تغییرپذیری مکانی – زمانی شاخص‌های بهداشتی و آموزشی در بخش‌های مختلف ناحیه ساحلی غرب استان گیلا‌ن

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای روستایی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

3 استادیار جغرفیا طبیعی (ژئومورفولوژی)، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تغییرپذیری مکانی و زمانی 4 شاخص بهداشتی و 6 شاخص آموزشی در 8 بخش ساحلی واقع در شهرستان‌های آستارا، تالش و رضوانشهر در غرب گیلان است. بدین منظور اطلاعات شاخص‌های فوق از سالنامه آماری نفوس و مسکن سال‌های 1385، 1390 و 1398 استخراج گردید. سپس با استفاده از شاخص توسعه روستایی (RDI) و شاخص ترکیبی نتایج (CRI)، میزان توسعه‌یافتگی بخش‌ها در قالب چهار مرتبه D، C، B و A که به ترتیب بیانگر شرایط ضعیف، متوسط، خوب و عالی هستند مشخص گردید. همچنین با بکارگیری شاخص I موران جهانی و محلی، ابتدا معنی‌داری الگوهای خوشه‌ای، پراکنده و تصادفی هر یک از شاخص‌ها مشخص و سپس نوع مجاورت شاخص‌ها در چهار حالت بالا-بالا (HH)، پایین-پایین (LL)، بالا-پایین (HL) و پایین-بالا (LH) تعیین گردید. نتایج بدست آمده نشان داد RDIی برخی شاخص‌ها از لحاظ مکانی تغییر نشان می‌دهند ولی از لحاظ زمانی تغییرات زیاد چشمگیر نبوده است. در این راستا نتایج شاخص ترکیبی (CRI) که برآیند دو حوزه آموزشی و بهداشتی است متفاوت بود.و توسعه‌یافتگی شاخص‌های بهداشتی و آموزشی بخش ساحلی غرب استان گیلان در حد ضعیف (مرتبه D) در طی سه دوره سرشماری باقی مانده است. همچنین نتایج آماره‌های مکانی نشان از شرایط همگن و تصادفی در توزیع شاخص-های بهداشتی و آموزشی دارد، اما در دو شاخص دبیرستان (دخترانه و پسرانه) حالت خوشه‌ای بالا-پایین (HL) در CRI وجود داشته است. در مجموع در شاخص‌های آموزشی و بهداشتی سه دوره تغییرات معنی‌داری مشاهده نشده و حتی در برخی شاخص‌ها کاهش اتفاق افتاده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial-temporal variability of health and educational indicators in different parts of the west coast of Guilan province

نویسندگان [English]

  • Massoumeh Hassanzadeh Doogori 1
  • seyedeh sedighe hasani mehr 2
  • rafat shahmari 3
  • hossein Asghari 3
1 PhD student in Rural Geography, Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
3 Assistant Professor of Natural Geography (Geomorphology), Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the spatial and temporal variability of 4 and 6 health and educational indicators in 8 coastal areas located in the cities of Astara, Talesh and Rezvanshahr in western Guilan, the data of the indicators were extracted from the statistical yearbook of population and housing in 2006, 2011 and 2018. Then, using the Rural Development Index (RDI) and the Combined Result Index (CRI), the level of development of the sectors in the form of four degrees D, C, B and A, indicate poor, average, good and excellent conditions, respectively, was determined. Also, using the global I Moran and the local I Moran index, first the significance of cluster, scattered and random patterns of each index is determined and then the type of proximity of the indices in four modes of high-high (HH), low-low ( LL), up-down (HL) and down-up (LH) were determined. The results showed that the RDI of some indicators changed spatially, but there was no significant change in temporally. But the results of the Combined Index (CRI), which is the result of both education and health, were different. The results of two educational and health indicators (combined index) showed that the level of development of most sectors is in the D rank and rarely C and B. there was a high-low cluster (HL) mode in CRI have been no significant changes in the educational and health indicators in the three periods, and there has even been a decrease in some indicators

کلیدواژه‌ها [English]

  • Health and Education Indicators
  • Rural Development Index
  • Combined Result Index
  • Global and Local Moran I
  • West Coast of Guilan Province

مراجع

- بهرامی، رحمت­الله؛ و رضایی، منصور. (۱۳۹۴). تحلیلی بر میزان توسعه­یافتگی بخش بهداشتی و درمانی شهرستان­های استان کردستان با استفاده از روش تاپسیس خطی، فصلنامه علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر).24 (96)، 39-49.
- خداوردی، احمد؛ فروزانی، معصومه؛ یزدان پناه، مسعود و عبدشاهی، عباس. (1397). کاربرد روش­های ادغام در تعیین سطوح توسعه­یافتگی روستایی (مورد مطالعه دهستانهای شهرستان ایرانشهر). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 14(1)، 229-247.
- مرصوصی، نفیسه؛ و بهرامی پاوه، رحمت اله. (۱۳۹۰). توسعه پایدار روستایی. (چاپ اول). تهران: پیام نور.
- Ali. A. S. M., (2010). Spatial Variability in Human Development Patterns in Assiut, Egypt. World Academy of Science, Engineering and Technology, 39, 1126-1132.
- Alijani, B., Doostkamian. M., Ashrafi. S., and Shakeri. F., (2015). Review the Changes of Spatial Autocorrelation Patterns within a Decade of Precipitation Over the Last Half-Century in Iran,  Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5 (14): 71-88.      
- Bryden, John. 2003, “Rural Development Indicators and Diversity in the European Union, “University of Aberdeen and Rural Policy Research Institute Fellow, 2003.
- Cho. S. H., and Newman. D. H., (2005). Spatial analysis of rural land development. Forest Policy and Economics, 7, 732–744.
- Cho. S. H., Kim. S. G., Clark. C. D., and Park. W. M., 2007, Spatial analysis of rural economic development using a locally weighted regression model, Agricultural and resource economics review, 36(1), 24-38.
- Hu. Z., Wang. Y., Liu. Y., Long. H., and Peng. J., (2016). Spatio-Temporal Patterns of Urban-Rural Development and Transformation in East of the “Hu Huanyong Line”, China. International Journal of Geo-Information, 2(24), 2-18.
- Jerzy. M., and Nana. Z., (2011). Application of the Rural Development Index to analysis of rural regions in Poland and Slovakia. Social Indicators Research, 105(1), 1-37.
- Jiang. L., Luo. J., Zhang. Ch., Tian. L., Liu. Q., Chen. G., and Tian. Y., (2020). Study on the Level and Type Identification of Rural Development in Wuhan City’s New Urban Districts. International Journal of Geo-Information, 9(3), 1-23.
- Khosravi. Y., and Bahri. A., (2018). Use of spatial statistics techniques in order to Spatio-temporal variations of chlorophyll a concentration in the Persian Gulf, Journal of marine biology, 10 (1):33-46.
- Kim. T. H., and Yang. S. R., (2016). Construction of the Rural Development Index: The Case of Vietnam. Journal of Rural Development, 39 (Special Issue), 113-142.
- Li. T., Cao. X., Qui. M., and Li. Y., (2020). Exploring the Spatial Determinants of Rural Poverty in the Interprovincial Border Areas of the Loess Plateau in China: A Village-Level Analysis Using Geographically Weighted Regression. International Journal of Geo-Information, 9, 1-18.
- Lin. J., Lei. J., Yang. Z., and Li. J., (2019). Differentiation of Rural Development Driven by Natural Environment and Urbanization: A Case Study of Kashgar Region, Northwest China. Sustainability, 11(23), 1-21.
- Mansour. Sh., (2016). Spatial analysis of public health facilities in Riyadh Governorate, Saudi Arabia: a GIS-based study to assess geographic variations of service provision and accessibility. Geo-spatial information science, 19(1), 26-38.
- Pavel. A., and Moldovan. O., (2019). Determining Local Economic Development in the Rural Areas of Romania. Exploring the Role of Exogenous Factors. Sustainability, 11(1), 1-24.
- Rezvani. M. R., Tahmasi. B., and Ghorbani. M., Spatial Analysis of Non-Resident Agriculture Holders in Rural Areas of Iran, Journal of sustainable rural development, 3 (1-2), 31-44.
- Torres. M. O., Vosti. S. A., Maneta. M. P., Wallender. W. W., Rodrigues. L. N., Bassoi. L. H., and Young. J. A., (2011). Spatial patterns of rural poverty: an exploratory analysis in the São Francisco River Basin, Brazil. Nova Economia_Belo Horizonte, 21(1), 45-66.
- Yeqing. Ch., Yanfei. W., Zheye. W., and Xiaolong. L. (2013). Changing Rural Development Inequality in Jilin Province, Northeast China. Chinese Geographical Science, 23(5), 620–633.
- Bahrami. R., and Rezaei. M., (2016). An Analysis on the Extent of Health Sector Development in the Cities of Kurdistan Province Using Linear TOPSIS Method. Scientific–research quarterly of geographical data. 24(96), 39-49.
- Marsousi. N., and Bahrami Paveh. R. (2011). Sustainable rural development. (1th Ed.). Tehran: Payam Noor University. (in Persian).
- Khodaverdi. A., Forouzani. M., Yazdanpanah. M., and Abdeshahi. A. (2018). Application of the Integration Techniques in Determining the Level of Rural Development (The Case of Iranshahr’s Rural Districts). Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 14(1), 229-247. (in Persian).
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 10، شماره 41
اسفند 1399
صفحه 311-329

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار