چالش ها و فرصت های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط ژئوپولیتیکی جدید

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران

3 استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، عضو مدعو گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه گذشته دچار یک تحول سخت افزاری (ساختاری) و نرم افزاری (اهداف و برنامه ها) در جهت برجسته تر شدن نقش و جایگاه اقتصاد در سیاست خارجی شده است. اگرچه این تغییر به پایداری و نهادینه سازی نقش عوامل اقتصادی در روابط خارجی ایران منجر نگردید، اما به عنوان میراث و تجربه ای انکارناپذیر، بستر لازم را برای پی گیری اهداف اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فراهم آورده است. با این حال جمهوری اسلامی ایران همچنان تاثیر شرایط درون‌ساختاری اقتصادی –سیاسی و برون ساختاری اقتصادی- سیاسی بهره برداری مطلوبی از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی نداشته است. از این رو ، دغدغه نوشتار حاضر واکاوی الزامات، ضروریات و چالش های بکارگیری و بهره برداری از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی است. در این راستا با روش توصیفی و تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه ای و رصد رسانه های جمعی ضمن تبیین چالش های پیش روی دیپلماسی اقتصادی در ابعاد داخلی و خارجی، ظرفیت ها و الزامات دیپلماسی اقتصادی برای ایران در شرایط جدید نظام ژئوپولیتیکی جهانی( بعد از اعلام استراتژی دیپلماسی محور دولت جدید ایالات متحده آمریکا) مد نظر قرار داده ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges and opportunities of economic diplomacy of the Islamic Republic of Iran in the new geopolitical conditions

نویسندگان [English]

  • Arezou gholipour Noruzi 1
  • Keyhan Barzegar 2
  • Behzad Shahandeh 3
1 PhD Student in International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran Iran
3 Professor of Political Science, University of Tehran, Invited Member of the Department of International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The foreign policy of the Islamic Republic of Iran has undergone a hardware (structural) and software (goals and programs) transformation over the past four decades in order to highlight the role and position of the economy in foreign policy. Although this change did not lead to the stability and institutionalization of the role of economic factors in Iran's foreign relations, but as an undeniable legacy and experience, it has provided the necessary basis for pursuing economic goals in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. However, the Islamic Republic of Iran has not been able to make good use of the capacities of economic diplomacy due to the impact of economic-political and economic-political extra-structural conditions. Therefore, the concern of the present article is to analyze the requirements, necessities and challenges of using and exploiting the capacities of economic diplomacy. In this regard, with a descriptive and analytical method based on library studies and mass media monitoring, while explaining the challenges facing economic diplomacy in domestic and foreign dimensions, the capacities and requirements of economic diplomacy for Iran in the new conditions of the global geopolitical system (after the announcement We have considered the diplomacy strategy centered on the new US administration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic diplomacy"
  • geopolitics"
  • foreign policy"
  • "
  • national interests"
آقاصفری، حنانه، میلاد امنینی زاده، علیرضا کرباسی، (1398)، بررسی نقش نهادها و زیرساخت‌ها بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای عمده تجاری، فصلنامه علمی پژوهشی رشد توسعه اقتصادی، دوره9شماره 35
محسن زادگان، امیر، سید رسول حسینی اکرمنی، (1390)، تاثیر دیپلماسی بر قدرت ملی ایران در عرصه جهانی شدن، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 2 شماره 3.
برژیک ,پترون، (1394)، کاوشی نو در دیپلماسی اقتصادی، مترجم علی عر بصالحی نصرآبادی، ، مجله اقتصادی شماره‌های 3 و 4، خرداد و تیر .
سلیمانی پورلک، فاطمه، (1395 .)چالشها و ضرورتهای دیپلماسی اقتصادی ایران و الزامات آن در حوزه سیاست خارجی. فصلنامه علمی- پژوهشی مجلس و راهبرد.زمستان23 ص325-358 .
واعظی، محمود و مسعود موسوی شفایی (1388)، دیپلماسی اقتصاد، تهران، پژوهشکده­ی تحقیقات استراتژیک
امیری،‌هاشم، لطفی، حیدر (1399) ژئوپولیتیک و ضدژئوپولیتیک، انتشارات فرهیختگان دانش، تهران، ایران.
مجتهد زاده، پیروز، (1392)، فلسفه و کارکرد ژئوپولیتیک مفاهیم و نظریه‌‌ها در عصر فضای مجازی، انتشارات سمت، تهران.
رمضانی، روح الله (1380، )چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ترجمه علیرضا طیب، نشر نی.
صیادی،‌هادی، اردشیر سنایی، (1396)، عوامل ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر تغییر نگاه سیاست خارجی ایران از غرب به شرق با تأکید بر روسیه، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل سال دهم، شماره 39.
ولی قلی زاده، علی، یاشا ذکی، (1388)، بررسی و تحلیل جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ایران برای کشورهای CIS.فصلنامه ژئوپلیتیک ـ سال چهارم، شماره سوم.
راثی، نیره، سید جمال الدین محسنی زنوزی، (1395)، بررسی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در نظام درآمدی دولت، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان / ویژه نامه اقتصاد مقاومتی، سال چهارم پاییز .
سجاد پور، کاظم، سید شمس الدین صادقی، مسعود غفاری، ساختار نوین اقتصاد سیاسی بین الملل و ژئوپلیتیک انرژی ایران بررسی موردیحوزه ی دریای خزر، رهیافت‌های سیاسی بین المللی شماره 9.
شرفی، سهراب، (1395 .)مصاحبه با روزنامه شرق، 2 شهریور.
نقیب زاده، احمد، 1384، جامعه شناسی بیطرفی وروانشناسی انزواگرائی در تاریخ دیپلماسی ایران، تهران، مرکزاسناد انقلاب اسلامی
اقتصاد و سیاست خارجی در جمهوری اسالمی ایران؛ همافزایی یا تعارض )با تأکید بر تبیین جایگاه سیاست خارجی در استراتژی تجاری و اقتصادی جمهوری اسالامی ایران(
North, Douglass (2010), Institutions, Organizations and Market Competition, Washington University. S. T Louis
Cooper, Andrew F, Jorge Heine, and Ramesh Thakur,(2013), The Challenges of 21st-Century Diplomacy, The Oxford Handbook of Modern Diplomacy, Oxford Handbooks Online
Baranay ,Pavol, (2009),Modern Economic Diplomacy ,Publications of Diplomatic Economic Club , ACTUAL PROBLEMS OF ECONOMICS .
Lee, Donna , and david Hudson, (2004) The old and new significance of political economy in diplomacy, Review of International Studies, British International Studies Association
Lee, Donna and Brian Hocking ,(2010), Economic Diplomacy, in Robert A. Denemark (ed.) The International Studies Encyclopedia, Vol. II, pp 1216-1227. Wiley Blackwell.
Magerramov, amail , and hajiaga , Rustambekkov,(2011):economic diplomacy as a tool for realizing national interests,The cauas& globalization, volume 5 issue 1-
Melissen, Jan. (2005). “The New Public Diplomacy: Between Theory and Practice”, in Jan Melissen (Ed.). The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations. New York: Palgrave MacMillan.
Okoth, Jacqueline (2012), Economic Diplomacy: Dimensions and Implication, INSTITUTE OF DIPLOMACY AND INTERNATIONAL STUDIES, UNIVERSITY OF NAIROBI, This Research Project has been submitted in fulfillment of the degree of Master of Arts in International Studies
http://.www.mfa.gov.ir