راهبردهای مدیریت ریسک شهری کلانشهر تبریز با رویکرد آسیب پذیری در زلزله

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا وبرنامه ریزی شهری،واحد مرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

3 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز، ایران

چکیده

این مقاله با توجه به اهمیت فوق العاده شهر تبریز از جنبه های سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و غیره از یک سو و حادثه (لرزه) خیزی زیاد آن از سوی دیگر ، ابتدا اهم مطالعات انجام شده در خصوص برنامه ریزی و طراحی شهری با در نظر گرفتن سوانح طبیعی و نیز مطالعات خاص تبریز در این رابطه به اختصار مرور گردیده است. نگاهی که تا کنون در مدیریت سوانح و مدیریت شهری وجود داشته، بیشتر نگاه مقابله ای و کاهش مخاطرات بوده است. دراین میان، مفهوم آسیب پذیری و مدیریت ریسک ، مفهوم جدیدی است که بیشتر در مواجهه با ناشناخته ها و عدم قطعیتها به کار برده میشود. بنابراین نقش مدیریت ریسک در رویارویی با حوادث طبیعی با تاکید بر زلزله احتمالی آینده مورد تحلیل قرار گرفته، هدف از این مطالعه، مدیریت ریسک، ارزیابی و سنجش میزان آسیب پذیری منطقه 8 کلانشهر تبریز در تهدید مخاطره زلزله می باشد. این مقاله توصیفی کاربردی است. بنابراین، ابتدا مؤلفه ها و ابعاد مطرح در آسیب پذیری شهری تهیه گردید. سپس با استفاده از دیدگاه خبرگان و نیز مطالعات تطبیقی، ابعاد و مؤلفه های نهایی تهیه و با تحلیل پرسشنامه ها و انجام مطالعات و محاسبات لازم میزان آسیب پذیری کلانشهر تبریز در ابعاد و مؤلفه های مختلف مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفت. و در نهایت ضمن ارزیابی نقاط ضعف و قوت و تهدید و فرصت، با روش swotراهبردهای آینده منطقه 8 کلانشهر تبریز ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban Risk Management Strategies of Metropolis of Tabriz With an earthquake vulnerability approach

نویسندگان [English]

  • hassan norouzi 1
  • Bakhtyar ezatpanah 2
  • Reza Valizadeh 3
1 PhD student in Geography and Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Assistant Professor of Department of Geography and urban planning , Marand branch, Islamic azad university ,Marand,Iran
3 Assistant Professor of Department of Geography and urban planning,Tabriz branch,Islamic azad university ,Tabriz,Iran
چکیده [English]

Considering the extraordinary importance of the city of Tabriz in terms of political, economic, social and other aspects, on the one hand, and this on the other hand, this paper, on the one hand, and its high-seismicity, on the other hand, are first of all important studies on urban planning and design. Natural disasters and special studies of Tabriz have been briefly reviewed in this regard. The view that has existed in disaster management and urban management so far has been more coping and mitigating. Meanwhile, the concept of vulnerability and risk management is a new concept that is used more in the face of unknowns and uncertainties. Therefore, the role of risk management in dealing with natural disasters with an emphasis on future probable earthquakes has been analyzed. The purpose of this study is to evaluate the risk management, evaluation and assessment of the vulnerability of Tabriz Metropolitan Area 8 in earthquake hazards. This article is descriptive. Therefore, at first, the components and dimensions of urban vulnerability were prepared. Then, using experts' viewpoints, as well as comparative studies, the dimensions and final components were prepared and analyzed by analyzing the questionnaires and performing the necessary calculations and calculations of the vulnerability of the metropolitan metropolis of Tabriz in different dimensions and components. Finally, by evaluating the weaknesses, strengths, threats and opportunities, the future strategies of the 8th metropolitan area of ​​Tabriz were presented by swot method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Risk Management
  • SWOT
  • Vulnerability
  • Tabriz Metropolis
  • Earthquake
مهندسین مشاور تهران پادیر 1388- مطالعات اولیه طرح ریز پهنه بندی خطر زمین لرزه‌ای شهر تبریز- سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجانشرقی
اکبری، رضا- نقش شهر سازی در مدیریت زلزله (نمونه موردی فرحزاد تهران )، پایان نامه کارشناسی ارشد شهر سازی دانشکده هنرهای زیبا، تهران.
بحرینی، سید حسین (1372 ) - طراحی شهری در مناطق زلزله خیز. طرح بسیج توان فنی کشور برای مقابله با آثار زلزله- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران تهران.
میشل گودت. 1393 ترجمه حسن نوروزی، آینده نگری راهبردی و توسعه منطقه‌ای.پژوهشگاه شاخص پژوه
حسن نوروزی-1393-برنامه ریزی شهری و محیط زیست-انتشارات آشینا
قراچورلو، نجف.(1384).ارزیابی و مدیریت ریسک. آذربایجان شرقی، نشر جهاد دانشگاهی
فلاحی، علیرضا و سیاح مفضلی، اردشیر.(1386).رویکردradius بعنوان ابزاری جهت ارزیابی خطرپذیری لرزه‌ای شهری و تهیه سناریوی زلزله: در منطقه13 شهرداری تهران.تهران، مقالات سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه طبیعی
اکبری، رضا(1385)، نقش شهرسازی در مدیریت زلزله(نمونه موردی فرحزاد تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا، تهران، صص32.
ایپچیلر، مهسا و موسوی، میرسعید(1391)، بررسی تأثیر ساختار کالبدی بافت تاریخی در فعالیت‌های عمرانی شهرداری تبریز
ایمانی، سعید؛ حسن‌زاده امجدی، مسعود؛ ولی زاده کامران، خلیل(1389)، آسیب‌پذیری و ارزیابی ریسک، ناشر ستاد مدیریت بحران شهرداری تبریز، صص81ـ80.
بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمد سعید؛ مفیدی، مهرنوش(:1392 )، رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری( از بازسازی تا بازآفرینی شهری، شماره 9، صص30ـ17.
پورمحمدی، محمدرضا و مصیب زاده، علی(1387)، آسیب‌پذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله‌ای در امدادرسانی آن، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 117.
جایکا، مرکز مطالعات زلزله و زیست‌محیطی تهران بزرگ و آژانس همکاری‌های ژاپن(جایکا)، گزارش نهایی پروژه پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ.
حاتمی نژاد، حسین؛ فتحی، حمید و فرشید عشق‌آبادی(1388)، ارزیابی میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای در شهر: نمونه مورد مطالعه منطقه 10 شهرداری تهران، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 68، صص 20ـ.1.
حبیب، فرح(1371 )، نقش فرم شهر در کاهش خطرات ناشی از زلزله، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی بلایای طبیعی در مناطق شهری بخش اول (زلزله موسسه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تهران، صص 269.
حسین زاده دلیر، کریم(1374)، تبریز بزرگ یک منطقه شهری برای برنامه‌ریزی و طراحی، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی، زمستان 1374، شماره 2، صص 12.
حمیدی، ملیحه(1374)، نقش برنامه‌ریزی و طراحی شهری در کاهش خطرات و مدیریت بحران مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله موسسه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، تهران، صص16.
حمیدی زاده، محمدرضا(1390)، اقتصاد مدیریت: نظریه‌ها، مدل‌ها و فنون. تهران انتشارات حامی، صص 38.
خاکی غلامرضا، (1389 )، "روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی" ص32-33.
خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق در مدیریت، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، صص 375.
خزائی، سعید و پدرام، عبدالرحیم (1387)، راهنمای گام‌به‌گام آینده‌پژوهی راهبردی، انتشارات کشف آینده، چاپ اول، صص27.
دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری(1389)، گذری بر تجربیات، گزارش ششم گروه پژوهش آینده‌نگری فناوری، صص 135.
ربانی، طاها(1392)، آینده‌پژوهی رویکردی نوین در برنامه‌ریزی، با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان،
رهنمای شهسوار، ناصر(1382)، تبریز شهر کهن تاریخ، انتشارات رهنمای شهسوار، صص 74.
زالی، نادر(1385)، پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه و ارزیابی وضعیت مقاوم‌سازی بناها(نمونه‌ی موردی استان آذربایجان شرقی)، اولین همایش ملی مدیریت بحران زلزله در شهرهای دارای بافت تاریخی، صص 259.
زنگی‌آبادی، علی و تبریزی، نازنین، (1385) زلزله تهران و ارزیابی فضایی آسیب‌پذیری مناطق شهری-فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 56 ص 115.
سرداری نیا، صمد(1386)، سیر در تاریخ آذربایجان، انتشارات اختر، چاپ اول، صص13.
سعید نیا, احمد (1390)، کتاب شهرداری‌ها, جلد پنجم : طرح‌های شهری در ایران ,انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور, تهران , صص 137.
Sarmad, Z., Bazargan, H. A. and Hejazi, E. (2012). Research methods in the behavioral sciences. Agah Pub Co., Tehran, pp67.
Slaughter, R. A. (2008). Futures concepts. A Briefing paper for the Christian futures new work. Colorado Springs, Co.pp14.
Seyed Hoseini, S. M., Noori, S., Hatefi, M. A. and Ghadirian, H. A. (2010). “CMST model: A Human Role Analysis in Establishment of the Project Risk Management Process (RMP).”J of Project Management Quarterly, Vol 4. No 11. PP 4-11
Treseky, B. (2010). Cognitive maps, cognitive colleges and spatial mental models. Stand ford University,pp278.
Wilmsen, brook, Michael, webber, Yuefang duan(2011):Involuntary rural resettelment, resources, strategies, and outcomes at the Three Gorges Dam , China, the journal of envirnmen development, desamber 2011 , vol 20 no,4,pp 355-380