تحلیل فضایی - مکانی میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: شهر بیرجند)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیده

هدف مطالعه حاضر تحلیل فضایی – مکانی میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهر بیرجند با استفاده از مدلهای تصمیم گیری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحقیق از نوع توصیفی _ تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری داده ها و اطلاعات در این پژوهش؛ میدانی و کتابخانه‌ای است. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه‌ای و به منظور سطح‌بندی بافت‌های ناکارآمد از مدل ویکور (VIKOR) استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش، شامل ساکنین شش بافت‌ ناکارآمد در منطقه یک بیرجند است که حجم نمونه آن 381 نفر است. نتایج نشان داد که میزان مشارکت اجتماعی این بافت‌ها در طرح‌های بازآفرینی شهری اندک و ناکافی بوده و بیشترین عامل موثر در افزایش مشارکت مردم در این بافت‌ها؛ مولفه شفافیت و اعتماد‌سازی است. سطح‌بندی بافت‌های ناکارآمد به لحاظ میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی شهری با مدل VIKOR نشان داد که محلات جوادیه و کارگران به ترتیب با ارزش Q به میزان 0 و 21/0 در رتبه‌های اول و دوم (وضعیت مطلوب) و محلات چهاردرخت و هفده شهریور با Q به میزان 442/0 و 584/0 در رتبه سوم و چهارم (وضعیت نیمه مطلوب) و محله ته ده با ارزش Q به میزان 722/0 در رتبه پنجم و محله موسی‌بن‌جعفر با Q به ارزش 1 و ضعف در شاخص‌های تعلق مکانی، شفافیت و اعتمادسازی، انسجام اجتماعی، تمایل به مشارکت و نوع مشارکت در جایگاه آخر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial-spatial analysis of social participation in the regeneration of dysfunctional urban contexts (Case study: Birjand)

نویسندگان [English]

  • Arash Alizadeh Birjandi 1
  • Katayon Alizadeh 2
  • Hamid Jafari 3
1 PhD Student, Department of Geography, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
3 Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study is spatial-spatial analysis of social participation in the reconstruction of dysfunctional tissues of Birjand city using decision models. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and research method. Method of data collection and information in this study; It is a field and a library. For statistical analysis, Pearson correlation test, one-sample t-test and VIKOR model were used to level dysfunctional tissues. The statistical population of the study includes residents of six dysfunctional tissues in region one of Birjand with a sample size of 381 people. The results showed that the level of social participation of these contexts in urban regeneration projects is low and insufficient and the most effective factor in increasing people's participation in these contexts; It is a component of transparency and confidence building. Leveling of dysfunctional tissues in terms of social participation in urban regeneration with VIKOR model showed that Javadiyeh and Kargaran neighborhoods with Q values ​​of 0 and 0.21, respectively, in the first and second ranks (optimal status) and neighborhoods Chahar Drakht and 17 Shahrivar with Q at the rate of 0.442 and 0.584 in the third and fourth ranks (semi-optimal condition) and the neighborhood of Tehdeh with the value of Q at the rate of 0.722 in the fifth rank and the neighborhood of Musa Ibn Jafar with Q to Value 1 and weakness in the indicators of spatial belonging, transparency and trust building, social cohesion, willingness to

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social participation
  • regeneration
  • dysfunctional context
  • Birjand city
احمدی، مارال؛ عندلیب، علیرضا؛ ماجدی، حمید؛ سعیده زرآبادی، زهرا السادات، 1398، تحلیلی بر جایگاه سرمایه‌های اجتماعی در بازآفرینی بافت فرسوده تاریخی محله امامزاده یحیی با بکارگیری معادلات ساختاری، مجله دانش شهرسازی، دوره 3، شماره 2، صص 63-49.
امین­زاده، بهناز؛ دادرس، راحله، 1391، بازآفرینی فرهنگ­مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تاکید بر گردشگری شهری، فصلنامه معماری ایرانی. شماره (2): 108-99.
ایزدفر، الهام؛ ساسانپور، فرزانه؛ تولائی، سیمین؛ سلیمانی، محمد، 1399، بازآفرینی پایدار شهری بر پایه سناریونگاری(مورد شناسی: منطقه 14 شهرداری اصفهان)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، سال دهم، شماره 34، صص 68-45.
ایزدفر، نجمه؛ رضایی، محمدرضا، 1399، شناسایی عوامل کلیدی موثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، سال دهم، شماره 34، بهار، صص 130-109.
آیینی، محمد؛ اردستانی، زهراالسادات، 1388، هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درون­زای شهری (نمونه موردی: رویکرد قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به بهسازی و نوسازی بافت­های فرسوده شهری)، فصلنامه هویت شهر، دوره 3، شماره 5، صص 58-47.
باستانی، مژده، حنایی، تکتم، 1399، مطالعه تطبیقی تاب اوری اجتماعی در راستای اهداف بازآفرینی شهری، نمونه موردی محلات ایران، فیلیپین و مالزی، نشریه علمی و پژوهشی شهر ایمن، دوره 3، شماره 9.
بحرینی، سید حسین؛ ایزادی، محمد سعید، مفیدی، مهرانوش، 1392، رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری، فصلنامه مطالعات شهری، سال سوم، شماره 17، صص 29-17.
پوراحمد، احمد، کشاورز، مهناز، علی اکبری، اسماعیل،‌هادوی، فرامز (1396)، بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمد شهری، مورد مطالعه منطقه 10 تهران، فصلنامه آمایش محیط، دوره دهم، شماره 37، صص 194-167.
زارع، الهام؛ فرامرزی اصل، مهسا؛ عباسی پارام، الناز، 1399، بررسی نقش مشارکت اجتماعات محلی در توسعه پایدار اجتماعی شهرها، مجله معماری و شهر پایدار، سال ششم، شماره اول، صص117-101.
سالنامه آماری شهرستان بیرجند، 1397.
شرکت بازآفرینی شهری ایران، 1396، شناسایی محله‌ها و محدوده‌های ناکارآمد هدف بازآفرینی شهری و راهکارهای اجرایی آن، وزارت راه و شهرسازی، مهندسین مشاور شاران، زمستان.
صفایی پور، مسعود؛ دامن باغ، صفیه، 1398، تحلیل مولفه‌های بازآفرینی شهری در بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز، نشریه علمی – پژوهشیبرنامه‌ریزی توسعه کالبدی، سال چهارم، شماره 3، پیاپی 15، صص 122-103.
ضرابی، المیرا؛ تهرانی، فریده، 1388، رویکرد مشارکت­جویانه در نوسازی و بهسازی بافت­های فرسوده شهری، آرمان­شهر، شماره2، بهار و تابستان، صص 46-39.
فرجی، سیدجلال الدین، خبازی چالشتری، مصطفی، احمدی، شفیقه، 1399، نقش مشارکت شهروندان در ارتقای امنیت و توسعه اجتماعی، دو فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، سال هفتم، شماره اول، صص 124-97.
فنی، زهره؛ توکلی نیا، جمیله؛ بیرانوندزاده، مریم، 1399، کاربست تحلیلی- ساختاری بازآفرینی پایدار شهری(مطالعه موردی: شهر خرم آباد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 1، صص 197-181.
فیروزی، محمدعلی؛ امان پور، سعید؛ زارعی، جواد، 1398، تحلیل بسترهای نهادی تحقق مدیریت یکپارچه در بازآفرینی شهری پایدار بافت‌های فرسود(منطقه موردی: شهر اهواز)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره 4، صص 909-891.
قیصری، نوراله، 1398، مشارکت اجتماعی: معناکاوی یک مفهوم راهبردی، فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، سال چهارم، شماره یازدهم، صص 59-31.
مرادی، فاطمه؛ سعیده زرآبادی، زهرا سادات؛ ماجدی، حمید، 1398، واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ – مبنا با رویکرد ارتقای رقابت‌پذیری، مجله باغ نظر، سال شانزدهم، شماره 70، فروردین.
مرید سادات، پگاه؛ محمدیان، سجاد، 1397، مشارکت در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری مطالعه موردی: محله خیرآباد بیرجند، دوره 11، شماره 42، صص 164-139.
منوریان، عباس؛ نرگسیان، عباس؛ فتاحی، مهدی؛ واثق، بهاره، 1389، بررسی رابطه بین پاسخ گویی عمومی، مشارکت عمومی و اعتماد عمومی در سازمان‌های دولتی مناطق 22 گانه شهر تهران، پژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره 14، شماره 3، صص 274-251.
موذنی، کیمیا؛ رفیعیان، مجبتی؛ ایزدی، محمد سعید، 1398، ارزش گذاری مولفه‌ها و شاخص‌های بازآفرینی پایدار رود دره‌های شهری تهران، مطالعه موردی: رود دره درکه، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 4، صص 82-68.
نصیری، اسماعیل، سالاری نیا، مرضیه، 1396، تحلیل عوامل موثر در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری، مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال چهاردهم، شماره 55، صص 148-135.
هاشمی، الناز؛ علیمردانی، مسعود، 1399، بررسی ابعاد چارچوب مفهومی بازآفرینی حفاظت محور در بافت‌های شهری تاریخی ایران، نشریه علمی و تخصص شباک، سال ششم، شماره 2، پیاپی 53، صص46-32.
هاشمی، محمدرضا؛ شیعه، اسماعیل؛ ذبیحی، حسین، 1399، مکان یابی موقعیت پردازه‌های محرک توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری(مورد پژوه: ناحیه 2 منطقه 18 شهرداری تهران)، نشریه علمی باغ نظر، سال هفدهم، شماره 84، صص 62-51.
وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود؛ رضایی، نعمت­الله، 1391، ساماندهی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی: شهر شیراز)، مجله علمی _ تخصصی برنامه­ریزی فضایی، (2)2: صص 156-129.
Adams, D., & Hastings, E. M. 2001, Urban renewal in Hong Kong: Transition from Development Corporation to renewal authority. Land Use Policy, 18(3), 245–258.
Albanese Giuseppe., Ciani Emanuele., de Blasio Guido,. 2020, nything new in town? The local effects of urban regeneration policies in Italy, Regional Science and Urban Economics, vol 86, https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2020. 03623.
Berry, Kate A., Eric Mollard, 2010, Social Participation in Water Governance and Management: Critical and Global Perspectives, Earthscan Publications Ltd, London.
Colantonio, A. & Dixon, T. 2011, Urban regeneration and social sustainability: Best practice from European cities, Publisher John Wiley & Sons.
DETR (Department of the Environment, Transport and the Regions) , 2000, By design: urban design in the planning system: Towards better practice. London: Thomas Telford.
Gans, H. J. 1984, Planing for People, not Bulding. Enviroment and planning Journal vol 1, 33-46 tetural journals.
Kim, gunwoo., newman, galan., jiang, bin., 2020, Urban regeneration: Community engagement process for vacant land in declining cities, cities, vol 102, 102730, https://doi.org/10. 1016/ j.cities.2020.102730.
Korkmaz, C., and Balaban, O., 2020, Sustainability of Urban Regeneration in Turkey: Assessing the Performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Habitat International, Vol. 95, 102081.
Levasseur .M. et al., 2010, Inventory and Analysis of Definitions of Social Participation Found in the aging Literature: Proposed Taxonomy of Social Activities, Social Science & Medicine, No:71.
Li, xun,. Zhang, fan., hui, eddie chi-man., lang, wei. 2020, Collaborative workshop and community participation: A new approach to urban regeneration in China, cities, vol 102, 102743, https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102743.
LUDA.2003,Appraisal of Urban Rehabilitation Literature and Projects, Including a Glossary of Terms and a Preliminary Set of Indicators Characterising LUDA. Large Scale Urban Distressed Areas (LUDA), Dresden.
Mamas, Christoforos, Daly, Alan J., Cohen, Shana R., Jones, Gabrielle,. 2020, Social participation of students with autism spectrum disorder in general education settings, learning, culture and social interaction, vol 28, https://doi.org/10.1016/j.lcsi.2020.100467.
Manganelli,. Benedetto., Sabina; Tataranna Piergiuseppe., Pontrandolfi. 2020, A model to support the decision-making in urban regeneration, land use policy, vol 99, 104865, https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104865.
Marti, Pablo. Garcia-mayer, glara., Serrano-Estrada, Leticia., 2019, Identifying opportunity places for urban regeneration through LBSNs, cities, vol 90, https://doi.org/10.1016/ j.cities.2019.02.001.
Roberts, P. and Sykes, H. (eds.) , 2003, Urban Regeneration: A Handbook, London: Sage.
Rosemary D. F. Bromley, Andrew R. Tallon and Colin j. Thomas, 2005, City center regeneration through residential development: Contributing to sustainability, Urban Studies, Vol 42, No 13.
Zabel, ralf., kwon, Youngsang. 2020, Evolution of urban development and regeneration funding programs in German cities, cities, vol 102, 102731.