تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی شهری پایدار (نمونه موردی: بخش مرکزی شهر همدان)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشیار، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

بخش مرکزی شهرها با سابقه ی قدیم به دلیل مرکزیت جغرافیایی دارای پتانسیل بالقوه بالایی بوده و علیرغم ویژگی های مثبت قسمت مرکزی شهرها محلات مسکونی آن از لحاظ فرسودگی رنج می برند در این مقاله سعی شده است عوامل مؤثر بر بازآفرینی پایدار در شهر همدان شناسایی و تجزیه و تحلیل شوند. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی ، برای گردآوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای و پیمایشی و برای تجزیه و تحلیل از نرم افزار (FLMICMAC) استفاده شده است. طبق نتایج تعداد 36 عامل بازآفرینی پایدار شناسایی و در مرحله انتخاب نهایی که با روش دلفی انجام شد به 24 عامل کاهش داده شدند. نتایج حاصله نشان داد که عامل تسهیلات بانکی با میزان تأثیرگذاری غیرفازی (63.50) و رتبه اول سرمایه گذاری دولتی و بخش خصوصی (62.33) با رتبه دوم تغییر نرخ ارز (59.5) با رتبه سوم کیفیت مصالح ساختمانی (56.16) با رتبه چهارم میزان درآمد ماهیانه (55.33) با رتبه پنجم مهم ترین عوامل تأثیرگذار در بازآفرینی شهری پایدار در بخش مرکزی همدان می باشند. این عوامل دارای برچسب فازی تأثیرگذاری قوی می باشند. همچنین عامل مشارکت ساکنین با میزان تأثیرپذیری غیرفازی (63.83) و رتبه اول تأثیرپذیری قیمت واحد مسکونی (62.66) با رتبه دوم میزان تعلق مکانی (59.66) با رتبه سوم کیفیت مصالح ساختمانی (58.66) با رتبه چهارم مهم ترین عوامل تأثیرپذیر در فرایند بازآفرینی شهری پایدار در بخش مرکزی همدان می باشند. طبق نتایج تحقیق توجه اساسی به عوامل تأثیرگذار نقش بسزایی در تحقق بازآفرینی پایدار دارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Effective Key Factors on Sustainable Urban Regeneration(Case study: Central part of Hamedan city)

نویسندگان [English]

  • Leily Bakhtiari 1
  • Sasanpor, Farzaneh Sasanpor 2
  • Ali shamaei 2
  • mehranjani, mohamad soleimani 3
1 PhD student, Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, Kharazmi University, Tehran, Irann
2 Associate Professor, Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The central part of cities with long history has a high potential due to geographical. Despite the positive features of the central part of cities its residential neighborhoods suffers in.. the present study aims to identify and evaluate the effective factors on sustainable regeneration in Hamedan city. The present study uses a descriptive-analytical research Method. The required data were collected via literature review and survey procedures. The resulting data were analyzed with the FLMICMAC software. After studying the sources 36 variables were identified for the sustainable regeneration. For the final selection and rating of the variables specialists and experts in the field were interviewed using the Delphi method. The results of the analysis the FLMICMAC software showed that the variables of the amount of banking facilities with defuzzified direct influence (63.5) and first influence rank; the amount of public and private investment (62.33) with second the change in exchange rate (59.5) with third ،quality of construction materials (56.16) with fourth; and the amount of monthly income (55.33) with fifth; were the most influential variables respectively. This variables have direct influence label. whereas the variables of participation rates of resident (63.83) with defuzzified direct dependence and first dependence rank; prices of the residential units (62.66) with; sense of belonging (59.66) with third; quality of construction materials (58.66) with fourth dependence rank; were the most dependence variables of the sustainable urban regeneration. According to the results of this study the realization of sustainable urban regeneration is highly depend on the effective variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable regeneration
  • Distressed area
  • FLMICMAC
  • Central part of Hamedan city
ایزدی، پگاه؛ هادیانی، زهره؛ حاجی نژاد، علی و قادری، جعفر، (1395)، واکاوی زمینه‌های تحقق پذیری رویکرد بازآفرینی شهری فرهنگ محور (بافت تاریخی- فرهنگی شهر شیراز)، نشریه جغرافیا، دوره 14، شماره 51، 482-461.
بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمد سعید و مفیدی، مهرانوش، (1392)، رویکردها وسیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، 30-17.
بناری، سجاد، (1395)، تبیین الگوی بازآفرینی فضای سکونتی بافت تاریخی (مطالعه موردی: شهر دهدشت)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
پوراحمد، احمد و اکبرنژاد بایی، رمضان (1390). هرم بازآفرینی بافت تاریخی شهری با استفاده از مدل SWOT (نمونه موردی، بافت تاریخی شهر بابل). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 3 (9)، 107-81.
پوراحمد، احمد، کشاورز، مهناز؛ علی اکبری، اسماعیل و هادوی، فرامرز، (1396)، بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمدی شهری مورد مطالعه (منطقه 10 شهر تهران)، نشریه آمایش محیط، دوره 10، شماره 37، 194-167.
حبیبی، لیلا و جعفری مهرآبادی، مریم، (1389)، آینده پژوهی و آینده کلان شهرها با تاکید بر کلانشهر تهران، فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، دوره 2، شماره 6.
حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه(1381). مرمت شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل، (1391). بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری. چاپ سوم، نشر انتخاب، تهران.
حیدری، تقی، (1395)، تحلیل زیست پذیری بافتهای فرسوده شهری(مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی.
ربانی، طاها، (1391)، کاربرد رویکرد آینده پژوهی و تفکر راهبردی در برنامه ریزی توسعه شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
روستایی، شهریور؛ رنجبرنیا، بهزاد و پورمحمدی، محمدرضا، (1396)، تحلیلی بر عوامل مؤثر در توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر شکاف دیجیتال با استفاده از روش میک‏مک فازی (مورد: تبریز 2018)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 50، شماره 4.
زالی، نادر، (1388)، آینده­نگاری توسعة منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی سناریو مبنا (نمونة موردی: استان آذربایجان شرقی، رسالة دکتری، رشتة جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
زنگی آبادی، علی؛ غلامی، یونس و موسوی، سیدعلی، (1390)، بررسی رویکرد بازآفرینی شهری با استفاده از مدل SWOT نمونه موردی، بافت مرکزی شهر مشهد، نشریه جغرافیا، دوره 9، شماره 30، 76-55.
ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین و جعفری اسدآبادی، حمزه، (1394)، سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق بیست و دو گانه کلانشهر تهران، فصلنامه برنامه ریزی منطقه‌ای، دوره 5، شماره 18، 42-27.  
ساسان پور، فرزانه؛ موحد، علی و لطیفی، امید، (1396)، تحلیل قابلیت زیست پذیری در مناطق کلان شهر اهواز، مجله جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 4، شماره 1، 44-23.
ساسان پور، فرزانه؛ حاتمی، افشار و بابایی، شایان، (1396)، آینده پژوهی حباب شهرنشینی در کلانشهر تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 17، شماره 47، 189-187.
شکورزاده، صبا، (1395)، ساماندهی کالبدی- فضایی بافت‌های قدیمی و مرکزی شهرها با رویکرد بازآفرینی با استفاده از روش QFD و ANP؛ نمونه موردی: محلات بافت مرکزی شهر خوی، پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شفیعی دستجردی، مسعود و مرادیان بروجنی، پیمان، (1394)، مدل سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده شهری (مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان)، نشریه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 3، شماره 12، 154-137.
شبانی، امیرحسین و ایزدی، محمدسعید، (1396)، بومی سازی بازآفرینی یکپارچه شهری بافت‌های تاریخی شهر اسلامی، نشریه پژوهش های معماری اسلامی، دوره 5، شماره 2، 168-150.
شماعی، علی؛ پوراحمد، احمد. (1385)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، تهران : دانشگاه تهران.
صباغی، عاطفه، (1392)، تدوین سازوکار به‌کارگیری بازآفرینی شهری در مواجهه با بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: محله جولان شهر همدان، مطالعات محیطی هفت حصار، جلد 1، شماره ۱، صص ۴۵-۵۶.
صحی زاده، مهشید و محمد سعید ایزدی، (1383)، حفاظت و توسعه شهری: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟ فصلنامة شهرسازی و معماری آبادی، سال چهاردهم، شماره ۱۰، پیاپی ۴۵، 12-21.
طالبیان، حامد؛ مولایی، محمد مهدی و قراری، فریما، (1396)، تحلیل ساختاری به روش میک‌مک فازی در آینده‌نگاری راهبردی (مطالعه موردی آینده‌پژوهی ایران 1394)، دو فصلنامه آینده پژوهی ایران، دوره 2، شماره 1.
عباس زادگان، مصطفی، (1380)، مرکز شهر خوب، ماهنامه شهرداری ها، شماره 34، صص 31-28.
عزیزنژاد، صمد و کمیجانی، اکبر، (1396)، تغییرات نرخ ارز و اثر آن بر نوسانات متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران، پژوهش های رشد و توسعه پایدار، سال هفدهم، شماره 1.
عندلیب، علیرضا؛ بیات، اشکان و رسولی، لیلا، (1392)، مقایسه و تطبیق بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری بلوک خیام تهران (ایران) و پروژه لیورپول (بریتانیا)، نشریه آمایش محیط، دوره 6، شماره 23، 104-79.
فریادرس، فروزان، (1391)، ارزیابی شبکه معابر و بافت شهری در برابر تهدیدات دشمن با ملاحضات پدافند غیرعامل مطالعه موردی محدوده مرکزی شهر همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری.
فیضی، محسن و اسدپور، علی، (1392)، فرآیند بازآفرینی منظر میادین شهر تهران با هدف ارتقای تعاملات اجتماعی شهروندان، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 2، شماره 7، 14-3.
کشاورز، مهناز، (1395)، بازآفرینی شهری با تأکید بر مشارکت مردمی) مورد پژوهش: بافت ناکارآمد شهر خرم آباد)، کنفرانس بین المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
موحد، علی؛ گلی، علی و ایزدی، پگاه، (1392)، کارکرد رهیافت بازآفرینی پایدار شهری محله‌های حاشیه نشین (مطالعه موردی: محله سعدی شیراز)
نهاد طرح جامع تهران، (1385)، طرح جامع شهر تهران.
Blackman, T. (1995). Urban Policy in Practice. Routledge, London.
Chan, E. & Lee, G.K.L. (2008), Critical factors for improving social sustainability of urban renewal projects. Soc Indic Res. 85: 243. https://doi.org/10.1007/s11205-007-9089-3.
Chan, E. H. W., & Yung, E. H. K. (2004). Is the development control legal framework conducive to a sustainable dense urban development in Hong Kong? Habitat International, 28(3), 409-426. doi: 10.1016/S0197-3975(03)00040-7.
Couch, C& Fraser, C & Percy, S (2003). Urban regeneration in Europe, Blakwell.
DETR. (2000), (Department of the Environment, Transport and the Regions) Sustainability Counts, London, DETR.
Gibson, M., and Kocaba, A., (2001). London: Sustainable Regeneration- Challenge andResponse. Paper presented to the Rendezvous Istanbul: 1.International Urban Design Meeting, Mimar Sinan University, Istanbul, Turkey.
Godet, M. (2003). The art of scenarios and strategic planning: tools and pitfalls. Technological forecasting and social change. 65(1): 3-22.
Hemphill L, McGreal, S. & Berry, J. (2004). An Indicator Based Approach to Measuring Sustainable Urban Regeneration Performance: Part 2, Empirical Evaluation and Case Study Analysis. Urban Studies, 41: 757-772.
LUDA. (2003) Appraisal of Urban Rehabilitation Literature and Projects, Including a Glossary of Terms and a Preliminary Set of Indicators Characterizing LUDA. Large Scale Urban Distressed Areas (LUDA), Dresden.
McDonald, S. Naglis, M. & Vida, M. (2009). Urban Regeneration for Sustainable Communities: A Case Study. Baltic Journal on Sustainability. 15(1):49-59.
Ozlem, G. (2009). Urban Regeneration and increased comparative power: Ankara in an era of globalization. Cities Vol.26.P:27-37.
Rakodi.C (2003), Politics and Performance: The Implication of Emerging Governance Arrangements for Urban Management Approaches and Information Systems, Habitat International 27,523-54.
Roberts, P. & Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: Handbook, Londan. Sage Publications.