ارائه الگوی مدیریت بحران در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان قرچک)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 عضو هیئت علمی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

ایران به لحاظ وضعیت جغرافیایی در زمره کشورهای بلاخیز می باشد. قاره آسیا از نظر شیوع حوادث و بلایای طبیعی، رتبه اول را در دنیا دارد و ایران پس از هند، بنگلادش و چین چهارمین کشور آسیا و ششمین کشور دنیا از نظر کثرت وقوع بلایاست. در این میان نقاط روستایی، به دلیل روابط تنگاتنگ با محیط طبیعی و داشتن توانهای محدود، آسیب پذیری بیشتری نسبت به نقاط شهری دارند. خطر زلزله وگسترش بیابان، تهاجم ریگهای روان و خشکسالی، در معرض تهدید هستند. همچنین بالغ بر 12 هزار روستای مستقر در جوار رودخانه ها نیز غالبا در معرض خطر سیل قرار دارند. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به نقش مدیریت محلی (شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها) درارائه الگویی به جهت برنامه‌ریزی کاهش مخاطرات طبیعی پرداخته شد. هدف ، نقش مدیریت محلی را در کاهش مخاطرات طبیعی در نواحی روستایی شهرستان قرچک بررسی می نماید. این تحقیق که کاربردی و توصیفی-تحلیلی می‌باشد از روش کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌ای برای گردآوری اطلاعات و با استفاده از نرم افزار SPSS به تحلیل داده‌ها پرداخته شده. نتایج در بخش تحلیلی نیز نتایج نشان داد آگاهی مدیران محلی منطقه مورد مطالعه از فرایند مدیریت بحران در سطح پایینی است. مدیران محلی منطقه مورد مطالعه نسبت به نقش خود در فرایند برنامه‌ریزی برای کاهش مخاطرات طبیعی آگاه می‌باشند. بین میزان آگاهی مدیران محلی از نقش خود در برنامه ریزی رابطه معنی داری وجود دارد نوع نگرش و سطح دانش مدیران محلی در زمینه مدیریت بحران، بر عملکرد آنان در برنامه‌ریزی برای کاهش مخاطرات طبیعی تاثیرگذارست

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presentation of crisis management model in rural areas (case study: villages of Qarchak city)

نویسندگان [English]

  • ALI ABDI 1
  • bizhan rahmani 2
  • shohre taj 3
1 PhD Student in Geography and Rural Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Faculty Member of Department of Geography and Rural Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Faculty of Geography and Rural Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran is one of the most threatened countries in terms of geographical status. The continent has the world's first highest incidence of natural disasters and natural disasters, and Iran is the fourth largest country in the world after India, Bangladesh and China, and the sixth largest country in the world. In the meantime, rural areas are more vulnerable to urban sprawl because of close relationships with the natural environment and having limited capabilities. The threat of earthquakes and desert erosion, flood and drought invasions are threatened. Also, over 12,000 villages located near the rivers are also often at risk of flood. Regarding the importance of the subject in this research, the role of local management (Islamic councils and dejarities) in providing a model for the planning of natural hazards was discussed. The aim of the study is to investigate the role of local management in reducing the natural hazards in rural areas of Qarchak. This research is applied and descriptive-analytic. The library method and questionnaire were used for data collection and analyzed by SPSS software. The results of the analytical section also showed that the local managers' knowledge of the crisis management process is low. Local managers of the study area are aware of their role in the planning process to reduce natural hazards. There is a significant relationship between local managers' awareness of their role in planning. Type of attitude and level of knowledge of local managers in crisis management, affect their performance in planning to reduce natural hazards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Management
  • Crisis Management
  • Hazards
  • Rural Management
  • Local Management

مراجع

احمدی، مسعود،(1382)، مبانی سازمان و مدیریت، انتشارات مؤسسه نشر و ویرایش، چاپ اول، تهران.
ازکیا، مصطفی، شیرزاد، حسین، صادقی، محمد،(1384)، اصول ایمنی و مقابله با حوادث پیش بینی نشده در مناطق روستایی، انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، چاپ اول.
اسمیت، کیت،(1382)، مخاطرات محیطی، ابراهیم مقیمی، شاپور گودرزی نژاد، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
افتخاری، رکن الدین ، عبدالرضا، وزین، نرگس، پور طاهری، مهدی،(1386)، فرایند مدیریت بلایای طبیعی در شیوۀ بومی و جدید: روستاهای بخش خورش رستم (شهرستان خلخال)، فصلنامه مدرس علوم انسانی.
امیدوار، کمال،(1390)، مخاطرات طبیعی، انتشارات دانشگاه یزد، چاپ اول.
آهنچی، محمد،(1376)، مدیریت سوانح : مفاهیم، اصول و تئوری ها، کتاب یکم، مرکز آموزش و تحقیقات جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، تهران.
بدری، سید علی، موسوی، سید عارف،(1388)، مدیریت نوین روستایی در جستجوی راهکارهای مناسب برای توسعه دهیاری ها، مؤسسه انتشاراتی فرهنگی اشتیاق نور، چاپ اول.
بدری، سید علی،(1384)، آشنایی با مدیریت بحران (اصول و مبانی)، جزوه آموزشی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، تهران.
بهرام پور، مهدی،(1388)، بررسی و تبیین الگوی جانمایی سایت های مدیریت بحران (نمونه موردی: شهر تهران منطقه 3)، به راهنمایی محمد رضا بمانیان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
بیرودیان، نادر،(1385)، مدیریت بحران و اصول ایمنی در حوادث غیر منتظره، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ دوم.
پریشان، مجید،(1390)، کاهش آسیب پذیری مخاطرات طبیعی (زلزله) با استفاده از رویکرد مدیریت ریسک (مطالعه موردی: مناطق روستایی استان قزوین)، به راهنمایی مهدی پور طاهری، پایان نامه دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
حافظ نیا، محمد رضا،(1385)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت.
حسینی، مازیار و همکاران،(1387)، مدیریت بحران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، چاپ اول.
جهانگیری، کتایون،(1389)، آشنایی با نظام مدیریت بحران در ایران و برخی کشورهای جهان، انتشارات مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال احمر ایران، چاپ اول.
دربان آستانه، علیرضا،(1384)، جایگاه مدیریت روستایی در برنامه چهارم، ماهنامه دهیاری ها، شماره 15.
عصار، محمد،(1370)، راهنمای بهسازی محیط در بلایای طبیعی، ابوالحسن ندیم، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم، تهران.
قدیری، محمود،(1387)، رابطه ساخت اجتماعی شهر و آسیب پذیری در برابر زلزله (نمونه موردی: کلانشهر تهران)، رساله دکترای رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان اسلامشهر،1375.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان اسلامشهر،1385.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ری،1365.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ری،1390.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ری،1395.
وزین ، نرگس،(1386)، نقش دانش بومی و نوین در کاهش آسیب های محیطی در روستاها (مطالعه موردی: بخش خورش رستم شهرستان خلخال)، به راهنمایی عبدالرضا رکن الدین افتخاری، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
هادی زاده بزاز، مریم،(1386)، مدیریت بحران: کاهش آسیب پذیری در برابر بلایای طبیعی، انتشارات آذر برزین، چاپ اول.
هجرتی، سید عباس،(1385)، ارزیابی راهبردهای مؤثر بر مدیریت بحران (بلایای طبیعی) در طرح های توسعه شهری (مورد: مجموعه شهرهای تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ای، تقی خانی، شهاب،(1385)، تبیین نقش آموزش و مشارکت در کاهش ریسک زلزله، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی و مدیریت سوانح طبیعی، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران. دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس.
صادقی،علی و همکاران (1395)شناسنامه امنیتی، اجتماعی و اقتصادی شهرستان قرچک
میر لطفی و محمد زایی راد(1394) در مقاله ای تحت عنوان (( بررسی نقش مدیریت بحران در توسعه پایدار روستایی منطقه سیستان)).
  فاتحی و صالح در تحقیقی با موضوع (( ارانه الگوی جدید برای جلب مشارکت مردمی در بازسازی روستاعا به منظورکاهش آسیب پذیری در مقابل زلزله)) سال انتشار 1393 دومین کنگره بین الملی سازه
آشنایی با مدیریت بحران با تاکید بر نقاط روستایی (1385) آموزش و آشنایی دهیاران در راستای مدیریت بحران و مقابله با بلایای طبیعی
سایت شهرداری قرچک http://gharchak.ir
سایت فرمانداری قرچک https://qarchak.ostan-th.ir
FIG (2006) , The Contribution of the Surveying Profession to Disaster Risk Management , A Publication of FIG Working Group 8.4 International Federation of Surveyors (FIG) , www.fig.net.
Ghafory – Ashtyani , Mohsen (2005) , Earthquake Risk Management Strategis : The Iranian Experience , IIEES.
Rohit, Jigyasu & John Thomas Cooper. (2004), Sustainable Post Disaster Reconstruction Through Integrated Risk, Management. The Case Of Rural Communities South Asia.
UNDP. (2002), An Overview Of Disaster Management. Training Modules, Un. Disaster Management. Training Program.
Jennifer S. Porter – Gibson (2000) , Assessing the Flood Vulnerability of Rural Communities in Huzhou , China , M.A.D 207.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 37
اسفند 1398
صفحه 203-226

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار