تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت اجتماعی(مطالعه موردی: منطقه 11 شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

امروزه با روند فزاینده شهرنشینی و توسعه بی­ضابطه و بی­شائبه شهرها توزیع عادلانه و متوازن خدمات در شهرها با چالش روبرو شده است. علاوه بر این سیاست­های مدیریتی نیز به قطبی شدن ساختار فضایی در بین نواحی شهرها منجر شده است که کیفیت نامطلوب فضایی را در برداشته است. این عوامل عدالت اجتماعی را در میان فضاهای شهری با مشکل مواجه کرده است. در این راستا پژوهش حاضر سعی دارد توزیع فضایی خدمات شهری منطقه 11 شهر تهران باهدف سنجش عدالت اجتماعی در بین نواحی این منطقه را بررسی کند. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی، روش جمع‌آوری اطلاعات اسنادی و میدانی و با تکنیک پرسشنامه­ای است. جامعه آماری تحقیق گروه خبرگان می­باشند. حجم نمونه به تعداد 25 نفر با استفاده از روش گلوله برفی به‌ دست ‌آمده است.شاخص‌ها در قالب پرسشنامه که دارای طیف 5 گزینه­ای لیکرت بود، بین نمونه آماری توزیع گردید. برای تجزیه‌ و تحلیل داده­ها از روش­های سوارا و واسپاس استفاده‌ شده است. نتایج تحقیق نشان­دهنده توزیع نامتعادل خدمات شهری در سطح نواحی منطقه 11 شهر تهران است. به‌گونه‌ای که از نظر دارا بودن شاخص­های خدمات شهری ناحیه دو با ضریب امتیاز2/23 در رتبه اول، ناحیه سوم با ضریب امتیازی67/22 ، ناحیه یک با ضریب امتیاز35/22 و در نهایت ناحیه چهارم با ضریب امتیاز 15/22 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین رتبه خدمات شهری از مجموع شاخص­ها را دارا می­باشد. این نتایج بیانگر عدم عدالت اجتماعی در توزیع خدمات شهری در منطقه 11 شهر تهران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Urban Services Distribution with Social Justice Approach (Case Study: District 11, Tehran)

نویسندگان [English]

  • samaneh azizi danaloo 1
  • Hossein Mojtaba Zadeh Khanaghani 2
1 PhD Student, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Literature and Humanities, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Literature and Humanities, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

, In this regard, the present study attempts to investigate the spatial distribution of urban services in 11th district of Tehran in order to measure social justice among the areas of this region. The research method is descriptive-analytical and the method of data collection is documentary and field ones, based on a questionnaire technique. The statistical population of the study is a group of experts. The sample size was obtained by using of the snowball method, which is 25 experts. The indicators were distributed among the statistical sample in the form of a questionnaire that had a 5-point Likert scale. SWARA and WASPAS methods were used to analyze the data. The results show that the unbalanced distribution of urban services in the areas of district 11, Tehran. Therefore, in terms of urban services indicators, area 2 with a score of 23.2 is in the first rank, area 3 with a score of 22.67, area 1 with a score of 22.35, and finally area 4 with a score of 22.15, had the highest and lowest rates of services, respectively. These results indicate lack of social justice in the distribution of urban services in 11th district of Tehran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Analysis
  • Urban Services
  • Social Justice
  • 11th district of Tehran
الماسی مفیدی، حسین؛ زند مقدم، محمدرضا، زیویار، پروانه، (1398)، بررسی وضعیت ععدالت توزیعی در دسترسی به خدمات شهری (مطالعه موردی: شهر بومهن)، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای)، سال دهم، شماره 1، صص: 94-79.  
بشریه، حسین (1375). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، فلسفه سیاسی جان رالز، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 109 -110، تهران، موسسه اطلاعات. صص 43 – 36.
حاتمی نژاد، حسین (1393). سنجش الگوی توزیع فضایی خدمات شهری در منطقه 5 شهر تهران به کمک مدل آنتروپی و ویلیامسون، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29، شماره سوم، صص 28-17.
حاتمی نژاد، حسین، راستی، عمران (1385). عدالت اجتماعی و عدالت فضایی؛ بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید‌هاروی، جغرافیایی سرزمین، سال سوم، شماره 9، صص 50-38.
داداش پور،‌هاشم؛رستمی، فرامرز؛ علیزاده، بهرام (1394). بررسی و تحلیل توزیع عادلانه خدمات شهری و الگوی پراکنش فضایی آن‌ها در شهر همدان، مطالعات شهری، شماره 12، صص 18-5 
داداش پور،‌هاشم؛ الوندی پور، نیتا (1396). گونه شناسی مفهومی عدالت در نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری در چارچوب رویکردی میان‌رشته‌ای، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، سال 9، شماره 2، صص 28-1.
ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف؛ باقری کشکولی، علی (1389). تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعه پایدار، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره دوم، صص 84-61.
روستایی، شهریور؛ نازبابایی، الی؛ کاملی فر، زهرا (1392). ارزیابی عدالت فضایی در پراکنش خدمات شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز، آمایش جغرافیایی فضا، دوره 10، شماره 3، صص 100-81.
زیویار، پروانه؛ الماسی مفید، حسین (1394). تحلیل و بررسی ابعاد توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی با تأکید بر شهرهای عدالت محور، اولین همایش پژوهش‌های کاربردی در علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان صص 22-1. 
زنگی‌آبادی، علی؛ باقری کشکولی، علی، تبریزی، نازنین (1394). تحلیلی بر توزیع فضایی جمعیت و خدمات شهری با تأکید بر عدالت اجتماعی و نابرابری­های شهری مطالعه موردی: محلات شهر فیروزآباد فارس، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 26، شماره 2، صص 214 - 191.
ستاوند، محمدهادی؛ حاجی‌زاده، فاضل؛ یغفوری، حسین (1398). واکاوی فضایی مناطق شهری شیراز از منظر عدالت اجتماعی با تأکید بر خدمات عمومی، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 19، شماره 52، صص: 192-171.
سرور، هوشنگ؛ لاله پور، منیره، سربازگلی، سولماز (1395). ارزیابی و تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری تبریز، انجمن جغرافیایی ایران، دوره جدید 4، شماره 51، صص 324- 305.
سرور، رحیم؛ عشقی چهار برج، علی؛ علوی، سعیده (1396). تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در بهره‌مندی از خدمات عمومی شهر، مطالعه موردی: حوزه‌های 16 گانه شهر اردبیل، بوم‌شناسی شهری، سال هشتم، شماره 2، صص 36-23.
شکویی، حسین (1378). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، تهران، موسسه جغرافیایی کارتوگرافی گیتاشناسی.
کرکه آبادی، زینب؛ ندینی، زینب؛ الماسی مفیدی؛ حسین (1393). بررسی و ارزیابی نحوه توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی: نمونه موردی: شهر بومهن، مدیریت شهری، شماره 36، صص: 268-247.
مبارکی، امید؛ زینالپور، امید؛ عبداله زاده، مهدی (1394)، تحلیل فضایی پراکنش خدمات و جمعیت براساس نظریه عدالت اجتماعی (مطالعه موردی نواحی هشت گانه شهر رشت)، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای)، سال پنجم، شماره 2، ص: 122-109.
مستوفی‌الممالکی، رضا؛ بسطامی نیا، امیر؛ تازش، یوسف (1392). بررسی و تحلیل توسعه تسهیلات شهری از دیدگاه عدالت فضایی: مطالعه موردی: شهر یاسوج، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شماره 6، صص 16-7.
میرآبادی، مصطفی؛ رجبی، آزیتا؛ مهدوی حاجیلونی، مسعود (1395). تحلیلی بر ناهمگونی فضایی در نواحی شهری با تأکید بر نقش بافت‌ها و سکونتگاه‌های نابسامان؛ نمونه موردی: شهر مهاباد، فضای جغرافیایی، سال 16، شماره 55، صص 43-17.
مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری نفوذ و مسکن.
مهندسین مشاور پارت(1385)، طرح تفصیلی منطقه 11 شهر تهران.
 نیک پور، عامر؛ مهرعلی تبار فیروزجایی، مرتضی؛ رضازاده، مرتضی، الهقلی تبارنشلی، فاطمه (1397). توزیع فضایی خدمات بهداشتی - درمانی از منظر عدالت اجتماعی (نمونه موردی: شهرستان‌های استان مازندران)، فصلنامه علمی – پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال 8، شماره 4، صص 158 – 145.
Lawrence W.C. Lai, K.W. Chau, Polycarp Alvin C.W. Cheung. (2018). Urban renewal and redevelopment: Social justice and property rights with reference to Hong Kong's constitutional capitalism, Journal: Cities - Volume 74, April 2018, Pages 240-248.
Myrvang Brown,Katrina; Flemsæter, Frode;Rønningen Katrina (2019) More-than-human geographies of property: Moving towards spatial justice with response-ability, Geoforum Journal,Vol.99,pp 54-62.
Taleai, M. Sliuzas, R. Flacke, j. (2014), An intergrated framework to evaluate the equity of urban public facilities using spatial multi-criteria analysis, Cities, 40, 56-69.