رویکرد ژئوپلیتیکی به نقش ایران در منطقه خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

 منطقه خلیج فارس جایگاه بالایی از دید ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی دارد. کشور ایران بعنوان مهمترین کشور منطقه، از نظر جغرافیایی و فرهنگی در طول تاریخ تکاملی خود همواره بر منطقه تاثیر‌گذار بوده و از موقعیت ژئوپلیتیکی خاصی برخوردار است. از جمله اقدامات بایسته ای که ایران در منطقه ی خلیج فارس برای انجام آنها بازیگری اصلی را برعهده دارد؛ تامین انرژی جهان و همکاری اقتصادی زیر بنایی، همکاری‌های امنیتی اتحاد چند جانبه گرایی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، اطمینان به مشارکت منصفانه در نظام تصمیم‌گیری است که بدون مشارکت و حضور مستقیم ایران در این منطقه همواره دچار چالش جدی خواهند بود. بدون حضور ایران در خلیج فارس به دلیل عدم وجود نیروی مخالف در مقابل نیروهای فرامنطقه‌ای، خلیج فارس ماهیت خود را در زمینه تسلط بر دنیای صنعتی از دست خواهد داد و استعمار کامل آن میسر خواهد بود. بنابراین، نقش وحضور ایران برای تثبیت هویت و ماهیت منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس و سرزمین‌های پیرامون آن امری لازم و ضروری به نظر می‌رسد.تحقیق حاضر با روش توصیفی_تحلیلی درصدد بیان نقش و جایگاه ایران در منطقه خلیج فارس با رویکردی ژئوپلیتیکی است. به طور کلی ایران، در منطقه دارای نقش اساسی است که در ابعاد اقتصادی، سیاسی و امنیتی خود را نشان می دهد و در حال حاضر می توان گفت: حضور ایران در منطقه دو جانبه- اقتصادی و متحدکننده-است. یعنی ایران در جهت ایجاد اتحاد کشورهای منطقه و مبارزه با چالش‌ها باید تلاشی گسترده داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Approach to the Role of Iran in the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • abbas ahmadi 1
  • narjessadat hosainy 2
1 Assistant Professor of Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran
2 PhD Student in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Geopolitical and geostrategic position in the Persian Gulf region has high visibility. Iran as an important country in the region, geographically and culturally in their evolutionary history has been effecting the region and the particular geopolitical situation. Among the measures taken by Iran in the Persian Gulf region necessities of the main actors responsible for them: world energy supply infrastructure and economic cooperation, security cooperation and the International Union of multilateralism at the regional level to ensure fair participation in the decision-making without the direct participation of Iran in the region has become a serious challenge. Without the participation of Iran in the Persian Gulf due to lack of opposition against extra-regional forces in the Persian Gulf to the nature of the industrial world will lose control and complete colonization will be possible. So establishing the identity and nature of Iran's Persian Gulf geopolitical region and its surrounding lands, it seems necessary. Iran as a regional power to establish the convergence to the importance of relations with members of the region to be able to eventually raise the height of the convergence in the region. Research that is fundamental and descriptive methods and data were collected through library and computer is done, attempts to show the role of Iran in the Persian Gulf is geopolitical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geopolitic
  • Iran
  • Persian Gulf
  • Region
براهیمی، شهروز(1379). تحول مفهوم امنیت ملی، از امنیت ملی تا امنیت جهانی، تهران: سیاست دفاعی
افشار سیستانی، ایرج(1368). منابع غیر نفتی ایران، مجموعه مقالات دومین سمینار خلیج فارس، تهران دفتر مطالعات سیساسی و بین‌الملل
اسدی، بیژن(1392). خلیج فارس و مسائل آن، انتشارات سمت
ابراهیمی فرد، طاهره(1389). الگوهای اعتمادسازی در منطقه خلیج فارس، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
برزگر، شبنم(1392). بریتانیا و خلیج فارس، انتشارات پردیس دانش.
برگین، دانیل(1374). تاریخ جهانی نفت، ترجمه غلامحسین صالحیار، جلد یک، تهران:موسسه اطلاعات
بیک محمدی، حسن(1378). مقدمه ای بر جغرافیای تاریخی ایران، چ2، انتشارات دانشگاه اصفهان
بلاکسل، مارک(1389). جغرافیای سیاسی، ترجمه محمد رضا حافظ نیا، عطاءالله عبدی، ربیعی و عباس احمدی، نشر انتخاب
پرچکانی، زهرا(1385). اهمیت خلیج فارس، روزنامه اعتماد ملی، شماره 114
پیش نویس چشم انداز آینده صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، (ه، ش)، تهران: اداره کل روابط عمومی وزارت نفت
تاریخ، عبد الحمید(1386). بررسی توان نظامی ارتش کشورهای همسایه ایران (عربستان) ماهنامه جنگ افزلر شماره 24
حافظ نیا، محمدرضا(1379). خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه ی هرمز، تهران: سمت
حافظ نیا محمدرضا و ربیعی، حسین(1392). مطالعات منطقه‌ای خلیج فارس، تهران: سمت
حافظ نیا، محمدرضا(1390). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. انتشارات پاپلی
حافظ نیا، محمدرضا و کاویانی راد، مراد(1383). افقهای جدید در جغرافیای سیاسی. تهران: سمت
حیدری عبدی، احمد(1378). اتحاد منطقه‌ای خلیج فارس، موانع و مشکلات شکل گیر ی اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال چهاردهم شماره اول و دوم
-دهقانی فیروزابادی، سیدجلال(1389). دیپلماسی فرهنگی ایران در خلیج فارس، فصلنامه سیاست، دوره 40 شماره 4
ذوالفقاری، مهدی(1386). ژئوپلیتیک خلیج فارس: ایران و آمریکا، فصلنامه ره اورد، شماره 15
رضائی، محسن(1384). ایران منطقه‌ای، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
زین العابدین، یوسف(138). تروریسم و ژئوپلیتیک نوین جهانی، فصلنامه ی سیاست خارجی سال بیست ویکم، پاییز، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح(1387). ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس (با تاکید با شیعیان)، ، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
صفوی، سیدیحیی(1377). جغرافیای سیاسی و نظامی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین
عباسی، علیرضا(1392). موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در مناسبات قدرت منطقه‌ای و جهان.دوره 22، ش86
کمپ، جفری و رابرت‌هارکاوی(1383). ترجمه سید مهدی حسینی متین جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، جلد یک، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
فولر، گرراهام(1373). قبله عالم ژئوپلیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکزی
قربان، نرسی(1373). دور نمار همکاری‌های کشورها ی حوزه خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه
لوهازن، یوردیس فون(1379).جنگ خلیج فارس: جنگی بر ضد اروپا، ترجمه: شهره رستگار نامدار، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش107 و 108
مجتهد زاده، پیروز(1382).کشورها و مرزهای در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس، ترجمه حمید رضا ملک محمدی نوری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل،
مجتهد زاده، پیروز (1378). امنیت منطفه ای در خلیج فارس، روند تلاش‌های گذشته م چشم انداز آینده، تهران: اطلاعات سیاسی – اقتصادی سال چهاردهم، شماره اول و دوم
محرابی، علیرضا (1386). ژئوپلیتیک و اندیشه حکومت در ایران تهران: نشر انتخاب
مویر، ریچارد(1379). درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی. ترجمه دره میرحیدر، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
میریوسفی، علیرضا(1395). خاورمیانه در سالی که گذشت. خبرگزاری فارس. 3فروردین کد خبر 140988
 میرزاجانی؛ محسن و  لطفی،  حیدر(1396). نقش و تأثیر سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین‌الملل و تأثیر استراتژیکى آن بر ایران با ارائه یک مدل راهبردى در توسعه اقتصادى و سیاسى، مقاله 4، دوره 29، شماره 1
وثوقی، محمدباقر(1384). تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، تهران: انتشارات سمت
www.lraNewsAgency.com                                                                        
www.bashgah.net/modules.php
http://www.baztab.com/news/21080.php
http://www.farsnews.com/
www.bashgah.net/pages-23889.htm
raveshe88.blogfa.com
www. fa.shafaqna.com/news/140988
http://hafeznia.ir/