانت در ترکیب درآمدها در بودجه شهرداری اصفهان با تاکید بر فروش تراکم. فصلنامه پژوهش های اقتصادی. سال دوازدهم. شماره سوم.ص 47-66.
عزیزی، محمد مهدی. 1381. نقش و جایگاه تراکم ساختمانی در توسعه شهری. مجموعه مقالات اولین سمینار ساخت و ساز در پایتخت. دانشگاه تهران.
علوی، سید علی، مسلم آقایاری و تقی حیدری. 1391. تحلیل عوامل اصلی افزایش بی رویه قیمت مسکن در کلانشهر تهران. نشریه علمی پزوهشی جغرافیا و برنامه ریزی. سال 16. شماره 42. ص 199-221.
علی اکبری، اسماعیل. 1394. شهر معاصر ایران: بنیادهای ساختارشناسی الگوی رانتی شهر ایرانی ( مطالعه موردی: شهرکرد). شهر ایرانی اسلامی. شماره19. ص 29-39.
قاسمی، ایرج. 1388. بررسی ضوابط و مقررات توزیع رانت اقتصادی زمین درطرح‌های توسعه شهری. طرح پژوهشی پژوهشکده علم و توسعه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
کمانرودی کجوری، موسی، حسینی، فرشته. 1397. رانت زمین و مسکن و وقوع تخلفات ساختمانی در شهر سنندج. پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره50، شماره 2. تابستان. ص317- 337.
گلشنری.ن. 1392. بررسی اثرات رانت جویی بر رشد اقتصادی ایران. پایانامه کارشناسی ارشد. گروه اقتصاد سیاسی. دانشگاه شهید بهشتی تهران.
محمودی‌پاتی، فرزین و محمد محمد پور عمران،. 1396. سیاستهای مدیریت زمین شهری، راهکارهایی در جهت دستیابی اقشار کم درامد به زمین شهری. تهران : انتشارات شهیدی. چاپ دوم.
مرآت نیا، منصوره. 1379. رانت اقتصادی بهره مالکانه در طرح های توسعه شهری. فصلنامه مدیریت شهری. سال اول. شماه اول. ص 40-48
میرکتولی، جعفر و [دیگران]. 1392. ارزیابی پایگاه اقتصادی- اجماعی ساکنین شهر مشهد و تاثیر آن بر قیمت زمین شهری: مورد مطالعه منطقه سه شهر مشهد. مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری. مشهد. ایران.
هاروی، د.، 1394 . معمای سرمایه و بحرانهای سرمایه داری، ترجمه: مجید امینی، نشر کلاغ، چاپ دوم.
Adams, D., Tiesdell, s., 2010, Planners as market actors: rethinking state- market relations in land and property, Planning Theory & Practice, 112.
Alonso, W., 1964. Location and Land Use; Toward a General Theory of Land Rent. Harvard University Press, Cambridge, MA.
Anderson, L.T. , 1995, Guidelines for Preparing Urban Plans, chicago: the planner Press.
Balchin, Paul; Rhoden, Maureen, 2002, Housing Policy: An Introduction, Published by Taylor Francis Ltd, United Kingdom.
Barker, D., Sa-Aadu, J., 2004. Is real estate becoming important again? A neo-classical Ricardian model of land rent. Real Estate Economics 32, 33–53.
E. S. 2011. Land Rent and Housing Policy: A Case Study of the San Francisco Bay Area Rental Housing Market. American Journal of Economics and Sociology, Vol. 70, No. 4.
Beckmann, M.J., 1969. Distribution of urban rent and residential density. J. Econ.Theory 1 1, 60–67.
Brueckner, M., 2017. Rent Extraction by Capitalists, European Journal of Political Economy, v. 23, 171-195.
Crowson, Phillip, 1998, Economic rent and the mining industry, Minerals & Energy - Raw Materials Report, 13(2).
Czyzewski, Bazyli, Matuszczak, Anna, 2016, A new land rent theory for sustainable agriculture, Land Use Policy, 55.
Evans, A., 1999 . On minimum rents. Part 1. Marx and absolute rent. Urban Studies 36, 2111–2120.
Ghosh, Jayati, 1985, Differential and absolute land rent, The Journal of Peasant Studies, 13(1).
Gluszak, Michal, Zygmunt, Robert Dariusz, 2018, Development density, administrative decisions, and land values: An empirical investigation, Land Use Policy, 70.
Jaeger, J. 2003. Urban Land Rent Theory: A Regulationist Perspective.,International Journal of Urban and Regional Research. Vol, 27.2 .
Jager, J, 2009, Land Rent Theory, International Encyclopedia of Human Geography, 35.
Jiboye A. P., 2005, Globalization and the Urban Growth Process in Nigeria in Fadara, Globalization Culture and Nigerian Built Environmemt, Faculty of Environmental Design and Management, OAU, Ile-Ife, Nigeria, 2, pp.342-345.
Jović, Srđan, 2016, Appraisal of natural resources rents and economic development, Resources Policy, 50.
Kivell, Philip, 1993, Land and the city: patterns and processes of urban change.
Kuminoff N.V., Smith V.K., Timmins C., 2013, The new economics of equilibrium sorting and policy evaluation using housing markets, Journal of Economic Literature, 514.
Manganelli, Benedetto, Murgante, Beniamino, 2017, The Dynamics of Urban Land Rent in Italian Regional Capital Cities, Land 2017, 63.
Papageorgiou, G.J., Casetti, E., 1971. Spatial equilibrium residential land values in amulticenter setting. J. Region. Sci. 11, 385–389.
Park, Joon, 2014, Land Rent Theory Revisited, Science & Society, 781
Pardal, S., 2006a, The appropriation of territory, Critique of RAN's diplomas and of REN in Portuguese, Ingenium Edic¸ ões, Lda., Order of Engineers, 167.
Pearce, David. 1989. Macmillan Dictionary of Modern Economic, Third Edition.
Rebelo, Emilia Malcata, 2009, Land economic rent computation for urban planning and fiscal purposes , Land Use Policy 26 2009 521–534.
Reitberger, M., 2017. Targeting rents: Global taxes on natural resources, European Journal of Political Theory,v. 34, p. 1-20.
Ross, K. L.1999. Rent – Seeking, public choice and the prisoner ’s Dilemma. From http://www.Friesian.com
Thang Dao, Nguyen, 2018, Feldstein meets George: Land rent taxation and socially optimal allocation in economies with environmental externality, Resource and Energy Economics, 53.
UN-Habitat,Urban Land Markets: Economic concepts and tools for engaging in 2010. United Nations Human Settlements Programme and Urban LandMark.
Vatn, Arild, 2010, An institutional analysis of payments for environmental services, Ecological Economics, vol. 69, issue 6.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 36
آذر 1398
صفحه 479-496

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار