انتخاب مسیرهای بهینه گردشگری شهری با بهره‌گیری از مدل‌های چیدمان فضا و تحلیل شبکه‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار گروه شهرسازی دانشگاه آزاد تهران مرکزی

چکیده

چگونگی تشخیص و انتخاب "مسیرهای بهینه گردشگری" می‌تواند در راستای ارتقای کیفیت فضاهای تاریخی، فرهنگی و تفریحی شهرها بسیار کارآمد و تأثیرگذار باشد. پژوهش حاضر با انتخاب شهر نایین –به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و ارزشمند ایران که آثار و فضاهای تاریخی و فرهنگی بسیار مهمی را در خود جای داده است- تلاش دارد یکی از مسیرهای گردشگری تاریخی- فرهنگی در این شهر را به‌عنوان مسیر بهینه گردشگری در شهر نایین معرفی نماید. این پژوهش از نوع توسعه‌ای- کاربردی بوده، روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است و داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده‌اند. ابتدا برای مسیرهای بهینه گردشگری چهار معیار خدماتی، کالبدی- فضایی، فرهنگی و عملکردی تعریف و برای هر کدام از آن‌ها زیرمعیارهایی تبیین شدند: تأسیسات زیربنایی، خدمت رفاهی؛ کاربری، سیمای شهری، زیبایی، کیفیت، اختلاط، تنوع، کوتاهی، شبکه معابر، نزدیکی؛ هویت، قدمت، جاذبه و عناصر تاریخی؛ ایمنی و امنیت، پیوستگی، انعطاف‌پذیری. سپس از طریق تحلیل نقشه‌های محوری مسیرهای موجود و بررسی ساختار فضایی شهر -به دو صورت فراگیر و محلی- با استفاده از "روش‌ چیدمان فضا(Space Syntax)" و از سوی دیگر، تحلیل و رتبه‌بندی مسیرها بر اساس معیارها و زیرمعیاری مطرح‌شده با بهره‌گیری از "روش تحلیل شبکه‌ای(ANP)"، دو محور تاریخی- فرهنگی "دروازه پنجاهه تا دروازه کلوان" و "دروازه نوگاباد تا دروازه چهل‌دختران"، تحلیل، امتیازدهی و رتبه‌بندی شدند. از طریق جمع‌بندی برآیند تحلیل‌ها و رتبه‌ها، محور اول موردبررسی (مسیر دروازه پنجاهه تا دروازه کلوان) با کسب امتیاز بیشتر، به‌عنوان مسیر بهینه گردشگری شهر نایین انتخاب گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Selecting Optimal Urban Tourism Routes by Space Syntax Model and ANP

نویسنده [English]

  • Pooyan Shahabian
Urban planning Department , Islamic Azad University , Central Tehran Branch
چکیده [English]

How to identify and select "optimal tourism paths" can be very effective and effective in improving the quality of historical, cultural and recreational spaces of cities. The present study, with the selection of the city of Nayin - as one of the historic and valuable cities of Iran, which has significant cultural and historical boundaries - is trying to find one of the historical and cultural tourist routes in the city as a route Tourism Optimization in Naying City. This research is an applied-to-development study. The methodology is descriptive-analytic and data collection is compiled through documentary and field studies. First, for the optimal routes of tourism, four criteria of service, physical, spatial, cultural and functional were defined and for each of them, sub-criteria were explained. Then, through the analysis of the axial maps of the existing routes and the study of the spatial structure of the city - in both universal and localized - using the "Space Syntax" method, and, on the other hand, analyzing and ranking the paths based on criteria And the sub-criteria proposed by using the ANP, the two historical-cultural axes, "Pivot Gate to the Gate of Kalvan" and "Gate of Nogabad to the Gate of Forty Girls", were analyzed, ranked and ranked. By collecting the results of these analyzes and ratings, the first axis of the survey (Pivden Gateway to Kalkan Gate) was selected as the optimal route for tourism in the city of Naiyin with more points.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Tourism
  • Optimal Tourism Route
  • Space Syntax
  • ANP
بکتاش، سعید (1390) طرح ساماندهی محور فرهنگی _تاریخی نایین (از دروازه کلوان تا دروازه نوگآباد)، پایان نامه کارشناسی ارشد مرمت، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
تکیه­خواه، جاهده؛ نجفی، اکبر؛ اصغری، آزاد (1394) تدوین استراتژی توسعه‌ی طبیعت گردی بر اساس تحلیل SWOT و فرایند تحلیل شبکه‌ایANP(مطالعه ی موردی : پارک جنگلی آبیدر در شهر سنندج)، فصلنامه ی گردشگری شهری، سال 2، شماره 2
جواهری، حسن (1386) مسیرهای بهینه گردشگری شهری در بخش مرکزی تهران(شناسایی، معرفی و مدلسازی رایانه ای الگوهای کاربردی)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
حیدری، رحیم؛ صفرپور، میثم؛ آذری، مهدی (1392) بررسی و تحلیل الگوی رفتاری گردشگران در دسترسی به جاذبه‌های شهری با استفاده ازGIS ؛ مطالعه موردی: شیراز، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال 4، شماره 12
رهنمایی، محمد تقی؛ ملک­نیا، محبوبه؛ جهانیان، منوچهر (1390) نقش محورهای فرهنگی و تاریخی منطقه 12 در توسعه گردشگری شهر تهران، فصلنامه علمی _ پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 3، شماره 4
زبردست، اسفندیار (1389) کاربرد فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) در برنامه ریزی شهری و منطقه­ای، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، شماره 41
زمانی، بهادر (1391) مبانی و معیارهای تکنیک چیدمان فضا (کاربست تطبیقی: محلات دولتخانه و ملاصدرای شمالی اصفهان)، چهارمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری
زرافشانی، کیومرث؛ شرفی، لیدا؛ گراوندی، شهپر و قبادی، پرستو (1392)، بررسی اثرات گردشگری در ارتقاء شاخصهای اقتصادی –اجتماعی نواحی روستایی ریجاب در استان کرمانشاه، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 5
سرایی، محمدحسین و دیگران (1393) ارایه الگویی فضایی جهت تعیین مسیرهای ویژه گردشگری شهری (نمونه: شهر شیراز)، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال سوم، شماره 10
شرکت مهندسان مشاور معماری و شهرسازی ایوان نقش جهان (1386) طرح توسعه (جامع) نایین
شرکت مهندسان مشاور معماری و شهرسازی ایوان نقش جهان (1390) طرح ساماندهی بافت با ارزش فرهنگی تاریخی شهر نایین
صحت، سعید؛ پریزادی، عیسی (1388) به کارگیری تکنیک فرایند تحلیل شبکه­های در تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، نشریه مدیریت صنعتی، دوره 1، شماره 2
ضرغام، حمید (1381) مدل برنامه­ریزی استراتژیک جهانگردی ایران، مرکز آموزش بنیاد مستضعفان و جانبازان
ضیایی، محمود؛ جاودان، مجتبی؛ کاظمی ازغدی، سیمین (1393) ساماندهی فضایی مقصدهای گردشگری (شهری و روستایی) در مقیاس ناحیه ای؛ مورد: شهرستان طرقبه شاندیز، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 3
سازمان برنامه­ریزی و مدیریت کشور (1382)، طرح جامع توسعه گردشگری استان تهران
عباس زادگان، مصطفی (1381) روش چیدمان فضا در فرآیند طراحی شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 9
عباس زادگان، مصطفی (1391) تحلیل ارتباط میان ساختار فضایی و توسعه یافتگی محلات شهری به روش چیدمان فضا نمونه موردی : شهر مشهد، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، شماره 14
عمل نیک، محسن و همکاران (1389) یافتن روابط علی و معلولی و رتبه بندی عوامل بحرانی موفقیت و شکست پروژه‌های پیاده سازی سیستم­های اطلاعاتی به کمک ترکیب روشهای ANP و DEMATEL فازی گروهی، نشریه تخصصی مهندسی صنایع، دوره ۴۴، شماره ۲
کیانی، اکبر (1388) کاربرد مدل ANP در ارائه الگوهای مناسب ICT جهت بهینه سازی رابطه شهر و روستا نمونه موردی: شهرستان الشتر، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل
محمدی، محمود؛ چنگلوایی، یونس (1392) ارزیابی مولفه‌های کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری (مورد پژوهی: اولویت بندی مسیرهای گردشگری پیاده در شهر اصفهان)، نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 5
موحد، علی، احمدی، عاطفه (1392) مسیریابی گردشگران در بافت تاریخی با رویکرد حفاظت و احیای این بافت­ها با استفاده از GIS نمونه موردی : سنندج، نشریه محیط شناسی، سال 39، شماره ۱
ولی سامانی، جمال محمد؛ دلاور، مجید (1389) کاربرد فرآیند تحلیل شبکه‌ای ANP در اولویت بندی سـاختگـاه‌های پـرورش میگو، نشریه ی تحقیقات منابع آب ایران، شماره 2
یزدانفر، سید علی، (1387) تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدوده بارو با استفاده از تکنیک اسپیس سینتکس، ماهنامه بین المللی راه و ساختمان، شماره 67
Dursun, P.; Saglamer, G.. (2003) Spatial Analysis of Different Home Environments in the City of Trabzon, 4th International Space Syntax Symposium, University Collage London
Hillier, B. )1996) Space is the Machine :A Configurational Theory of Architecture, Cambridge: Cambridge University Press