ارزیابی و تحلیل تغییرات رشد فیزیکی شهر یزد و پیش بینی آن با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی طی دوره 2016-1973

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، یزد، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، یزد ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فرآیند توسعه شهرها در حال حاضر به دلیل افزایش جمعیت مناطق شهری یکی از مهمترین موضوعات پیش روی پژوهشگران مسائل شهری می‌باشد. با اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل تغییرات رشد فیزیکی شهر یزد می‌باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و جهت بررسی رشد و توسعه فیزیکی منطقه مورد مطالعه در دوره آماری بین سال‌های 1973 تا 2016 از تصاویر ماهواره‌ای لندست استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که محدوده شهر یزد از سال 1998 با رشد 63 درصدی نسبت به دهه قبل شروع به گسترش نموده است. این دوره همزمان با افزایش جمعیت شهری و گسترش خدمات و صنایع در منطقه شهری بوده است، به نحوی که باعث جذب مهاجر از سایر نقاط به سمت شهر یزد گردیده است. از این دوره رشد شهری با یک روند مشخص تحت تأثیر افزایش جمعیت شهری و ورود مهاجران به شهر یزد ادامه یافته است. در ابتدا جهت گسترش شهر یزد به سمت غرب و جنوب غرب و سپس در امتداد مسیر ارتباطی به سمت جنوب شرقی و نهایتاً جنوب بوده است. مهمترین عوامل محدود کننده رشد شهر یزد در سمت شمال وجود تپه‌های ماسه‌ای، در سمت غرب و جنوب غرب وجود برخی کاربری‌های خاص مانند مراکز صنعتی و کارگاهی و فرودگاه، در سمت جنوب وجود کوه و مراکز دانشگاهی و در سمت جنوب شرق و شرق وجود زمین‌های زراعی بوده‌اند. در حال حاضر به دلیل عوامل محدود کننده گسترش شهر یزد در تمامی جهات، رشد عمودی شهر بهترین گزینه می‌باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and Analysis of Changes in Physical Growth and Its Prediction Using GIs In the period 1973-2016 (Case study: Yazd city)

نویسندگان [English]

  • alireza dehghanpour farasha 1
  • Mohammad Ali salmani nodoshan 2
  • hojat rezaie 3
1 Faculty member of Payame Noor University, Yazd, Iran
2 Master of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Yazd Iran
3 PhD student in Geography and Rural Planning, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urban development is one of the most important issues facing urban researchers due to population growth in urban areas. The aim of this research is to evaluate and analyze the changes in physical growth in Yazd city. The research method is descriptive-analytical and uses Landsat satellite imagery to study the growth and physical development of the studied area during the period between 1973 and 2016.The results showed that the city of Yazd began to expand in 1998 with growth of 63 per cent compared to the previous decade. This period coincided with the increase in population and urban expansion of services and were industries in the region in a way that attracts immigrants from other parts of the city. The first city to expand to the West and South-West and then along the communication route to the southeast, and finally the South. The most important limiting factors for growth of the city on the north side of sand dunes in the West and South-West there are some applications, such as industrial centers and factories and the airport, on the south side of the mountain and universities and in the South East and East there were agricultural land. At the moment, due to limiting factors in developing city in all directions vertical growth of the city is the best option

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical growth
  • Geographic information system
  • City development
  • Yazd
پوراحمد، احمد، صالحی میشانی، حیدر، وثوقی راد، لیلا، رومیانی، احمد (1394)، ارزیابی توسعه فیزیکی شهر ارومیه به منظور حفظ پوشش گیاهی و اراضی کشاورزی، جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 19، شماره 54، صص 103-83.
تیموری، اصغر، ربیعی فر، ولی اله، هادوی، فرامرز، هادوی، محمدرضا (1392)، ارزیابی و پیش‌بینی گسترش افقی شهر قزوین با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی طی دوره 2011-1986، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره پنجم، صص 27-15.
حسام، مهدی، پوراحمد، احمد، آشور، حدیثه (1392)، آثار زیست‌محیطی گسترش افقی شهر گرگان، محیط‌شناسی، سال 39، شماره 3، صص 104-91.
حسین زاده دلیر، کریم، هوشیار، حسن (1385)، دیدگاه‌ها، عوامل و عناصر مؤثر در توسعه فیزیکی شهرهای ایران، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره ششم، صص 226-213.
حسین زاده، محمدمهدی؛ ثروتی، رضا؛ صرافی، مظفر؛ اسماعیلی، رضا، (1391)، بررسی محدودیت‌های ژئومورفولوژیک برای توسعه فیزیکی شهر کرمانشاه، فصل‌نامه آمایش محیط، شماره 26.
روستا؛ زهرا، منوری؛ مسعود، درویشی؛ مهدی، فلاحتی؛ فاطمه، مروتی؛ مریم، (1390)، ارزﻳﺎﺑﻲ روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮ ﺷﻴﺮاز و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻴﺰﻳﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺑﺮ روی روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﺎرﺑﺮی اراﺿﻲ، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 24، پیاپی 49، شماره 1، بهار 1392.
زنگنه، سعید، هروی، آنیتا، کاویانی، آزاده (1391)، تبیینی جامع بر علل و عوامل مؤثر بر پراکنش افقی شهرها (مطالعه موردی: شهر یزد)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 12، صص 193-173.
سرایی، محمدحسین، (1386)، الگوهای چندگانه توسعه فیزیکی شهر یزد، تحقیقات جغرافیایی:   بهار 1386 , دوره 22 , شماره 1 (پیاپی 84); از صفحه 75 تا صفحه 98
سرور، رحیم (1387)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی در طرح‌های توسعه و عمران ناحیه‌ای، تهران، انتشارات گنج هنر.
صابری فر، رستم (1392)، مطالعه توسعه فیزیکی شهر بیرجند با معیار مخاطرات، دو فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال سوم، شماره ششم، صص 103-93.
عباس زاده، غلامرضا (1383)، الگوسازی رشد کالبدی بافت شهری در راستای توسعه پایدار (نمونه موردی: شهر مشهد)، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
کرم، امیر، محمدی، اعظم (1388)، ارزیابی و پهنه‌بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی بر پایه فاکتورهای طبیعی و روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی، فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 1، دوره 4، صص 74-59.
کلانتری، میترا (1385)، برنامه‌ریزی توسعه پایدار شهر با تأکید بر توسعه فیزیکی (مورد مطالعه: شهر تفرش)، پایانامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.
کیویساری، آنی الینا (1380)، پراکندگی در شهر، ترجمه منا جباری، مجله راه و ساختمان، شماره 30.
مجرد؛ فیروز، حسینی فرد؛ سمیه، (1390)، مکان‌یابی نواحی مساعد برای توسعه فیزیکی کلان‌شهر تهران بر مبنای عناصر اقلیمی و عوامل جغرافیایی، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 47، شماره 3.
مشکینی، ابوالفضل، تیموری، اصغر (1395)، سنجش گستردگی شهری و تأثیر آن بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از RS و GIS، نمونه موردی: شهر کرج طی دوره 1363-1391، مجله آرمان شهر، شماره 17، صص 387-357.
ملکی؛ امجد، عزیزی؛ بیان، (1393)، تنگناهای طبیعی توسعه فیزیکی شهر پاوه با تأکید بر عوارض ژئومورفولوژی، فصل‌نامه آمایش محیط، شماره 27،صص 37-54.
میرکتولی، جعفر، حسینی، علی، رضایی نیا، حسن، نشاط، عبدالرضا (1391)، آشکارسازی تغییرات پوششی و کاربری اراضی با رویکرد به مجموعه‌های فازی (مطالعه موردی: شهر گرگان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 79، صص 54-33.
Bathrellos, G. D., Gaki-Papanastassiou, K., Skilodimou, H. D., Papanastassiou, D., Chousianitis, K. G., (2011), Potential suitability for urban planning and industry development using natural hazard maps and geological–geomorphological parameters, Environ Earth Sci, published online 04 August 2011.
Esbah, H., (2007), Land Use Trends during Rapid Urbanization of the City of Aydin, Turkey, Environ Manage, 39: 443-459.
Hadly, C.C (2000) Urban sprawl Indicators, Causes and solution, WWW.CITY.BLOMINGTON.
Hess, G.R (2001). Just what is Sprawl, Anyway? , www4. ncsu.edu/ grhess.
Kalantari, M., (2007), Emphasis on Physical Development Plan Sustainable Urban Development, the City of Tafresh Urban Master Thesis, Tarbiat Modarres University.
Liu, Y. G., Zeng, X. X., Xu, L., Tian D. L., Zeng, G. M., Hu, X. J., Tang, Y. F., (2011), Impacts of land-use change on ecosystem service value in Changsha, China, J. Cent. South Univ. Technol., 18: 420−428.
Nagendra, H., Pareeth, S. and Ghate, R., (2006), “People Within Parksforest Villages, Landcover Change and Landscape Fragmentation in the Tadoba Andhari Tiger Reserve, India”, Applied Geography, Vol. 26, No. 2, PP. 96-112.
Szuster, B.W., Chen, Q., and Michael Borger, M., (2011), “A Comparison of Classification Techniques to Support Land Cover and Land Use Analysis in Tropical Coastal Zones”, Applied Geography, Vol. 31, No. 2, PP. 525-532.
Thapa.B.R, Muryama, Y.2009. Examining Spatiotemporal Urbanization Patterns in Kathmandu Valley, Nepall: Remot Sensing and Spatial Metrics Approaches.remote sensing, 1:534-556.
Wakode, Hemant Balwant, Klaus, Baier, Ramakar, Jha. & Raffig, Azzam, (2013), Analysis of urban growth using Lands at TM/ETM data and GIS- a case study of Hyderabad, India. Arabian Journal of Geosciences, 7(1), 109-121.
Yu, W., Zang, Sh., Wu, Ch., Liu, W. and Na, X., (2011), “Analyzing and Modeling Land Use Land Cover Change (LUCC) in the Daqing City, China, Applied Geography, Vol. 31, No. 2, PP. 600-608.