تبیین آثار اقتصاد معیشتی‌(دامداری) بر توسعه روستایی مطالعه موردی: دهستان رستم‌آباد شمالی رودبار

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری جغرافیا برنامه‌ریزی آمایش کیفیت محیطی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این مقاله عبارت است از تبیین آثار اقتصاد معیشتی (دامداری) بر توسعه روستایی است. سؤال اصلی مقاله این است که آیا اشتغال‌زایی ناشی از فعالیت‌های دامداری، توسعه روستایی را در ابعاد مختلف آن امکان‌پذیر می‌سازد؟ این پژوهش به طریق میدانی و کتابخانه‌ای انجام‌گرفته است. در روش میدانی از پرسشنامه، مصاحبه چهره به چهره، مشاهده و عکس بهره‌گیری شده است. در روش کتابخانه‌ای از اسناد، گزارش‌های سازمان‌ها، نهادهای دولتی، کتب، مقالات داخلی، نشریات، آمارنامه‌ها، برخی طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌های مرتبط، استفاده گردیده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش توصیفی- همبستگی با استفاده از مدل سوات، برای ترسیم نمودارها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. در این تحقیق با استفاده از روش مذکور و با کمک نرم افزار spss مورد محاسبه قرار گرفت و عدد 741/0 به‌عنوان ضریب کل به دست آمد. روایی آن نیز به جهت استفاده از نماگرهایی که در مطالعات پیشین به کار گرفته شده و همچنین مورد تائید خبرگان و اساتید متخصص در زمینه مطالعات پایداری قرار گرفت. جامعه آماری مقاله 210 خانوار دامدار فعال در 20 روستای دهستان رستم‌آباد شمالی رودبار با دارا بودن 2074 رأس دام بزرگ و 3810 رأس دام کوچک که مجموعاً 5884 دام می‌باشد را دربر می‌گیرد. با توجه به تعداد 210 خانوار دامدار، به کل جامعه دامداران پرسشنامه داده شد و به روش چهره به چهره تکمیل و طبق جدول زیر طبقه‌بندی گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the effects of Livelihoods (Livestock) on rural development Case Study: Rostam Abad North Village of Rudbar

نویسندگان [English]

  • Nasser Rahman Nia 1
  • Tahmineh Daniali 2
  • Simin Armaghan 3
1 PhD Student in Geography Environmental Quality Planning, Imam Khomeini Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Geography, Yadgar Imam Khomeini (RA) Ray, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Geography and Rural Planning Department, Islamic Azad University of Shahr Rey
چکیده [English]

The main purpose of this paper is to explain the effects of livelihoods on rural development. The main question of this paper is whether the employment created by livestock activities enables rural development in its various dimensions? This research has been done through field and library research. Questionnaire, face-to-face interview, observation and photo were used in field method. The library method used documents, reports of organizations, government agencies, books, internal articles, publications, statistics, some research projects, and related theses. Descriptive-correlational method using SWOT model was used for data analysis. In this research, using SPSS software was calculated and 0.741 as the total coefficient was obtained. Its validity was also validated for use with indicators used in previous studies as well as with experts and experts in sustainability studies. The statistical population of the paper includes 210 active livestock households in 20 villages of North Rostam Abad village with 2074 large livestock and 3810 small livestock totaling 5884 livestock. Based on 210 livestock households, the whole community of livestock farmers was given a questionnaire and completed face to face and classified according to the following table.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Livestock
  • Rural Development
  • Roodbar County
  • Rostam Abad Village
آسایش- استعلاجی، حسین- علیرضا، 1394، اصول و روش­های برنامه­ریزی ناحیه­ای، تهران- نمای دانش
آسایش- قنبری، حسین- نوذر، 1385، مقدمه­ای بر اقتصاد روستایی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه- طاق بستان
آسایش- مشیری، حسین و سیدرحیم، 1384، روش شناسی و تکنیک­های تحقیق علمی در علوم انسانی با تاکید بر جغرافیا، تهران- قومس
آسایش، حسین، 1382، برنامه­ریزی روستایی در ایران، دانشگاه پیام نور
آسایش- فلاح تبار، حسین- نصرالله، 1392، شناخت شناسی روستا، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
آقاجانی، عبدالکریم، 1378، تاریخ تالش در گستره تاریخ ایران، انا
آمار، تیاسن، نوری نائینی، 1394، توسعه یعنی آزادی، تهران- نشر نی
آمار، تیمور، 1382، ضرورت تحول در کارکرد اقتصادی نواحی روستایی، رساله دکتری دانشگاه تهران، استاد راهنما، سید رحیم مشیری، استادان مشاور، پرویز کردوانی و مسعود مهدوی.
آنتونی- فیلیپ، گیدنز- ساتن، 1395، جامع­شناسی (جلد 1)، نائبی، تهران- نشر نی
آنتونی- فیلیپ، گیدنز- ساتن، 1395، جامع­شناسی (جلد 2)، نائبی، تهران- نشر نی
استعلاجی- ولی شریعت پناهی، علیرضا- محمدمجید، 1392، جغرافیای انسانی ایران، تهران- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
ازکیا- غفاری، بهره‌برداری از انرژی خورشیدی در مناطق روستایی، فصل نامه تحقیقات جغرافیای انسانی شماره 87 سال چهل و ششم بهار 1393.
ایروانی، محمدرضا و جواد ترکان، سنجش نگرش خانوارهای عشایری در زمینه ی اسکان و مشکلات موجود: بررسی موردی عشایر عرب جرقویه، فصل نامه روستا و توسعه سال 8 شماره 1 بهار 1384.
باقری- علی، 1385، نقش دامداری در توسعه روستایی با تاکید برمکان­یابی بهینه مراکز جمع­آوری شیر در دهستان رودبنه لاهیجان، پایان­نامه تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی رشت، استاد راهنما دکتر نصرالله مولایی هشجین، استاد مشاور دکتر علیرضا کشور دوست.
بانک جهانی، ترجمه علی اکبر زارعی، عبدالله باقری، 1389، مدیریت پایداری اراضی، بانک جهانی
پاپلی یزدی و ابراهیمی، محمدحسین و محمدامیر، 1387، نظریه‌های توسعه روستایی، تهران- سمت
پاپلی یزدی، محمدحسین، نظری درباره مدیریت و مالکیت مراتع، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره 3 سال پنجم پاییز 1369.
پایداری دیزگانی، حسین، بررسی جامع وضعیت اقتصادی تولید شیر در استان فارس.
پرسا، رولان، 1371، جمعیت شناسی آماری، محمد سید میرزایی، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی
پورفیکوهی- مارسل بازن، علی، 1383، دامداری و زندگی شبانی در گیلان، سیروس سهامی، دانشگاه آزاد اسلامی رشت.
پورطاهری- دیگران، تبیین عوامل موثر بر ارتقای رفاه اجتماعی در مناطق روستایی، فصل نامه پژوهش های جغرافیای انسانی شماره 4 سال چهل و هفتم زمستان 1394
جمعه پور، محمود، 1387، مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی دیدگاهها و روش ها، تهران- سمت
حافظ نیا، محمدرضا، 1386، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران- سمت
حسینی ابری، سید حسن، 1383، مدخلی بر جغرافیای روستایی ایران، دانشگاه اصفهان
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، 1393، بنیان های نظریه‌ای برنامه ریزی کالبدی مناطق روستایی، تهران- بیاد مسکن انقاب اسلامی ایران
رحیمی سوره، صمد، 1376، تحلیلی بر تنگناه­های اساسی و چشم­انداز آینده مراکز جمع­آوری شیر در مناطق روستایی در 5 استان.
رحیمی سوره، نوری نائینی، صمد، محمد سعید، 1373، تخصیص منابع و اقتصاد مقیاس در تولید شیر در ایران در شهرستان ارومیه.
رضوانی، محمدرضا، 1387، مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، تهران- قومس
رضوانی، ارزیابی توسعه یافتگی بخش مسکن در سطوح ناحیه‌ای با بهره‌گیری از مدل تحلیلی عاملی، فصل نامه پژوهش های جغرافیای انسانی شماره 3 سال چهل و هفتم پاییز 1394
روزبهان، محمود، 1371، مبانی توسعه ی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی.
روزبهان، محمود، 1387، مبانی توسعه اقتصادی، انتشارات تابان
زنجانی، حبیب ا...، 1382، روستا، جمعیت، توسعه، فصلنامه روستا و توسعه، دوره نهم، شماره 33.
سهامی، سیروس، 1965، اقتصاد روستایی و زندگی دهقانی در گیلان، انتشارات دانشگاهی فرانسه
شاریه، ژان برنار، 1988، شهرها و روستاها، سیروس سهامی، نیکا- مشهد
شرفی، لیدا، بررسی عوامل موثر بر توان سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات اقلیم، فصلنامه پژوهش های روستایی دانشکده جغرفیای دانشگاه تهران شماره 3 دوره 6 پاییز 1394.
شکوئی، حسین، 1383، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، گیتاشناسی، اول
شکوئی، حسین، 1386، جغرافیای کاربردی و مکتبهای جغرافیائی، به نشر
شکیبا، مهدی، شناسایی عوامل تایین کننده فقر چند بعدی در مناطق روستایی ایران، فصلنامه پژوهش های روستایی دانشکده جغرفیای دانشگاه تهران شماره 4 دوره 6 زمستان 1394.
شمس­الدین شهباز، مکان­یابی ایجاد مراکز جمع­آوری شیر و ارزیابی مراکز موجود در چهار شهرستان شهرکرد، بروجن، فارسان و اردل استان چهارمحال بختیاری
شوماخر، ارنست اف، 1392، کوچک زیباست، علی رامین، تهران- نشر سروش
طالب، مهدی، 1376، مدیریت روستایی در ایران، دانشگاه تهران
قربانی، مهدی، تحلیل و ارزیابی سرمایه اجتماعی شبکه‌های خرد توسعه در راستای توسعه پایدار محلی (مطالعه مورد: پروژه بین المللی RFLDL شهرستان سرایان)، فصلنامه پژوهش های روستایی دانشکده جغرفیای دانشگاه تهران شماره 3 دوره هفتم پاییز 1395.
قره باغیان، مرتضی، 1387، اقتصاد رشد و توسعه، نشر نی، جلد اول
قریب، مهدی، 1388، تحلیلی جغرافیایی از ساختار اقتصادی – اجتماعی نیمه کوچ­نشینان شهرستان شفت، پایان­نامه تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی رشت، استاد راهنما دکتر شهاب نوبخت، استاد مشاور دکتر شهرام امیر انتخابی.
کردوانی، پرویز، 1378، جغرافیای خاکها، انتشارات دانشگاه تهران
کردوانی، پرویز، 1381، منابع و مسائل آب در ایران، انتشارات دانشگاه تهران
کشوردوست، علیرضا، 1387، مکتبهای جغرافیایی، رشت- بازرگان
کوپاهی، مجید، 1373، اصول اقتصاد کشاورزی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
کیاند، عزیز، 1369، تغییر به جای کوچ، تحول به جای اسکان، سازمان امور عشایری.
گنجی، محمدحسن، 1367، جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی، انتشارات آستان قدس مشهد
لهاسائی زاده، عبدالعلی، 1372، جامعه شناسی کشاورزی، انشتارات اطلاعات تهران
لینچ، کنت، 1999، روابط متقابل شهر و روستا در جهان در حال توسعه، نصرالله فلاح تبار، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
متوسلی، بررسی رابطه­ی بین کارآفرین، محیط کسب و کار و توسعه اقتصادی در کشورهای عضو دیده بان جهانی کارآفرینی (GEM)، فصل نامه پژوهش های جغرافیای انسانی شماره 84 سال چهل و پنجم تابستان 1392
مرادی نژاد، همایون، شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر ایجاد خوشه‌های کسب و کار روستایی در شهرستان چرام، فصلنامه پژوهش های روستایی دانشکده جغرفیای دانشگاه تهران شماره 3 دوره هفتم پاییز 1395.
مشیری- مولایی هشجین، سید رحیم نصرالله، 1379، درآمدی بر اقتصادی کوچ نشینان ایران، قومس
مشیری، سید رحیم، 1372، جغرافیای کوچ نشینی، سمت
مشیری، سید رحیم، 1385، کوچ نشینی، سمت
مطیعی لنگرودی، حسن، 1386، برنامه­ریزی روستایی با تاکید بر ایران، جهاد دانشگاهی مشهد
مطیعی لنگرودی، سید حسن، 1378، جغرافیای اقتصادی ایران، جهاد دانشگاهی مشهد
مولایی هشجین، نصرالله، 1374، پژوهشی در ساختار جمعیتی منطقه زلزله زده رودبار گیلان، موسسه جغرافیایی انتشارات ارشاد
مولایی هشجین، نصرالله، 1378، بررسی نظام عملکرد دامداری سنتی در جوامع نیمه کوچ نشین غرب گیلان به منظور امکان سنجی تثبیت جمعیت و تحول شیوه معیشت دامداری
مولایی هشجین، نصرالله، 1384، بررسی قلمرو ایلی و برنامه­ریزی آن در بین نیمه کوچ­نشینان گیلان، مطالعه موردی: (اسالم- تالش).
مهدوی، مسعود، 1372، بررسی و شناخت جغرافیایی منابع آبی روستاهای ایران، موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی
نوبخت، محمدباقر، 1392، روش تحقیق پیشرفته، ناشر مجمع تشخیص مصلحت نظام
وودز، مایکل، 1390، جغرفیای روستایی، محمدرضا رضوانی، انتشارات دانشگاه تهران
وزارت جهاد کشاورزی، 1377، مطالعات توسعه کشاورزی حوزه آبریز سفیدرود، مرداب، تالش، دامداری، جلد 12
وزارت کشور، معاونت برنامه­ریزی تهران.
سازمان نقشه برداری کشور- تهران.
استانداری گیلان
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان (1383)، آمارنامه استان گیلان، سالنامه آماری.
سالنامه آماری استان گیلان، 1386.
اداره کل جهاد کشاورزی گیلان
اداره کل منابع طبیعی گیلان
اداره کل بنیاد مسکن گیلان
سازمان آب منطقه­ای گیلان
سازمان هواشناسی گیلان
کتابخانه­های دانشگاه آزاد رشت
اداره دامپزشکی رودبار
اداره کشاورزی رودبار
منابع طبیعی رودبار
مرکز خدمات کشاورزی رستم‌آباد