برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی راهبردی فضا در منطقه خلیج فارس‌؛ مطالعه‌ی موردی جزیره قشم

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل دکتری جغرافیای سیاسی گرایش سازماندهی سیاسی فضا، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

2 *دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

چکیده

ساماندهی فضا و به ویژه فضای جغرافیایی یکی از موضوعات اصلی رشته‌ی جغرافیایی سیاسی به شمار می‌رود. سازمان فضایی یعنی روابط بین انسان، فضا و فعالیت‌های انسان در فضا که به چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن‌ها مربوط است. هدف اصلی این مقاله برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس و جزیره قشم است. سؤال اصلی مقاله این است که چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن‌ها در منطقه خلیج فارس به ویژه در قشم چگونه است؟ سازمان‌دهی مناسب کار و انسان در گستره سرزمین غایت اصلی تمام برنامه‌ریزی‌ها در سطوح مختلف است. اگرچه در سطح خرد مکان‌یابی جهت حداکثر نمودن سود کار و در واقع جانمایی بهتر فعالیت‌ها پیامد فضایی این نوع برنامه‌ریزی است ولی این جانمایی در راستای هدف بالاتر یعنی چیدمان منطقی فعالیت‌ها در پهنه سرزمین ایفای نقش می‌کند. به عبارت دیگر پروسه ساماندهی فضای جغرافیایی از سطح آمایش ملی شروع و با تدوین برنامه‌های میان مدت توسعه‌ای و برنامه‌ریزی کلان اقتصادی به سطح برنامه‌ریزی خرد منتهی می‌شود. تحقیق حاضر کیفی است که در آن سعی شده است با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات پژوهشی و نیز سایر منابع علمی به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس مطالعه‌ی موردی جزیره قشم پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategic Space Planning in the Persian Gulf; Case Study of Qeshm Island

نویسندگان [English]

  • Bazargan Amiri 1
  • heidar lotfi 2
1 Ph.D. Graduated in Political Geography, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Humanities, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
چکیده [English]

Organizing space and, in particular, geographic space is one of the main subjects of the geopolitical field. The spatial organization explains the relationship between human, space, and human activity in space which relates to the distribution, distribution and direction of economic and social activities and their interaction.The main objective of this paper is to plan and organize space in the Gulf region and Qeshm Island.The main question of this article is that what are the features and coordinates of planning and organizing space in the Persian Gulf region, especially in Qeshm? Proper organization of human activities in the territory of the land is the ultimate goal of all planning at different levels. However, in the micro level of location to maximize company profits and, in fact, better location of activities is the spatial outcomes of this type of planning. However, this arrangement plays a more ambitious goal, ie, the logical arrangement of activities in the territory of the Territory. In other words, the proper planning and hierarchical process of national planning begins ends with the development of mid-term development plans and macroeconomic planning to the level of micro-planning. The present research is qualitative in this paper, a case study of Qeshm Island has been tried using library resources and research papers as well as other scientific resources to plan and organize political, security and economic space in the Persian Gulf region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Planning
  • Space Organization
  • Persian Gulf Region
  • Qeshm Island
  • Iran
  1. ابراهیمی، شهروز و منظر امرایی(1393)، معضل ناامنی و واگرایی در منطقه خلیج‌فارس: راه‌کارهای نظری، فصلنامه روابط خارجی، شماره 24.
  2. احمدی پور، زهرا و میثم میرزایی تبار(1390)، نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا، فصلنامه آمایش محیط، شماره 12
  3. احمدی پور، زهرا و یحیی میرشکاران و برنارد هورکاد(1393)، سازماندهی سیاسی فضا در ساختارهای بسیط، شماره 35
  4. امین، سید حسن(1356)، جلوگیری از آلودگی خلیج‌فارس، فصلنامه وحید، شماره 215
  5. بابایی، سارا(1393)، معرفی جزایر ایرانی خلیج‌فارس، فصلنامه مطالعات خلیج، سال اول - شماره 1
  6. برقی، حمید و محمد دهقان حسام پور و رمضان طوسی و داود جمینی(1391)، برنامه‌ریزی توسعه پایدار گردشگری در منطقه خلیج‌فارس - مطالعه موردی: جزیره قشم، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره 7
  7. پورحسن، ناصر و عبدالمجید سیفی(1392)، عربستان و رویارویی هژمونیک با بیداری اسلامی در حوزه خلیج‌فارس (بررسی موردی: بحرین، فصلنامه علوم سیاسی - دانشگاه باقرالعلوم (ع)، شماره 62
  8. پورحسن، ناصر(1394)، نسبت سنجی نظام بین المللی سلطه و جنبش‌های بیداری اسلامی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 41
  9. تخشید، محمدرضا و مهدی متین جاوید(1390)، تسلط بر منابع نفتی استراتژیک خلیج‌فارس و تهاجم نظامی ایالات متحده به عراق، فصلنامه مطالعات جهان، شماره 1
  10. جالینوسی، احمد و هنگامه البرزی و یگانه طباطبایی(1393)، نقش واگرایانه آمریکا در منطقه خلیج‌فارس، پس از 11 سپتامبر، شماره 10
  11. جاوید، عباس علی(1386)، همگرایی اقتصادی و امنیت منطقه خاورمیانه، فصلنامه معرفت، شماره 115.
  12. جداری کریمیان، عباس(1394)، تاریخ خلیج‌فارس، فصلنامه نقد کتاب تاریخ، شماره 5
  13. چیت ساز، محمدرضا(1385)، خلیج‌فارس، خلیج‌فارس است، فصلنامه کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 107 و 108
  14. حافظ نیا، محمدرضا و محمد قصری و حمید احمدی و حسین حسینی(1384)، قومیت و سازماندهی سیاسی فضا (مورد: غرب و شمال غرب ایران)، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 2
  15. حنفی، علی و علی اصانلو و داود امینی(1393)، مطالعه‌ی تقویم آسایش اقلیمی فعالیت یگان‌های نظامی و انتظامی (مورد مطالعه: استان هرمزگان)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 8
  16. حیدری، غلام حسین(1384)، تبیین الگوهای مدیریت سیاسی فضا، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 1
  17. خادم، فاضله(1385)، اقتصاد و بازرگانی جهان: دورنمای ذخایر نفت و گاز خلیج‌فارس و بازار جهانی نفت، فصلنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 19
  18. داداش پور، هاشم و نینا الوندی پور(1396)، گونه‌شناسی مفهومی عدالت در نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری در چهارچوب رویکردی میان‌رشته‌ای، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، - شماره 34
  19. داداشی آرانی، حسن(1395)، اقلیم خلیج‌فارس (تاریخچه و طبیعت)، فصلنامه مطالعات خلیج‌فارس، شماره 5
  20. سیدنژاد، سید علی و رضا سراج(1394)، نقش عوامل ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در ارائه‌ی الگوی سیاسی به شیعیان جهان، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 91
  21. صالحی، سید حمزه(1395)، ادعای مالکیت امارات بر جزایر سه گانه و مواضع ایران در قبال آن (2016- 1979)، فصلنامه پژوهش ملل، دوره اول - شماره 11
  22. صالحی، کورش(1391)، مرزهای ایران و قبایل مرزی، فصلنامه کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 173
  23. عاطفی، میر حسن(1345)، ژئوپلیتیک، فصلنامه بررسی‌های تاریخی، شماره 4،
  24. فنی، زهره و محمد علیزاده طولی و زینب زحمتکش(1393)، تأثیرات گردشگری بر توسعه پایدار شهری از نظر ساکنان (مورد مطالعه: جزیره قشم)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 28
  25. قاسمی، فرهاد(1384)، طرح مفهومی و نظری مطالعات منطقه‌ای در سیاست بین الملل، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره 67
  26. کامران، حسن و بهادر غلامی و اسلام یاری و سید حسن حسینی امینی و حسین خالدی(1389)، جغرافیا و قدرت ملی ایران، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 16
  27. کامران، حسن و حسن حسینی امینی(1390)، کاربرد پدافند غیر عامل در جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (مطالعه موردی: شهرستان شهریار)، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، شماره 8
  28. کیانی هفت لنگ، کیانوش(1385)، پیشینه خلیج‌فارس و تفاوت آن با دریای فارس، فصلنامه یاد، شماره 80
  29. مافی، عزت الله و زهره جوانبخت قهفرخی(1390)، تحلیل راهبردهای توسعه گردشگری با استفاده از مدل (SWOT) با تأکید بر جزیره قشم، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 284
  30. مجتهدزاده، پیروز(1378)، جزایر تنب و ابوموسی، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره 46
  31. مدنی، سید مصطفی(1385)، تفاوت‌ها و تعارض‌ها در حوزه ژئوپلیتیک خلیج‌فارس، فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، شماره 20
  32. ندیم، مصطفی(1384)، نظام نام‌گذاری غیررسمی عامه در میان جزیره‌نشینان قشم، فصلنامه پژوهشنامه انسان شناسی، شماره 7
  33. نسترن، مهین و عنایت الله میرزایی(1394)، تحلیل کمی عوامل مؤثر بر سلامتی به منظور تحقق اهداف برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای مطالعه‌ی موردی: شهرستان‌های استان اصفهان، فصلنامه آمایش محیط، شماره 30
  34. عزتی، عزت اله­(1393)، نقش ژئواکونومی در اهداف استراتژیک ایران در قرن بیست و یکم جهان، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 44
  35. ولی زاده، اکبر و غلامرضا فیروزیان حاجی و مرتضی شجاع(1394)، درآمدی بر فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، سال چهارم - شماره 13

منابع اینترنتی

  1. http://qeshmgeopark.ir
  2. https://www.amar.org.ir/
  3. http://jaddeh.persianblog.ir
  4. http://www.bia2dolab.blogfa.com
  5. http://naftema.com