ارزیابی شدت فرسایش بادی و پتانسیل رسوبدهی آن با استفاده از مدل اریفر(IRIFR1) درمنطقه روتک ومک سوخته سراوان

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 رئیس مجتمع آموزش عالی سراوان، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی،گروه احیاء و بهره برداری از مناطق خشک و بیابانی

2 عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی سراوان، دانشکده منابع طبیعی،گروه احیاء و بهره برداری از مناطق خشک و بیابانی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد بیابانزدایی،مجتمع آموزش عالی سراوان

چکیده

فرسایش بادی در مناطق خشک ونیمه خشک از مهم ترین فاکتور های عدم توسعه محسوب می گردد. از این رو شناخت عوامل موثر وپتانسیل فرسایش بادی در یک منطقه، یکی از اقدامات مهم مدیریتی در جهت کنترل وکاهش آثار سوء ناشی از این پدیده می باشد. منطقه مورد مطالعه با مساحت 5/46656 هکتار در محدوده عرض های جغرافیایی َ00 ً28 تا َ16 ً28 شمالی وطول جغرافیایی َ29 ً62 تا َ47 ً62 شرقی، در فاصله 150 کیلومتری از مرکز شهرستان سراوان در استان سیستان وبلوچستان واقع شده است. در این تحقیق به منظور تعیین وبرآوردپتانسیل فرسایش بادی از روش تجربی IRIFR.1 و قابلیت ها وامکانات نرم افزار Arc GIS 9.3 استفاده شده است. برای این منظور نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی محدوده، فایل رقومی ارتفاع منطقه(با قدرت تفکیک30 متر) وتصاویر ماهواری وهمچنین اطلاعات موجود ومرتبط با اهداف تحقیق از آرشیواداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان اخذ وسپس با بازدید های مختلف میدانی، ابتدا محدوده کاربرد مدل تعیین وسپس برای رسیدن به دقت بیشتر براساس دستورالعمل ارائه شده توسط دکتر احمدی واحد های همگن ورخساره ها ژئومورفولوژی در منطقه شناسایی، مشخص وعوامل نه گانه مدل امتیاز بندی شد. با توجه به اهمیت فرسایش بادی، در نهایت پتانسیل فرسایش بادی وشدت آن مشخص وبراین اساس نقشه شدت فرسایش بادی بدست آمد. نتایج نشان دادکه منطقه در کلاس فرسایشی زیاد با9/61درصد ودرکلاس خیلی زیادبا 1/38درصد قرارداردوهمچنین میزان تولید رسوب سالیانه 5315تن درکیلومتر مربع در سال می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Estimation of the severity of wind erosion and its sinking potential using the Arifar model (IRIFR1) in the Rotak and Mak sookhteh Saravan area

نویسندگان [English]

  • Mohamadreza Rigi 1
  • Mohsen Farahi 2
  • saber kalkali 3
1 Head of Saravan Higher Education Complex, Faculty Member of Natural Resources Faculty, Department of Rehabilitation and Exploitation of Dry and Desert Areas
2 Member of the academic staff of Saravan Higher Education Complex, Faculty of Natural Resources, Department of Rehabilitation and Exploitation of Dry and Desert Areas
3 Master's student in desertification, Saravan Higher Education Complex
چکیده [English]

Wind erosion in arid and semi‌‌ arid areas is one of the most important factors of development. Therefore, understanding the factors affecting wind erosion in an area potentials, one of the key managerial measures to control and reduce negative effects caused by this phenomenon. 46656/5 The study area covers an area of 28 hectares in the range of latitudes 00 to 16 North 28 29 62 to 47 62 Eastern geographical length, at a distance of 150 km from the capital city of Saravan in Sistan and Baluchistan is located. In this study to evaluate experimental methods IRIFR.1 Vbravrdptansyl wind erosion and Arc GIS 9.3 software features and facilities are used. For this purpose, topographic maps, geological limits, file digital elevation (resolution 30 m) images satellite, as well as information relevant for the purposes of research, Rshyvadarh of Natural Resources Vabkhyzdary Obtaining and then by visiting different field, the scope of application of the model set then to achieve greater accuracy in accordance with the instructions provided by the doctor Ahmadi homogeneous Vrkhsarh of geomorphic units identified, factors identified nine factors were scored. Given the importance of wind erosion, wind erosion potential severity of the Vbrayn determined by wind erosion intensity map was obtained. The results showed that the erosion in class with 61/9 percent Vdrklas very Zyadba 38/1Qrardardvhmchnyn percent annual sediment production rate of 5315 tonnes per year Drkylvmtr square.

کلیدواژه‌ها [English]

  • erosion
  • sedimentation potential
  • the IRIFR
  • burned Vmk Rohtak district
  • Saravan

مراجع

ابراهیمی درچه، خ. وهمکاران. 1389. برآورد فرسایش بادی به کمک مدل اریفر. ششمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری وچهارمین همایش ملی فرسایش ورسوب. هشتم ونهم اردیبهشت. دانشگاه تربیت مدرس. ص 23-21.
ابریشم، ا. وهمکاران. 1385. ارزیابی وتهیه نقشه بیابان زایی با استفاده از مدل مدالوس تغییر یافته در منطقه فخراباد-مهریز(یزد). مجله منابع طبیعی.ص 519-532.
احمدی، ح  . 1377 .ژئومرفولوژی کاربردی. جلد دوم. چاپ اول. تهران.انتشارات دانشگاه تهران.
احمدی، ح . 1378 . ژئومرفولوژی کاربردی. جلد اول. چاپ سوم. تهران.انتشارات دانشگاه تهران.
احمدی، ح. 1385 .ژئومرفولوژی کاربردی جلد دوم فرسایش بادی. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران. ص 706.
احمدی، ح. و اختصاصی، م. ر. 1375 .معرفی دو روش جدید برآورد رسوب در فرسایش بادی. دومین همایش ملی بیابانزایی در روش های مختلف بیابان زایی.یکم ودوم شهریور.معاونت آموزش وتحقیقات وزارت جهاد سازندگی وموسسه تحقیقات جنگل ها ومراتع.
اختصاصی،  م. 1375.منشا یابی تپه های ماسه ای حوزه دشت یزد – اردکان.تهران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل ها ومراتع.
اختصاصی، م  و احمدی، ح. 1375.معرفی دوروش جدید برآورد رسوب در فرسایش بادی.مجموعه مقالات دومین همایش ملی بیابان زایی وروشهای مختلف بیابان زدایی. کرمان.
اخضری، د. مصفایی، ج. 1388. پهنه بندی شدت خطر فرسایش بادی با استفاده از مدل اریفردر دشت شهریار. پنجمین همایش ملی علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. دوم و سوم اردیبهشت.دانشگاه گرگان.ص 62-74.
اداره کل منابع طبیعی استان سیستان وبلوچستان ودفتر تثبیت شن وبیابانزدایی سازمان جنگل ها،مراتع وآبخیز داری کشور1381.طرح شناسایی کانون های بحرانی فرسایش بادی والویت های اجرایی آن.62-64.
اسدی، ح. موسوی، س. ع. 1389. ارزیابی وپهنه بندی خطر فرسایش خاک با استفاده از معادله جهانی تلفات خاک اصلاح شده، سامانه اطلاعات جغرافیایی وسنجش از دوردر حوزه آبخیز ناورود. ارائه دستاوردهای پژوهشی شرکت آب منطقه ای گیلان. ص 13.
اشتری مهرجردی، ع.1380 .منشا یابی شن های روان منطقه اردستان.پایان نامه کارشناسی دانشکده منابع طبیعی .دانشگاه صنعتی اصفهان.
بحرینی، ف. پهلوانروی، ا. 1391. پهنه بندی پتانسیل فرسایش آبی وبادی با استفاده از مدلهای ام پسیاک واریفر در دشت بردخون. نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی.ص 41-58.
بدیعی، ر.1377.جغرافیای مفصل ایران.جلد2.تهران.انتشارات اقبال. 272ص.
پهلوانروی، ا. 1391 .ارزیابی فرسایش ورسوب بادی با استفاده از مدل اریفر در منطقه زهک دشت سیستان، فصلنامه جغرافیا و توسعه.27: 127-140.
تیموری، م. وعمرانی، م. 1386. بررسی پتانسیل رسوبدهی فرسایش بادی با استفاده از مدل اریفر در دشت ریگ بشریه. چهارمین همایش ملی علوم ومهندسی آبخیزداری ایران مدیریت حوزه های آبخیز. اسفند86.دانشگاه تهران.
دهزاد، ب. شکیبا، ع.ر. 1378. پهنه بندی فرسایش در استان گلستان با مدل EPM درمحیط GIS .فصلنامه چشم انداز جغرافیا. ص 62-72.
دهقان، م. ر.1390.منشایابی رسوبات بادی وتهیین حساسیت رخساره های ژئومورفولوژیک فرسایش بادی منطقه مک سوخته سراوان.پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه زابل.
رضایی راد، ن. صابری، م. 1389. برآورد پتانسیل رسوبدهی فرسایش بادی در منطقه بیابانی شهرستان اسفراین با استفاده از مدل اریفر. دومین همایش ملی فرسایش بادی وطوفانهای گرد وغبار. 27و28 بهمن. دانشگاه یزد. ص 112.
رفاهی، ح. 1380 . فرسایش بادی وکنترل آن.چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رفاهی، ح. 1382 .فرسایش آبی وکنترل آن. چاپ چهارم.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رفاهی، ح. 1388 .فرسایش بادی و کنترل آن. تهران: موسسه اتتشارات دانشگاه تهران. 320 ص.
رفاهی، ح.1378.فرسایش بادی وکنترل آن.چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.320 ص.
سعدالدین، ا. نورا، ن. 1389. پیش بینی اثرات سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی برخطر فرسایش بادی. دشت وارمین. مجله پژوهشی حفاظت آب وخاک.ص 63-80.
سلوکی، ح. خامه چیان، م. ب1390. پهنه بندی فرسایش بادی با استفاده از خصوصیات مهندسی در دشت سیستان.سی ومین گردهمایی علوم زمین.1تا3 اسفند.تهران: سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور.ص 11-29.
طاهرگیا، ح.1375.اصول وکاربرد سنجش از دور.انتشارات جهاد دانشگاهی.دانشگاه تهران.
طهماسبی بیرگانی، ع. م. احمدی، ح. 1379. مقایسه پتانسیل رسوبدهی فرسایشهای آبی وبادی با استفاده از مدل های اریفر وام پسیاک در مناطق بیابانی ایران. (مطالعه موردی: آب بخشاء کرمان). مجله منابع طبیعی ایران.ص 53-63.
فراهی، م. 1388.منشا یابی رسوبات بادی وتعیین حساسیت رخساره های ژئومرفولوژیک فرسایش بادی درمناطق تاسوکی- شیله. پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه زابل.
فیاض، م. 1383 .ردیابی مسیر جریان طوفان های ماسه ای دشت سیستان از برداشت تا رسوب با استفاده از اطلاعات دورسنجی. اولین همایش ملی فرسایش بادی. بهمن 1384. دانشگاه یزد.
فیض نیا، س. دهواری، ع. واحمدی، ح.1377. منشا یابی رسوبات بادی سراوان.مجله منابع طبیعی.51، 12 ص.
مصباح زاده، ط. زهتابیان، غ. ر. 1389. ارزیابی شدت فرسایش بادی با بهره گیری از مدل اریفر.ابوزید آباد کاشان. مجله منابع طبیعی ایران.399-415.
نبوی، م. 1355 .دیباچه ای بر زمین شناسی ایران. سازمان زمین شناسی کشور.
هاشمی، ز. جوادی، م. ر. 1390. بررسی شدت فرسایش بادی وپتانسیل حاصل از آن با استفاده از مدل اریفردر منطقه زهک  استان سیستان وبلوچستان. فصلنامه علوم وفنون منابع طبیعی.ص 32-41.
Abtahi. M. and Badiee Namaghi. S. H. 2010. EvaIuation of wind Erosion Potential using Empirical Method of IRIFR and GIS: Acase Study of Nishabur. Iran. Nature Environment. Pollution Technology. 533-558.                                     
Bagnold. R. A. 1941.The physics of blown sand and dusert dunes. Methuen and  CD.  LTD. Lobdon.
Frybergers. S. G.and Dean. G. 1979. Dune forms and wind regims.In: fissional papwr. United States Geological Survey. pp: 137-140.
Gomes. L. Arrue. g. L. 2003. Wind erosion in a semiarid agricultural area of Spain: the Welsons progect. CATENA. 52: 235-256.
Hanafi. A. and S. gauffret. 2008. Arc long-term vegetation dynamics usefui in monitoring and assessing desertification processes in the arid steppe. Southern Tunisia. Gournal of Arid Environments. 557-572.
LAL. R. 1998. Soil erosion impact on agronomic  productivity and environment quality. Critical Reviews in Plant Sci.17(4): 319-464.
Lavado. C. g. Schnabel. S. Mezo Gutierrez. A. G. and Pulido. F. M. 2009. Mapping Sensitivity to land degradation Extremadura. SW spain. Land Degradation & Devegopment. 129-144.
Li. X. y.Wang. g. H. and Zhang. D. S. 2009. Impact of land use and land cover ch ange on environment degration in lake QINGHAI watershed. Noetheast QINGHAITIBET plateau. Land Degradation & Devdlopment. 69-83.
Morgan. R. p. C. 1986. Soil erosion and concervation. Longman Scientific Technical. Gohn waley and Sons.
Reynolds. G. f. 2007. Global desertification: building a science for dryland development. Science. 316: 847-851.
Stewart. D. A. and Essenwanger. O. m. 1978. Frequency distribution of wind speed near the surface. G. Appl. Metero. 17: 1633-1642.
van pelt. R. S. zobeck. T. M. Ritchie. g. c  and  Gill. T. E. 2006.validating the use of Cs measurements to estimate rates of aoil redistribution by wind. Catena 70(2007) 455-464
Wasson. R. g. and p. m. Nanning. 1986. Esstimating wind transport of sand or surface processes and Landform.11.505-14.
Woon Hong. S. Kim. M. 2014. Measurement and prediction of soil erosion in dry fiele using portable wind erosion tunnel. Bgosystems Enghneering.68-82.
Zhibao. D. Z. 2000. Wind Erosion in Arid Semiarid  China: an overvie gournal of Soil conservation. 55: 432- 444.
Zobeck. T.M. 1991. Soil properties affecting wind erosion. g. soil watr Conserv. 46:112-118.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 37
اسفند 1398
صفحه 449-464

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار