تحلیل وضعیت کالبدی سکونتگاه های غیررسمی و عوامل موثر در ایجاد شرایط فعلی آنها (مطالعه موردی: شهرک جعفرآباد کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل وضعیت کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی و عوامل موثر در ایجاد شرایط فعلی آنها در شهرک جعفرآباد کرمانشاه، می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از نرم افزار‌ (SPSS) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، سرپرستان خانوار در شهرک جعفرآباد (68000)، خانوار است که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد. نتایج وضعیت کالبدی شهرک جعفرآباد نشان داد، اغلب سکونتگاه‌های غیررسمی شهرک جعفرآباد از تراکم بالای جمعیتی برخورداند. همچنین در اغلب سکونتگاه‌های غیررسمی تعداد خانوار در واحد مسکونی و ساختمانی از میانگین تعداد خانوار در واحد‌های مسکونی بخش‌های متعارف و استاندارد شهری، بیشتر است. نتایج بررسی عوامل موثر در ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه‌های غیررسمی در شهرک جعفرآباد با استفاده از آزمونT تک نمونه‌ای نشان داد که، در تمامی عوامل مطرح شده، میانگین به دست آمده بالاتر از حد متوسط عدد 3، می‌باشد، که این نشان دهنده میزان تاثیر زیاد این عوامل در ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه‌های غیررسمی در شهرک جعفرآباد می‌باشد. همچنین ارتباط معناداری بین عوامل موثر و ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه‌های غیررسمی با سطح معناداری 000/0، وجود دارد. در نهایت به منظور بررسی نقش این عوامل در ایجاد شرایط نامناسب کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی، از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شده است. نتایج نشان داد که، متغیر مستقل با متغیر وابسته (عوامل موثر مدیریتی، ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی)، دارای رابطه معناداری در سطح 05/0=P می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Physical Status of Informal Settlements and Factors Affecting CreationTheir Current Conditions (Case Study: Jafarabad Town of Kermanshah)

نویسندگان [English]

  • Neda Golpaygani 1
  • Gholam Rezai Miri 2
  • Mahmoud Reza Anvari 2
1 Department of Geography and urban planning, Zahedan branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.
2 Assistant professor, Department of Geography and urban planning, faculty of humanities, Islamic Azad university, Zahedan branch, Zahedan, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to analyze the physical status of informal settlements and factors affecting their current situation in Jafarabad town of Kermanshah. The dominant approach is the qualitative and quantitative research space and the type of applied research. Descriptive and inferential statistics (SPSS) were used for data analysis. The statistical population of the research is household heads in Jaafarabad (68000), households. The sample size was 384 using Cochran formula. The results of physical condition of Jafarabad showed that most of the informal settlements in Jafarabad had high population density. Also, in most informal settlements, the number of households in residential and construction units is higher than the average number of households in residential units in the standard urban areas. The results of investigating the factors affecting the current physical conditions of informal settlements in Jafarabad town using one-sample T-test showed that, in all the factors mentioned, the mean obtained is above the average value of 3, which indicates the extent of impact. Many of these factors contribute to the current physical conditions of informal settlements in Jafarabad. There was also a significant relationship between the effective factors and the current physical conditions of informal settlements with a significance level of 0.000. Finally, stepwise multiple regression was used to investigate the role of these factors in creating ill-health of informal settlements. The results showed that the independent variable with the dependent variable (effective management factors, economic and social characteristics) had a significant relationship at P = 0.05.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical Status
  • Informal Settlements
  • Jafarabad Town
  • Kermanshah
  1. ازکیا، مصطفی­(1370)، مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی، انتشارات اطلاعات تهران.
  2. استانداری استان کرمانشاه، (1397)، واحد عمران.
  3. اسکندری دو رباطی، زهرا­(1382)، سیاست­های بانک جهانی در خصوص توانمندسازی، فصلنامه هفت شهر، شماره 8.
  4. اسکندری نوده، محمد، صیاد بیدهندی، لیلا، کلانتری خلیل آباد، حسین­(1389)، بررسی بنیان های نظری اسکان غیررسمی در ایران با تاکید بر مدیریت شهری، طرح پژوهشی، گروه پژوهشی: مدیریت شهری، سازمان مجری: پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی.
  5. اطهاری، کمال­(1374)، حاشیه­نشینی در ایران علل و راه­حلها، مجموعه مقالات دومین سمینار سیاست­های توسعه مسکن در ایران، جلد اول.
  6. آخوندی، عباس، برک­پور، ناصر، سعیدی رضوانی، هادی، ایمانی جاجرمی، حسین، بینقی، تقی­(1390)، نیازسنجی آموزشی شهرداری‌ها به منظور بهسازی سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران مطالعه موردی: بندرعباس، تبریز، زاهدان، سنندج و کرمانشاه، فصلنامه مدیریت شهری، دوره 9، شماره 27، صص 261-247.
  7. آقا بخشی، حبیب ا...، و همکاران­(1382)، نظام مشارکت مردم در مناطق حاشیه نشین، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، تهران.
  8. بگری، زهره­(1396)، ارزیابی وضعیت ساماندهی سکونتگاههای غیر رسمی با تاکید بر رویکرد توانمندسازی نمونه موردی لر آباد بروجرد، سومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
  9. پاپلی یزدی، محمد حسین­(1382)، نظریه های شهر و پیرامون، انتشارات سمت، تهران.
  10. تودارو، مایکل­(1382)، توسعه­ی اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامحسین فرجادی، انتشارات برنامه و بودجه. جمشیدی، علیرضا، جمینی، داود، جمشیدی، معصومه، چراغی، رامین­(1392)، اسکان غیر رسمی، اولویت بندی چالش های محلة جعفرآباد شهر کرمانشاه، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 45 ، شماره 4، صص 241-222.
  11. حاتمی­نژاد، حسین، صفدری، امین، پارسا، رحمان، صفدری، محمد­(1390)، نقش مدیریت شهری در ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی­(مطالعه موردی: فرون آباد تهران)، مقاله 1، دوره 5، شماره 10، صفحه 33-1.
  12. حاجی­علی زاده، جواد، اکبرپوربناب، عیسی­(1395)، ارزیابی سیاست های توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی در شهرهای میانه اندام (شهر بناب)، دومین کنفرانس شهرسازی، مدیریت و توسعه شهری، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.
  13. حافظ­نیا، محمدرضا، قالیباف، محمدباقر­(1380)، راهبرد توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران از طریق توسعه نهادی محلی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 61.
  14. حیدری، محمد جواد، لطفی، فاطمه­(1394)، ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی در شهر زنجان (مطالعه­ی موردی: محلّه­ی اسلام آباد)، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، مقاله 7، دوره 7، شماره 26، زمستان 1394، صص 176-151
  15. خبرگزاری دانشجویان ایران، (ایسنا)­(1397)، کلانشهر کرمانشاه،
  16. زاهدانی، سعید­(1369)، حاشیه نشینی شیراز، چاپ اول، دانشگاه شیراز، شیراز.
  17. سازمان آمار نفوس و مسکن­(1395)، نتایج آمار سرشماری نفوس و مسکن.
  18. سازمان بهزیستی شهر کرمانشاه­(1390)، اطلس محلات حاشیه نشن کرمانشاه.
  19. ساعی، احمد­(1378)، مسائل سیاسی- اقتصادی جهان سوم، انتشارات سمت، تهران.
  20. شریعت­زاده، مریم­(1382)، ساختارهای مورد نیاز جهت مهار و سازماندهی حاشیه­نشینی در ایران، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، دانشگاه علوم بهزیستی .
  21. شکویی، حسین­(1374)، حاشیه نشینی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز.
  22. شهرداری شهر کرمانشاه­(1397)، واحد معماری و شهرسازی.
  23. عابدی، محمدحسین، نعمتی، بیتا­(1395)، تحلیلی بر حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیر رسمی (موردی بجنورد)، دومین کنفرانس سالانه پژوهش­های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، تهران، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
  24. عاشری، امامعلی، صدرالساداتی، منصور­(1398)، توانمندسازی محلات غیررسمی با رویکرد ارتقای امنیت در آن (مورد مطالعه: محله احمدآباد تبریز)، ماهنامه پایاشهر 2 (15).
  25. قاسمی خوزانی، محمد­(1380)، اسکان غیررسمی و بهسازی محله های فقیرنشین، ماهنامه شهرداریها، شماره 45.
  26. کریم زاده، حسین، خالقی، عقیل، ولائی، محمد­(1398)، آسیب شناسی اجتماعی حاشیه نشینی کلانشهر تبریز با رویکرد توانمندسازی، دوفصلنامه توسعه فضاهای پیراشهری، 1 (2).
  27. مهندسین مشاور و PHV و هلند­(1371)، رهنمودهایی برای برنامه ریزی مراکز روستایی، ترجمه ابوطالب فنایی و همکاران، مراکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.
  28. هاگت، پیتر، (1376)، جغرافیا ترکیبی نو، ترجمه شاپور گودرزی نژاد، انتشارات سمت، تهران.
  29. Hogeun, Park, Peilei, Fan, Ranjeet, John, Zutao, Ouyang, Jiquan, Chen, (2019), spatiotemporal changes of informal settlements: Ger districts in Ulaanbaatar, Mongolia, Landscape and Urban Planning, Volume 191, November 2019, 103630.
  30. Juanita, Montoya, Iván, Cartes, Antonio, Zumelzu, (2020), Indicators for evaluating sustainability in Bogota’s informal settlements: Definition and validation, Sustainable Cities and Society, Volume 53, February 2020, 101896.
  31. Patricia, Basilea, Meagan M, Ehlenzb, (2020), examining responses to informality in the Global South: A framework for community land trusts and informal settlements, Habitat International, Volume 96, February 2020, 102108.
  32. United Nation, (2018). Informal Settlements and the Right to Housing. https://www.ohchr.org/EN/, Issues/Housing/Pages/InformalSettlementsRighttoHousing.aspx.
  33. Zeilhofer, Peter, Valdinir Topantti,(2008), Gis  and  ordination  techniques  for  evaluation  for environmental  impact  in  informal  settlement:  A  case  study  from  Cuiaba,  central  brazil, Applied Geography 28.