تحلیلی بر عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه متعادل فضایی شهرها با رویکرد آینده نگاری مطالعه موردی: استان گیلان

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

4 استادیار گروه جغرافیا، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه متعادل فضایی شهرها در استان گیلان است. در این راستا این پژوهش در طی مراحل زیر انجام شده است. برای جمع آوری اطلاعات نیز از روش پرسشنامه و تکنیک دلفی استفاده شد. در گام اول تعداد 60 عاملِ مؤثر بر توسعه متعادل فضایی استان گیلان براساس مطالعات اسناد و مدارک در سه بعد جمعیت، فعالیت و فضا شناسایی شد. در مرحله دوم عوامل مؤثر بر توسعه متعادل فضایی استان گیلان از طریق روش دلفی و براساس دیدگاه کارشناسان استخراج گردید. در این زمینه پرسشنامه ای طراحی و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. در این پرسشنامه از کارشناسان خواسته شد تا امتیاز هر یک از عوامل را در قالب طیف لیکرت تعیین نمایند. نهایتاً پس از جمع آوری پرسشنامه ها، نمره میانگین برای هر عامل تعیین شد و در نهایت 28 عامل از سه بعد (جمعیت، فعالیت و فضا) برای تحلیل درنرم افزار میک مک انتخاب گردید. نهایتاً براساس روش تحلیل اثرات متقابل، تعداد 5 عامل کلیدی شامل فعالیت های دانش بنیان، شهرک های ویژه و تخصصی برای استقرار صنایع با فن آوری برتر، حمل و نقل ریلی، ظرفیت حمل و نقل دریایی و مدهای متنوع حمل و نقل یکپارچه (ریلی- آبی- جاده ای - هوایی) برای توسعه متعادل فضایی در استان گیلان معرفی شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Key Factors Influencing the Spatial Balanced Development of Cities with a Forecasting Approach Case Study: Guilan Province

نویسندگان [English]

  • Ahmad Ghadimi 1
  • Hossein Nezmfar 2
  • Nader Zali 3
  • Mohammad Taghi Masoumi 4
1 PhD Student in Geography and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Associate Professor of Geography, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
3 Associate Professor of Urban Planning, University of Guilan, Guilan, Iran.
4 Assistant Professor of Geography, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of this study is to identify and analyze key factors affecting the spatial development of cities in Guilan province. In this regard, this research has been carried out during the following steps. Questionnaire and Delphi technique were used for data collection. In the first step, 60 factors affecting the spatial development of Guilan province were identified based on documentation studies in three dimensions of population, activity and space. In the second stage, the factors affecting the spatial development of Guilan province were extracted through the Delphi method and based on the experts' point of view. A questionnaire was designed and provided to the experts. In this questionnaire, experts were asked to rate each factor in the Likert scale. Finally, after collecting the questionnaires, the mean score for each factor was determined and finally 28 factors from three dimensions (population, activity, and space) were selected for analysis in the Mac software. Finally, based on the Interaction Impact Analysis method, there are 5 key factors including knowledge-based activities, specialty settlements for deploying high technology industries, rail transport, maritime transport capacity, and diverse modes of integrated transport (Rail- Water - Road - Air) was introduced for spatial balanced development in Guilan province

کلیدواژه‌ها [English]

  • forecasting
  • development
  • spatial Balance
  • Guilan

مراجع

اکبرپور سراسکانرود، محمد و اسماعیل نجفی (1389) "مفهوم توسعه پایدار در محیط های روستایی حوزه کلانشهرها (مطالعه موردی کلانشهر تهران)" مسکن و محیط روستا، سال بیست و نهم، شماره 130، صص: 64-79؛
آمار، تیمور؛ خداداد، مهدی و معمری، ابراهیم (1397). ارزیابی توزیع فضایی مولفه های توسعه پایدار در بین شهرستان های استان ایلام با استفاده از تکنیک vicor – saw ، برنامه یزی منطقه ای، سال 8، شماره 29، صص: 65-78.
بهشتی، محمدباقر و زالی، نادر  (1390) شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه ای با رویکرد برنامه ریزی بر پایه سناریو : مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی، مدرس علوم انسانی - برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم، شماره 1، صص: 41 – 63.
پریزادی، طاهر؛ میرزاده، حجت (1397). توسعه منطقه ای در ایران با رویکرد عدالت توزیعی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 18، شماره 50، صص: 179-198.
پوررمضان، عیسی، مهدوی، رضا، «تحلیل سازمان فضایی فعالیت­ها در استان گیلان»، مجله چشم­انداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، شماره 20، صص 117- 100، 1391.
پادروندی، بهزاد و نظم فر، حسین، 1392، بررسی و تحلیل سطح برخورداری شهرستانهای استان چهارمحال و بختیاری از شاخص های توسعه با استفاده از مدل تاپسیس فازی ، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ، سال چهارم، شماره چهاردهم
توکلی، مرتضی؛ فاضل نیا، غریب؛ زارعی، یغقوب؛ نیک آریا، مهران؛ "ارزیابی برخی شاخص های ابعاد نابرابری منطقه ای در ایران"، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 1، بهار 1390، صفحات 101 تا 117.
جمینی ، داوود و همکاران، 1394، بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستانهای استان اصفهان در زمینه شاخصهای آموزشی با استفاده از تکنیک TOPSIS، تحلیل خوشه ای و GIS، نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، جلد 9 ، شماره3
طباطباییان، سید حبیب الله و روح اله قدیری، (پاییز 1386)، متغیرهای مؤثر بر انتخاب ابعاد در یک پروژه آینده نگاری، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، شماره 7، صص 26-1؛
سرگزی، زینب، محمدی، جمال، شهبازی، امیرحمزه، «راهبردهای آمایشی در مناطق کشاورزی قدیمی براساس رویکرد سیستمی هیلهورست، مورد: منطقه گیلان»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 33، صص 84- 71، 1392.
عباسی شاهکوه، کلثوم، سلطانی دلگشا، محمد، واحدیان، افسانه، و عبدالهی، علی (1387). ارائه چارچوب فرایندی برای آینده نگاری مبتنی بر روش فراترکیبی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال 3، شماره 11، صص: 72-45.
فروزنده دهکردی، لطف الله؛ شیره پز آرانی، علی اصغر و جندقیان بیدگلی سعیدرضا (پاییز 1390)، برنامه ریزی ناحیه ای با استفاده از برنامه ریزی بر مبنای سناریوها (تبیین الگوی چشم انداز ناحیه کاشان)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال اول، شماره سوم، صص: 39 – 56.
قادری حاجت، مصطفی و عرفان عبدی و زهرا جلیلی پروانه و ناصر باقری سرنجیانه (پاییز 1389) "تبیین نقش بازارچه های مرزی در امنیت و توسعه پایدار نواجی پیرامون، مطالعه موردی: بازارچه های مرزی استان خراسان جنوبی" ژئوپلتیک، سال 6، شماره 3، صص: 151-121.
کریمی­فرد، حسین و مسعود حبیبی، (1389)، بررسی سطوح مختلف انجام فعالیت آینده نگاری علم و فناوری، فصلنامه توسعه تکنولوژیکی صنعتی، شماره پانزدهم، صص: 50-43.
معصومی اشکوری، سید حسن (پاییز 1388) "اصول و مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای" پیام، چاپ پنجم، تهران، ص: 150.
مهدوی، رضا، رحمانیان، روزبه، درویش رحیم آبادی، ابراهیم، بررسی سازمان فضایی استان گیلان، رشت، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گیلان، 1384.
نامداریان، لیلا، حسن زاده، علیرضا، و مجیدپور، مهدی (1393). ارزیابی تأثیر آینده نگاری بر سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری، نشریه مدیریت نوآوری، سال 3، شماره 2، صص: 104-73.
نظم فر، حسین و علی بخشی، آمنه ، 1393، سنجش نابرابری فضایی توسعه یافتگی ناحیه ای(مطالعه موردی: استان خوزستان) ، مجلمه علمی – پژوهشی برنامه ریزی فضایی(جغرافیا) ، شماره 14
یاسوری، مجید و سجودی، مریم (1397). استراتژی توسعه منطقه ای راهکاری نوین جهت توسعه متوازن منطقه ای، برنامه ریزی منطقه ای، سال 8، شماره 29، صص: 93-106.
Bhatia,V.K & Rai,S.C .2004.Evaluation Of Socio- Economic Development in Small Areas,New Dehli, 23(1).
Goodwin, P. & Wright, G. ,(2001), “Enhancing strategy evaluation in scenario planning: a role for decision analysis”,  Journal of management studies,Vol 38(1), pp. 1- 16.
Lessmann, Ch. (2012). “Foreign direct investment and regional inequality: A panel data analysi”. China Economic Review, 24, 129–149.
Winkler, A. 2012. Measuring regional inequality, an index of socio-economic pressure for Serbia. Zbornik radova-Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu, (60): 81-102.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 37
اسفند 1398
صفحه 629-642

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار