تبیین پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان ساری، استان مازندران)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

2 استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

4 استاد گروه جغرافیا،واحد رشت ،دانشگاه آزاد اسلامی ،رشت،ایران

چکیده

در حال حاضر تغییر بی رویه اراضی کشاورزی یکی از چالشهای مهم بخش کشاورزی ایران است؛ زیرا تغییر کاربری اراضی سالیانه بخش عمده ای از اراضی کشاورزی را از چرخه تولید خارج میکند. براین اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در نواحی روستایی است. روش انجام این تحقیق توصیفی- تحلیلی و از روش کتابخانه ای و پیمایشی (با استفاده از پرسشنامه) جهت گردآوری داده‌ها و اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش نواحی روستایی شهرستان ساری با تمرکز بر روستاهای با بیش از 500 نفر جمعیت می باشد. حجم نمونه‌ روستایی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده سهمیه‌ای 25 روستا تعیین و بر اساس فرمول کوکران 381 خانوار به عنوان حجم نمونه جهت توزیع پرسشنامه، تعیین گردیده است. نتایج تحلیل‌های بدست آمده از آمار توصیفی و استنباطی، نشان داد که مساحت اراضی زراعی آبی در طی سال‌های 1382 تا 1393 به میزان 25/4 درصد کاهش یافته است. از طرفی با رواج خرید و فروش‌ زمین و افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در سایه مدیریت‌های ضعیف محلی و همینطور عدم بازدارندگی قوانین تغییر کاربری، چشم انداز طبیعی روستا با چالش‌های جدی مواجه شده و این عامل می‌تواند به تدریج ناپایداری محیط را افزایش داده و روستا را در برابر حوادث غیرمترقبه طبیعی نظیر؛ سیل، زلزله و رانش زمین، آسیب‌پذیر کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Implications of Land Use Change in Rural Areas(A Case Study of Sari Country, Mazandaran Province)

نویسندگان [English]

  • Seed fahimeh Hashempor 1
  • Nasrollah Molaei hashjin 2
  • Mohammad Baset Ghoreishi 3
  • Bahman Ramezani Gourabi 4
1 Ph.D. Candidate in Geography and Rural Planning, Rasht Branch, Islamic Azad University Rasht, Iran
2 Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
4 Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
چکیده [English]

At present, the indiscriminate land use change of agricultural land is one of the major challenges facing the Iranian agricultural sector, since it removes significant part of the agricultural lands from the production cycle. Accordingly, the main objective of this study is to investigate the implications of agricultural land use change in rural areas. The method of this research is descriptive-analytical and library and survey methods (using a questionnaire) are used to collect the data. The statistical population of the research is rural areas of Sari, with a focus on villages with population of more than 500 individuals. The rural sample size is 25 villages, which were determined using Stratified random. Using Cochran Formula, 381 families were selected as the sample size for the distribution of the questionnaire. The results that were obtained through descriptive and inferential statistics showed that the area of arable land decreased by 25.4% from 2007 to 2018. On the other hand, with increasing of land purchase and sale, unauthorized construction in the light of weak local management, and low deterrence of rules about land use change, the natural landscape of the villages faces serious challenges which can gradually increase the unsustainability of the environment and make the villages more vulnerable to natural disasters such as floods, earthquakes and landslides.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural lands
  • Land use change
  • Rural areas
  • Sari country

مراجع

احمدی، مهدی­(1390)، تاریخ محلات شهر ساری، پژوهشکده ساری ‌شناسی، ساری: انتشارات آوای مسیح.
امینی، سماء؛ رحمانی، بیژن؛ مجیدی خامنه، بتول (1396)، پیامدهای اقتصادی تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری، مورد: روستاهای دهستان جی در شهرستان اصفهان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم، شماره 2، پیاپی 20، 40-17.
آزادی، حسین؛ اسدی، علی؛ براتی، علی اکبر؛ کلانتری، خلیل؛ مأموریان، محسن (1392)، تحلیل آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی در ایران، فصلنامه تحقیقات اقتصادی و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 4 ،650-639.
حق­بین، مهدی؛ دریاباری؛ سیدجماالدین (1396)، بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری: مطالعه موردی منطقه 1 شهر تهران، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال9، شماره 4، 119-113
سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران (1393-1385-1375)، آمارنامه کشاورزی.
سرور، رحیم (1384)، جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین، انتشارات سمت.
مرکز آمار ایران (1395-1375)، سالنامه آماری استان مازندران.
مرکز آمار ایران (1395-1375)، شناسنامه آبادی‌های شهرستان ساری.
مرکز آمار ایران (1395-1375)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان ساری.
مرکز آمار ایران (1382)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی.
مرکز آمار ایران (1393)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی.
مولائی هشجین، نصراله(1390)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی روستایی در ایران، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران: پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی.
میرفتح الهی، عسگر­(1376)، تغییر کاربری اراضی کشاورزی کلاردشت و پیامدهای آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا دانشگاه شهید بهشتی.
هاشمی بنابی، صدیقه؛ یزدانی، سعید (1393)، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و خسارت‌های اقتصادی زیست محیطی، ویژه‌نامه اقتصادکشاورزی، 54-45.
Lambin, Eric., Geist, Helmut., & Lepers, Erika (2003), Dynamics of Land-Use Land-Cover Change in Tropical Regions. Annual Review of Environment and Resources, 28, 205-241.
Srivastava, Prashant. K., Han, Dawei., Rico-Ramirez, Miguel. A., Bray, Michaela., & Islam, Tanvir (2012). Selection of classification techniques for land use/cover change investigation. Advances in Space Research, 50, 1250-1265. http://dx.doi.org/10.1016/j.asr.2012.06.032
Su Changhong, Fu Bojie, Lu Yihe, Lu Nan, Zeng Yuan, He Anna, Lamparski Halina (2011)
Sundarakumar, K., M. Harika, S.A. Begum, S. Yamini and K. Balakrishna. (2012), Land Use and Land Cover Change Detection and Urban Sprawl Analysis of Vijayawada City Using a Landsat Data, International Journal of Engineering Science and Technology (IJEST), Vol. 4, No. 1, PP: 170-178.
Valbuena D., Verburg P. H., Bregt A. K., and Ligtenberg A (2010). An agent-based approach to model land-use change at a regional scale. Landscape Ecol, 25 (2), 185-199.
Wang C., and Maclaren V. 2012. Evaluation of economic and social impacts of the sloping land conversion program: A case study in Dunhua County, China. Forest Policy and Economics, 14 (1): 50-57.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 36
آذر 1398
صفحه 940-956

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار